دولت روحانی نهادساز است

به گزارش بخش سیاسی سایت خبرهای فوری، دولت حسن روحانی هم‌اکنون در این بزنگاه قرار گرفته اما به تعبیر سخنگوی دولت، انتخاب این دولت ساختارسازی است تا رئیس جمهور سازی. به گفته علی ربیعی، میراث رئیس جمهوری نهادهایی خواهد بود که برای جمهور بماند. بنیادهای اجرایی و بنیان‌های فکری که تبدیل به هنجار تکرارشونده در دوران پساروحانی شود. چنانکه او در گفت‌وگو با «ایران» می‌گوید دولت حسن روحانی دو سال آخر را با شعار «سر به سلامت بردن» طی نخواهد کرد: «شاید این دو سال سری هم بشکند، اما تفکر دولت سر جای خود باقی خواهد ماند.» به گفته ربیعی میراث روحانی، افزایش میانجی‌های اجتماعی خواهد بود.

باید به‌شکل کلان‌تر به این مسأله پرداخت. اصولاً عرصه اندیشه و تفکر در ایران، صحنه چالش میان دو دیدگاه است؛ یک دیدگاه معتقد است برای حل مسائل کشور به میانه روی نیاز داریم. این دیدگاه معتقد است که میانه روی را می‌بایست هم در حوزه بین‌الملل و در ارتباط با کشورهای مختلف و هم در زمینه‌های داخلی، همچون مواجهه با طبقات اجتماعی و در سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی دنبال کرد. «اعتدال» و «اصلاح» به همراه هم پاسخی به جامعه به بن‌بست رسیده است. اما من اعتدال را هم نوعی نتیجه انقلاب می‌دانم. زیرا پیش از وقوع انقلاب، جامعه قبل به بن‌بستی می‌رسد که اگر نتواند خود را اصلاح کند، دگرگونی بنیادین در آن رخ می‌دهد که این دگرگونی به ثبات و تعادل جدید منتهی می‌شود. بنابراین نتیجه انقلاب، ایجاد یک تعادل جدید است. انقلاب‌ها ساخته نمی‌شوند، بلکه از بطن تحولات اجتماعی به وجود می‌آیند. همچنین، انقلاب‌ها پاسخی به بن‌بست جامعه هستند، اما این پاسخ‌ها به‌صورت دگرگونی بنیادین بروز می‌کند که به نوبه خود جامعه را به تعادل جدید می‌رساند. نظریه اصلاح گری هم از همین جا شکل می‌گیرد که با اعتدال همبستگی و همنشینی دارد. زیرا انقلاب نوعی اصلاح گری بنیادین و اساسی توده وار است، یا تنها جایی که اصلاح گری با خشونت همراه است. اگر نظام‌ها بتوانند پیش از آنکه به مرحله اصلاحات زیربنایی و دگرگونی‌های اساسی برسند، یعنی پیش از رسیدن به آن نقطه پایانی که اصلاحات پاسخ نمی‌دهد و به انقلاب منجر می‌شود، پیش از این وضعیت بتوانند اصلاحات انجام دهند، جامعه در تعادل می‌ماند… اما وقتی از این لایه تئوریک، نظری و اندیشه‌ای، یک لایه پایین‌تر می‌آییم، می‌بینیم که دو نگاه وجود دارد؛ یک نگاه معتقد است که می‌توان در ابتدایی‌ترین و بنیادی‌ترین شکل با وجود تعارض‌ها جامعه را اداره کرد. این رویه می‌تواند تا حدودی جامعه را حفظ کند، اما برای جامعه پیش برندگی نخواهد داشت و پیشرفتی به ارمغان نخواهد آورد. می‌بینیم که برخی گرایش‎های فکری موجود در کشور، همواره مسأله‌ای را به‌عنوان معضلی بزرگ، ساخته و برجسته می‌کنند و با آن در کشور چالش ایجاد می‌کنند. اما جریان اعتدال این گونه به مسائل نگاه نمی‌کند. به عبارت دیگر، در مقابل رویکرد تعارض محور که مطابق آن برخی نزاع در فضای بین‌الملل را به‌عنوان نظریه می‌نگرند، نظریه اعتدال درپی استفاده از فرصت‌ها و غلبه دادن فرصت‌ها بر تهدیدها است. از این رو، اعتدال هم نظریه است و هم روش.

اما با وجود نظریه یا روش بودن اعتدال، باید به این نکته اشاره کرد که اساساً دولت‌ها در کشور ما، با یک معضل اساسی رو به رو هستند و آن، نبود پشتوانه تشکیلاتی دولت هاست. به این معنا که دولت‌های بی‌حزب نظریه‌های پایدار ندارند، یعنی با تکیه بر یک نظریه و چارچوب کلی شکل نمی‌گیرند. به همین خاطر ممکن است چند دولت از یک جبهه برخاسته باشند، اما با دو مدل برنامه حرکت کنند. با وجود این واقعیت، دولت‌ها بدون داستان یا بدون روایت نیستند، هرچند که این روایت‌ها کلان نباشند. این یکی از مشکلات ما پس از پیروزی انقلاب بود.