به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرهای فوری، در روزهای گذشته که آلودگی هوا نفس شهرهای صنعتی و بزرگ را بریده، نقاط حاشیه‌ای فراموش‌شده، شرایط سخت‌تری را از سر می‌گذرانند. عصر دیروز درحالی که میانگین شاخص آلاینده PM2.5 شهر تهران روی عدد ۱۴۴ قرار گرفته بود و پایتخت پنجاه‌وچهارمین روز نارنجی‌اش را سپری می‌کرد، آژیر قرمز در پاکدشت، پیشوا، ورامین و قرچک در جنوب‌شرق تهران کشیده شد و هوا بار دیگر برای همه گروه‌ها ناسالم شد.
تداوم این روند در روزهای گذشته درحالی است که سازمان هواشناسی دیروز با صدور اخطاریه‌ای از کاهش کیفیت هوا در حد ناسالم برای همه گروه‌ها تا چهارشنبه (۴ دی‌ماه) در شهرهای صنعتی خبر داد. میزان آلایندگی به حدی رسید که تمام مقاطع تحصیلی استان تهران به جز شهرهای دماوند و فیروزکوه تا آخر هفته تعطیل اعلام شد. دیروز علاوه بر چهار ایستگاه در خوزستان (سوسنگرد، ماهشهر، شادگان و آبادان با شاخص ۱۵۸ تا ۱۶۳)، سه ایستگاه در اصفهان (شاهین‌شهر، استانداری و پروین با شاخص ۱۵۳ تا ۱۶۱)، ایستگاه آبیک قزوین با شاخص ۱۵۵، ایستگاه همدان با شاخص ۱۶۶ و ایستگاه پلدختر در لرستان با شاخص ۱۶۴ که در وضع قرمز (ناسالم برای همه) قرار داشتند، تنها در استان تهران، ۱۲ ایستگاه سنجش کیفیت، هوا را ناسالم برای همه گروه‌ها نشان می‌دادند. صبح دیروز در شورای شهر تهران هم صحبت از آلودگی هوای پایتخت بود که قائم، آلوده‌ترین ایستگاه سنجش آن عدد ۱۶۹ را نشان می‌داد. اما در قرچک که ۹۰کیلومتر مربع وسعت و نزدیک ۴۰۰هزار نفر جمعیت دارد، دستگاه سنجش شماره ۱۸۱ را نشان می‌داد.
هرچند این اولین‌باری نبود که دود سرتاسر این شهر حاشیه‌ای را فرا می‌گرفت و آلوده‌ترین نقطه کشور خطاب می‌شد، اما نه آمبولانس در میدان‌هایش مستقر شد، نه میان اهالی شهر ماسک‌های محافظ پخش کردند. در روزهای گذشته با اینکه علاوه بر این شهر، ایستگاه‌های سنجش شهرری، پاکدشت، ورامین و پیشوا هم وضع هوا را قرمز نشان می‌دادند و باز هم در اخبار شهرهای بزرگ و مهم گم می‌شدند و عبور ماشین‌های سنگین در پایتخت ممنوع شده و کارخانه‌های آلاینده اخطار گرفته بودند، کامیون‌های دودزا در این نقاط از استان ویراژ می‌دادند و کارخانه‌ها هیچ باک‌شان نبود که به فعالیت‌شان ادامه دهند.
دیروز در شورای شهر تهران، تنها حسن خلیل‌آبادی، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی بود که در تذکر پیش از دستور، از نقاط آلوده فراموش‌شده یاد کرد: «درحالی که تابلوی شاخص آلایندگی هوا در شورا عدد ۱۲۷ را نشان می‌دهد، شاخص‌های آلودگی هوا در شهرری به ۱۸۰ رسیده. من از جانب مردم به‌ویژه شهروندان ری که شاخص آلایندگی آنها در مرز خطرناک قرار دارد، خواستار رسیدگی فوری و توقف فعالیت‌های دودزا و آلاینده هستم. هوا و هویت ری فدای بی‌توجهی مسئولان شده است. در ماده ۶۰ برنامه سوم به تعطیلی کارخانجات شن و ماسه در شهر، رأی داده شده است اما در اجرای آن تعلل میشود و می‌بینیم که شب‌ها حدود ۲هزار اتوبوس در شهرری توقف می‌کنند و با اینکه نیروگاه‌های بعثت و نیروگاه ری آلاینده هستند؛ هیچ تصمیمی برای بهبود وضع آنها گرفته نشده است.»
