مرجان اسلامی فر
خبرنگار
«مسیر رو بلد هستیم، هر کی جز ما در این مسیرها باشد هیچ‌وقت به مقصد نمی‌رسد. چاله چوله‌ها کم نیست، پرتگاه هم تا دلتان بخواهد وجود دارد. تو شهر ما کار نیست برای اینکه بتونیم ۵۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشیم سعی می‌کنیم کلی بار روی کول خودمون بذاریم، وقتی به خونه می‌رسیم، نمی‌تونیم کمر صاف کنیم.» این گفته‌های کوتاه یکی از کولبران منطقه کرمانشاه است.
خیلی‌ها با واژه کولبر آشنا نبودند و نمی‌دانستند کار آنها چیست. اما اتفاقی ناگوار برای فرهاد خسروی، کولبری که در مسیر جابه‌جایی کالا، یخ زد باعث شد نگاه‌ها به این سمت برود و مردم بدانند که در شهرهای مرزی کشور چه اتفاق‌هایی می‌افتد. تلنگری هم برای برخی‌ها بود که به فکر توسعه متوازن باشند و به جای آنکه تنها به‌دنبال ایجاد کارخانه در کلان شهرها باشند به روستاها و شهرهای مرزی هم نگاه کنند.
کولبران می‌گویند ما با بقیه مردم فرقی نداریم، همان‌طور که شما خانواده دارید ما هم داریم، اگر شما خانه می‌خواهید ما هم دنبال سرپناه هستیم. می‌گویند در این روزها کسب و کارشان رونق ندارد، باید از جیب بخورند تا هوا کمی گرم‌تر شود.
کولبران در اقتصاد سهم دارند، سهم‌شان شاید برای ما ملموس نباشد اما در این روزهای اقتصاد نقش‌شان پررنگ‌تر شده است. آنها کالاهایی را وارد کشور می‌کنند که امکان واردات رسمی آن وجود ندارد. کالاهای تحریمی عمده‌ترین آن است. فعالان اقتصادی می‌گویند وقتی چنین فرصت‌هایی در کشور وجود دارد چرا نباید استفاده کرد؟ چرا نباید واردات توسط کولبران را تسهیل کرد؟
کارشناسان عنوان می‌کنند که ایجاد کارخانه و کارگاه در شهرهای مرزی، رسمیت دادن به فعالیت کولبران، ایجاد شهرک‌های صنعتی مشترک با شهرهای مرزی، ایجاد شغل‌های پایدار در روستاها، تسهیل فعالیت کولبران و آزادسازی کالاها به‌صورت محدود، می‌تواند راهگشای گره و مشکلاتی باشد که مردم در شهرهای مرزی با آن روبه‌رو هستند.
فعالیت کولبران قانونی میشود
شعبان فروتن، رئیس اتاق بازرگانی ایلام درباره وضعیت کولبران، می‌گوید: فعالیت کولبران در کشور غیرقانونی است و هنوز تعریف درستی برای فعالیت آنها در کشور صورت نگرفته است.
او عنوان می‌کند: کولبران برای امرار معاش و چرخاندن زندگی خود مجبور به جابه‌جایی کالاهایی می‌شوند که اگر از سوی مرزبانی رؤیت شود، آن کالا قاچاق و فرد کولبر قاچاقچی محسوب میشود.
فروتن عنوان می‌کند که سختگیری‌ها در جلوگیری از فعالیت کولبران در مرزها زیاد شده است، اما آنها برای جبران هزینه‌های خود به سمت کولبری می‌روند.
کولبری به مجلس رسید
او می‌گوید: در مقطع حاضر، تنها راهکار فوری برای وضعیت کولبران، قانونمند شدن فعالیت آنها است و اینکه به این افراد مجوز فعالیت داده شود. کولبران، با گرفتن مجوزهای موردی می‌توانند با شرایط بهتری کار کنند و دیگر یکسری خطرات آنها را تهدید نخواهد کرد.
رئیس اتاق بازرگانی ایلام عنوان می‌کند: مجلس طرحی را در حال تصویب دارد که کولبران بواسطه آن می‌توانند شناسنامه کاری دریافت کنند و فعالیت آنها قانونی شود.
سازماندهی شد
سید حمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی ایران به «ایران» می‌گوید: تا حدودی کولبری سازماندهی شد، اما این موضوع نیازمند توجه و حمایت بیشتری است.
او عنوان می‌کند: قرار بود به کولبران کارت‌هایی داده شود که بر اساس آن بتوانند فعالیت کنند.
از تهران درباره کولبرها می‌نویسید؟!
محمد نجیب آداک، فعال اقتصادی است. او دل پری از اتفاق‌های رخ داده داشت. او گفت: مگر میشود از تهران، موضوع کولبران را به تصویر بکشید. باید بیایید اینجا و ببینید که آنها با چه مشقاتی روبه‌رو هستند و چه اتفاق‌هایی برایشان می‌افتد. فقط یک مورد یخ زدگی یکی از کولبران که می‌خواست برای مادرش ماشین لباسشویی بیاورد را شنیدید. بارها اتفاق افتاده که یک کولبر دچار حادثه‌های مرگ‌آور شده است، آنها در حالی که تلویزیون و یخچال روی کول خود می‌گذارند، مجبورند از مسیرهای پرپیچ و خم عبور کنند وبرخی اوقات آنها در مسیر سقوط می‌کنند.
