یادداشت رئیس انجمن ایرانی تاریخ اسلام درباره شیوع ویروس کووید ۱۹ در کشور آزمون کرونا سفیدرویان و روسیاهانی داشت/ ضرورت ناکام گذاشتن چرخه انتشار و همه‌گیری

به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرمهم، پیرو اعلام ستاد مبارزه با کرونا مبنی بر لزوم مشارکت همگانی در کنترل و مهار این ویروس و درخواست کمیسیون انجمن‌های علمی ایران برای مشارکت مؤثر انجمن‌های علمی در این باره، دکتر سید احمد رضا خضری یادداشتی را منتشر کرد.

در بخش اول نامه ایشان با عنوان “کرونا هم تهدید هم فرصت”  آمده است:

“این روزها بیماری کرونا بخش گسترده‌ای از دنیا از جمله کشور ما را گرفتار ساخته و سایه شوم وحشت و نگرانی را بر سر همگان گسترانیده است. هزاران انسان در سرتاسر جهان دست‌بسته و حیرت‌زده در برابر این ویروس ناشناخته و چموش بی‌پناه مانده و تن‌های نحیف یا سترگ خود را آماج این موجود سرکش یافته‌اند. موجودی که به گفته متخصصان نخست شاخک‌های نادیدنی خود را به یکی از سلول‌های بدن آدمی گره بسته، آنگاه با تغذیه از آن و دیگر سلول‌ها تکثیر یافته و به مرور بخش‌های حساس بدن نظیر ریه و کلیه را نیز درگیر ساخته و ای بسا آنان را از ادامه زندگی باز می‌دارد.

اینکه زادگاه این ویروس کجا است و آیا ساخته و پرداخته دست انسان است یا امری طبیعی و خودزاد است و راه مبارزه با آن چیست و در صورت ابتلا بدان چه باید کرد؟ را باید به متخصصان سپرد که خوشبختانه این روزها با تمام توش و توان خود به میدان آمده و زحمات توان فرسائی بر خود هموار ساخته و بی دریغ و بی بهانه در خط مقدم مبارزه حضور یافته و جان پر مقدار خود را در کف نهاده و چه بسا این ارزشمندترین سرمایه خود را برای فهم و درک آنچه گفتیم، در میدان عمل و نه در عرصه سخن از دست داده‌اند! پاک‌ترین درودها و والاترین پاداش‌های خدا نثار آنان باد!”

استاد تاریخ تمدّن اسلامی دانشگاه تهران سپس با ارائه رویکردی تاریخی به این ویروس پرداخته و نوشته است:

“آنچه نگارنده لازم دید تا در این نوشته کوتاه بدان بپردازد، رویکردی تاریخی به این ویروس و البته یادآوری چند درس تاریخی با ذکر فرصت‌ها و تهدیدهای آن، مانند دیگر پدیده‌هائی است که در تاریخ پر فراز و نشیب بشر رخ نموده است.

با نگاهی به تاریخ حوادث ناگوار بویژه تاریخ بیماری‌های واگیر به سادگی می‌توان دریافت که کرونا اولین و آخرین پدیده‌ای نیست که زندگی بشر را تهدید کرده و می‌کند. پیش از این صدها بلیه آسمانی و زمینی پدید آمده و در آینده نیز خواهد آمد و کرونا در برابر برخی بیماری‌های همه گیر نظیر طاعون، حصبه، جذام، آبله، وبا، تیفوس و … با صدها میلیون کشته، بسی کوچکتر و کم خطرتر است و به یاری خدا و به مدد کوشش‌های شبانه‌روزی دانشمندان فرهیخته و پرتلاش به زودی شاهد پیروزی قاطع بر این بلیه بدسگال خواهیم بود.

کرونا هر چند اهریمنی، اما بار دیگر به ما آموخت که زندگی انسان‌ها چقدر به هم گره خورده است و در صورت ابتلای یک فرد در هر جائی از این کره خاکی چگونه زندگی و جان دیگران نیز در معرض خطر است و نه تنها نمی‌توان در برابر مبتلایان، بی‌تفاوت ماند که باید تلاشی همگانی آغاز کرد تا فرد مبتلا درمان شود هم به خاطر او هم به خاطر همگان. از این رو این روزها بیشتر از هر زمان دیگر می‌توان مفهوم این بیت زیبای سعدی را فهم کرد:

بنی آدم اعضای یک پیکرند
که در آفرینش ز یک گوهرند

کرونا با نشان دادن چنگ و دندان کریه خود به همگان اعلام نمود که بسیار خطرناک است و به صغیر و کبیر یا وضیع و شریف رحم نمی‌کند، اما بی‌گمان کرونا هراسی، از خود کرونا خطرناک‌تر است. بلائی که این روزها به جان آدمیان افتاده و زندگی را بر آنان دشوار ساخته است. این در حالی است که با عمل بدانچه متخصصان امر می‌گویند و رعایت بهداشت فردی و خانوادگی و پرهیز از هر چیزی که می‌تواند زمینه ساز گسترش افسار گسیخته ویروس شود، می‌توان از دام آن گریخت و چرخه انتشار و همه‌گیری آن را ناکام گذاشت. امری که شوربختانه این روزها کمتر بدان توجه می‌کنیم و به دست خود هم خود را گرفتار می‌سازیم و هم دیگران را و از همه بدتر و نابخشودنی‌تر آنکه باری سنگین و کمرشکن بر دوش کادر درمانی، بهداشتی و خدماتی می‌گذاریم.”