این آلودگی از تهران می‌آید
اما دلیل دود آلودگی «قرچک» چیست و چرا باید در یک‌ماه گذشته، چندین‌بار در رتبه آلوده‌ترین نقطه کشور قرار بگیرد؟ محمدطاهر ظاهری، رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان قرچک، دو عامل را معرفی می‌کند: منابع متحرک و انتقال آلودگی از تهران. او به «شهروند» توضیح می‌دهد: «شهرستان قرچک به لحاظ موقعیتی، گذرگاهی برای رسیدن به تهران است و بیشتر ماشین‌هایی که از ورامین، پیشوا و خود قرچک قصد رفتن به تهران دارند، از اینجا می‌گذرند. این باعث میشود آلودگی برآمده از منابع متحرک، در این شهر بیشتر از هرجایی باشد. از طرفی من معتقدم بیشتر آلودگی این شهر تأثیرپذیرفته از هوای تهران و ری است. ما در مسیر جهت باد غالب هستیم، باد غالب جنوب‌غربی به جنوب‌شرقی. وقتی باد خیلی کم است و پایداری هوا وجود دارد، آلایندگی تهران، ری و شهرستان‌های غرب استان، به قرچک روانه میشود، وگرنه این شهر به تنهایی با این وسعت نباید این‌همه آلوده باشد.»
به گفته او صنایع در این آلودگی نقشی ندارند، شهرک صنعتی قرچک که به تازگی راه افتاده، حدود ۷۰ واحد فعال دارد که از این تعداد حدود ۵۰ واحد صنفی‌اند و کارشان جوراب‌بافی، بسته‌بندی خشکبار و پوشاک است. مشکل بیش از همه به جاده‌سازی مربوط است: «حتی اگر آلودگی هوا را در نظر نگیریم، بارها درخواست شده تا نسبت به حل مشکل ترافیک سنگین مسیر تهران در صبح‌ها و عصرها اقدام شود. بیشتر مردم اینجا، تهران کار می‌کنند و مدام در رفت‌وآمدند و فرماندار هم پیگیری کرده تا تمهیداتی انجام شود؛ ازجمله ساخت دو کمربندی جنوبی و شمالی برای تقسیم ترافیک. با اینکه این جاده‌ها هنوز صددرصد کامل نشده‌اند، اما حجم ترافیک را کم کرده و از آلودگی کاسته است.» ظاهری می‌گوید، دیروز در جلسه‌ای درباره آلودگی به موضوع رسیدگی به بیماران تنفسی هم پرداخته شده است: «این موضوع البته به شبکه بهداشت برمی‌گردد، اما درباره‌اش تصمیم‌گیری هم شده است. قرچک شهر کوچکی است و نمی‌توانند در محل مشخصی آمبولانس مستقر کنند. کل شهرستان ۹۰ کیلومتر مربع است، ولی مراکز اورژانس شهرستان و بیمارستان شهید ستاری آمادگی دارند که به بیماران در این مورد رسیدگی کنند.»
۳۰ مورد پسماندسوزی را مهار کردیم
در سه روز گذشته که هوا برای همه اهالی قرچک ناسالم بود، سه‌واحد ذوب پلاستیک غیرمجاز و چهار واحد ریخته‌گری در این شهر پلمپ و تعطیل شد. رئیس اداره محیط‌زیست این شهر می‌گوید در یک ماه گذشته که هوای این شهر متأثر از تهران آلوده بود، گشت و پایش‌های روزانه و شبانه تشدید شده است: «قبل از تشکیل آخرین جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوا، پایش‌ها یک شب درمیان بود، اما با توجه به مصوبات کمیته اضطرار، پایدار بودن شرایط جوی و تشدید آلودگی هوا، گشت‌‌ها ۲۴ساعته انجام میشود.» به گفته او فعالیت کارخانه آسفالت قرچک و یک واحد بتن تا پایان هفته آینده تعطیل شد و سه واحد غیرمجاز ذوب پلاستیک و چهار واحد ریخته‌گری پلمپ شدند. البته ظاهری خبر می‌دهد که استقبال از این دست مشاغل بیشتر هم شده است: «ما در حوزه محیط‌زیست صددرصد مخالف مشاغلی مثل ذوب پلاستیک نیستیم. آنها کار بازیافت پلاستیک را انجام می‌دهند و ما از آنها حمایت می‌کنیم، چرا که کارشان محیط‌زیستی است. اگر آنها بازیافت نکنند، پلاستیک کل زندگی ما را برمی‌دارد. هرچند ایراد کارشان این است که همزمان با بازیافت، آلودگی تولید می‌کنند. در این باره به آنها تذکر می‌دهیم که حتی‌الامکان دود را کنترل کنند تا جمع‌آوری و پلمپ نشوند. تا آنجا که شنیدم خیلی از این کار استقبال شده و درآمدش خوب است و خیلی‌ها به این سمت رفته‌اند. ما مدام از آنها می‌خواهیم از فیلترهای مناسب استفاده کنند.»