این فعال اقتصادی می‌گوید: کالا در مرزها به سه شیوه وارد میشود. یک؛ از طریق گمرک‌ها است که به صورت رسمی وارد کشور میشود. دیگری، مبادی ورودی مرزها است که کالا به صورت غیررسمی وارد کشور میشود. نوع دیگر، مرز کولبری است. این افراد کالاها را روی کول خود می‌گذارند و وارد کشور می‌کنند.
من و شما سفارش کالا می‌دهیم
نجیب آداک ادامه داد: کولبرها همان افرادی هستند که من و شما سفارش کالا به‌آنها می‌دهیم و آنها از دل کوه عبور می‌کنند تا آن کالا را به دست ما برسانند. در برخی مواقع هم آنها کالاها را از عراق و سایر مرزها وارد می‌کنند و به قاچاق‌بر می‌دهند و در نهایت آن کالاها در کشور توزیع میشود.
کیلویی ۱۳ هزار تومان
او از زاویه دیگر به موضوع کولبران پرداخت و به «ایران» گفت: کولبران به خاطر آنکه تا حدودی در فعالیت‌شان سود (از آنجا که در شهرها و روستاهای مرزی شغل نیست، فعالیت در کولبری برای این افراد سودده است) هست، وارد این حوزه می‌شوند. به این شکل که آنها کیلویی کالاها را جابه‌جا می‌کنند. کولبران هر کیلو بار را از ۱۳ تا ۱۷ هزار تومان حساب می‌کنند. آنها معمولاً ۳۰ کیلو تا ۵۰ کیلو بار را جابه‌جا می‌کنند.
از تجریش تا میدان امام
این فعال اقتصادی برای آنکه مسیر حرکت کولبران را ملموس‌تر تعریف کند، می‌گوید: فکر کنید یک کولبر یک یخچال حداقل ۵۰ کیلویی را از میدان تجریش تا میدان امام خمینی روی دوش خود بگذارد و البته این را هم در نظر بگیرید که در مسیر با چه شرایطی روبه‌رو (سرما، یخ زدگی، انواع چاله‌ها، پرتگاه و..)است.
۶۰۰ هزار تومان با مشقت
وی عنوان کرد: خوشبینانه درآمدی که کولبران در یک روز به دست می‌آورند ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است. در این میان کولبران یک روز در میان کار می‌کنند و معمولاً بعد از دو سال دیگر توانایی کار کردن، ندارند. این در حالی است که فعالیت آنها کاملاً غیرقانونی است.
کلمه ناشایست
او درباره اینکه چه کارهایی برای ساماندهی وضعیت کولبران می‌توان انجام داد، می‌گوید: قانونگذار باید مسیر فعالیت کولبران را تسهیل کند و اجازه ندهد آنها به خاطر معیشت خود دچار مشکلات مضاعف شوند. کولبری واژه ناشایست است و بهتر است که به جای آن تجارت چمدانی استفاده شود.
راهکار
این فعال اقتصادی که از نزدیک زندگی کولبران را لمس کرده است، می‌گوید: یکی از اقدام‌هایی که امیدواریم دولت با سرعت انجام دهد تعیین تکلیف واردات کالاها است. اگر وضعیت واردات بیش از ۱۰۰ قلم کالا توسط کولبران مشخص شود، بخشی از مشکلات آنها حل خواهد شد. خواسته دیگر ما این است که به کولبران اجازه داده شود به‌صورت رسمی فعالیت کنند.
او ادامه می‌دهد: کار دیگری که دولت در بلندمدت برای رفاه حال کولبران و گذر از بحران‌ها می‌تواند انجام دهد، ایجاد واحد تولیدی در روستاها و شهرهای مرزی است. اگر توسعه متوازن صنعتی دنبال شود، دیگر شاهد وضعیت دشوار کولبران و مرزنشینان نخواهیم بود.
برنامه‌ریزی تصویب آیین‌نامه کولبری
یک مقام ارشد دولتی که خواست نامش عنوان نشود، درباره وضعیت کولبران و شرایطی که برای آنها ایجاد خواهد شد به «ایران» می‌گوید: چندی پیش در قالب آیین نامه‌ای فعالیت مرزنشینان که در آن کولبران هم دیده شده‌اند، در دولت تصویب و برای اجرا به استان‌های کردستان، آذربایجان غربی، کرمانشاه و سیستان و بلوچستان ابلاغ شد.
پوشش شعاع ۲۰ کیلومتری
این مقام ارشد دولتی عنوان می‌کند، مرزنشینان با ثبت اطلاعات خود در سامانه داده شده می‌توانند فعالیت مرزی خود را انجام دهند و دیگر شاهد کولبری و اتفاقات ناگوار این حوزه نباشیم.