دکتر خضری در بخش دوم نامه خود شیوع ویروس کووید-۱۹ در کشور را به آزمونی بزرگ تشبیه کرده و درباره سفیدرویان و روسیاهان این آزمون می‌نویسد:

“کرونا با همه بدی‌هایش در واقع عرصه‌ای برای آزمونی بزرگ بود. آزمونی که شرکت‌کنندگان در آن در وهله نخست کادر درمانی، بهداشتی و خدماتی‌اند. این فرشتگان سپیدپوش در این روزهای سخت به خوبی از عهده آزمون برآمده‌اند و با وجود موانع فراوان، تحریم‌های بی‌رحمانه و کاستی‌های بسیار به راستی از این آزمون خطیر سربلند بیرون آمده‌اند و نام و کار خود را در تاریخ پر افتخار ما جاودانه ساخته‌اند. افزون بر آن، این آزمون سفید رویان دیگری نیز داشت، از آن جمله است:

– نیروهای خدماتی و پاکبانان شهری که این روزها بیشتر از دیگران در معرض خطرند و آلودگی‌های ناشی از این بیماری را پاکسازی می‌کنند.

–  کارکنان و کارگرانی که تمام وقت و بی دریغ مشغول تولید نیازمندی‌های داروئی، بهداشتی و غذائی اند.

– کارمندان و خدمت‌گزارانی که به رغم خطرات ممکن در انجام امور ضروری جامعه دریغ نمی‌ورزند.

– آن دسته از مدیرانی که در این اوضاع ناگوار برای بازگردندان آسایش و آرامش به مردم شبانه روز در تلاش‌اند.

همچنانکه این آزمون مهم رو سیاهانی نیز داشت که صد البته روسیاهی نزد خدا و مردم، آنان را بس است. از آن جمله است:

– سوداگران مرگ که از هر فرصتی برای خونخواری و لجن‌خواری سود می‌جویند.

– شایعه‌سازان و دروغ‌پردازانی که از این گونه موضوعات برای خودنمائی و جبران کمبودهای روحی و روانی خود بهره می‌گیرند.

– محتکران و کم فروشانی که همواره نان خود را با چاشنی آه و حسرت و نفرین، آلوده می‌سازند.

– شیّادان فریب‌کار و نیرنگ‌بازی که از ساده دلی کسان، بهره گرفته و با مخالفت آشکار با دستاوردهای علمی بشر، وعده درمان بیمارهای لاعلاج می‌دادند و در این فقره خاص چیزی گفتند که خود را رسوای عالم و آدم ساختند.

– آن دسته از مدیران ناکار آمدی که به رغم ناتوانی در انجام وظایف، دست از مشاغل متعدد و گوناگون خود بر نمی‌دارند و کار را به کاردان نمی‌سپارند.

اینها و مواردی مانند آنست که این سخن خواجه شیراز را بیشتر از زمان دیگر معنا می‌بخشد:

خوش بود گر محکّ تجربه آید به میان
تا سیه روی شود هر که در او غشّ باشد”

رئیس انجمن ایرانی تاریخ اسلام در بخش پایانی نامه خود به فرصت‌های مناسبی که بیماری کرونا ایجاد کرده پرداخته و نوشته است:

 “باری کرونا با همه تهدیدهایش، فرصت‌های بسیار مناسبی نیز برای ما فراهم ساخته است تا از پرداختن به آن‌ها دریغ نورزیم:

 – در کنار خانواده بمانیم و بیشتر آنان را درک کنیم.

– فرزندان و کودکمان را دریابیم و از ایجاد وحشت و دهشت در آنان بپرهیزیم.

– دوستان گذشته و روزهای دور را یاد کنیم و هر روز با دسته‌ای از آنها تماس بگیریم، دوستان دبستانی، دبیرستانی، دانشگاهی و …

– خویشاوندان و فامیل دور و نزدیک را یاد کنیم و از هر راه و وسیله‌ای به جز مسافرت و دیدار حضوری برای ارتباط با آنان بهره گیریم.

– با کتاب‌هایمان آشتی کنیم و آنها را بیشتر مطالعه کنیم.

-پیشگامان جبهه سلامت و خدمت و گرفتاران این بلیه را یکسره دعا کنیم و توفیق بیش از پیش آنان و تندرستی زود هنگام اینان را از درگاه خداوند منان آرزو کنیم.

– توصیه‌های مسئولان ستاد مدیریت بحران کرونا را جدّی بگیریم و آنان را برای عبور از این شرایط حساس همراهی کنیم.

– از خودسری و خودمحوری بپرهیزیم و به گسترش ویروس دامن نزنیم و بدانیم که ظرفیت درمانی کشور محدود است و کاری نکنیم که پهنای کار چنان شود که کمر سامانه درمانی کشور زیر این بار سنگین خم شود.

– باور داشته باشیم که این روزهای تلخ نیز سپری خواهد شد و روزهای خوش همراه با نسیم بهاری و گل‌های رنگارنگ و زیبا از راه خواهد رسید.”

ان‌شاءالله
سید احمد رضا خضری
استاد تاریخ تمدّن اسلامی دانشگاه تهران و رئیس انجمن ایرانی تاریخ اسلام /ایسنا