او معتقد است که حل مسأله آلودگی این شهر اما با کنترل ترافیک و بستن چند واحد آلاینده غیرمجاز ممکن نخواهد شد: «در سه روز گذشته بیشتر از ۳۰ مورد پسماندسوزی مهار کرده‌ایم. دلیلش ضعف فرهنگ محیط‌زیستی است. معتادان لاستیک‌ها را آتش می‌زنند تا سود ۳۰هزار تومانی سیم‌های داخل لاستیک را به جیب بزنند. شب لاستیک را آتش می‌زنند و صبح برمی‌دارند و هیچ‌کس نیست که آن آتش را ببیند. برای امحای پسماندها بعضی راحت‌ترین راه را در حاشیه انتخاب می‌کنند و زباله را آتش می‌زنند. این کار همه مردم نیست، بلکه بعضی افراد در حاشیه که فقر و مشکلات مختلف باعث شده با آلودگی هوا آشنایی نداشته باشند، این کار را می‌کنند. به جای اینکه پسماند را مدیریت کنند و زباله را در محل مناسب تخلیه کنند، هرجای خلوتی پیدا می‌کنند، آتشش می‌زنند.»
حاشیه همیشه گرفتار آلودگی است
نسرین صارمی، عضو انجمن نفس که در زمینه آلودگی هوا فعالیت می‌کند، به «شهروند» می‌گوید جمله معروفی وجود دارد که وقتی مشکلی در حوزه محیط‌زیست به وجود می‌آید باید پرسید این تخریب برای چه و توسط چه‌کسی انجام می‌گیرد و حالا که آلودگی به این گستردگی در شهرهایمان رخنه کرده، خوب است به محورهای طبقاتی هم توجه کنیم: «همیشه گروه‌های حاشیه‌ای بیشتر درگیر مشکلات می‌شوند و این مسأله در حوزه محیط‌زیست هم وجود دارد. برای مثال فردی که در برجی در تهران زندگی می‌کند آسیب بیشتری از آلودگی می‌بیند یا آنکه در حاشیه شهر زندگی می‌کند؟ مشخص است که افراد در طبقه بالا می‌توانند امکانات رفاهی و بهداشتی بهتری برای خود ایجاد کنند و‌درصد آسیب‌شان را پایین بیاورند.»
به گفته او میزان خودروهای فرسوده در منطقه قرچک و ورامین بیشتر است و از سویی این مناطق محل گذر هستند، ماشین‌های سنگین بسیاری در این مناطق وجود دارند و در عین حال صنایع آلاینده هم حضور چشمگیری دارند: «وضعیت به شکلی است که حالا فقط تهران و حاشیه‌هایش درگیر این آلودگی نیست و شهرهای دیگر هم گرفتار شده‌اند و مشکل فراتر از راه‌حل‌های مرسوم است. زمانی در پایان دولت دهم که بنزین پتروشیمی برای استفاده مردم داده شد، وضع آلودگی اوج گرفت و حالا هم باز با چنین شرایطی روبه‌رو شده‌ایم.» صارمی می‌گوید یکی دیگر از مواردی که در انجمن نفس به آن پرداخته شده، تأثیر شهرسازی در آلودگی هواست. نکته‌ای که باز هم در زمینه حاشیه شهرها بررسی شده است؛ مناطقی که اغلب بدون برنامه‌ریزی و طرح درست شکل گرفته‌اند و هیچ اصول شهرسازی در آنها رعایت نشده است: «هرچه منطقه‌ای بدون برنامه‌ریزی اصولی ساخته شده باشد میزان درگیری‌اش در آلودگی بیشتر است و حالا می‌توان این را در مناطقی چون قرچک و ورامین هم دید.» قرچک، رتبه بالاترین آلودگی در کشور را به نام خود کرد ظاهری، رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان قرچک، دو عامل را معرفی می‌کند: شهرستان قرچک گذرگاهی برای رسیدن به تهران است و بیشتر ماشین‌هایی که از ورامین، پیشوا و خود قرچک قصد رفتن به تهران دارند، از اینجا می‌گذرند. این باعث میشود آلودگی برآمده از منابع متحرک، در این شهر بیشتر از هرجایی باشد. از طرفی بیشتر آلودگی این شهر تأثیرپذیرفته از هوای تهران و ری و شهرستان‌های غرب است /شهروند
