شاهسوندی، کارشناس محیط زیست به خبرهای فوری مهم گفت: کارخانجات به عنوان مسئولیت اجتماعی‌شان یک سری کارها مثل درختکاری انجام می‌دهند اما واقعیت این است که این کارها همانند پولشویی در اقتصاد با عنوان سبز‌شویی در محیط زیست انجام میشود.
به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرمهم، فاطمه شاهسوندی، کارشناس محیط زیست نسبت به علت افزایش آلودگی هوا در کشور در گفت‌وگو با مطهره حیدری، خبرنگار گروه رسانه‌ای خبرهای فوری مهم گفت: اولا در اتمسفر یعنی در لایه جو پیرامونی زمین یک ظرفیتی وجود دارد. مثل این می‌ماند که شما در یک محیطی یک گازی را وارد کنید این هوا با این گاز طوری اشباع میشود که اوایل متوجه آن نمی‌شوید اما به مرور خودش را نشان می‌دهد. درحال حاضر هم همین طور است، این آلودگی هوا یک روندی را طی کرده که امروز خودش را نشان می‌دهد.
به خصوص در شهر تهران اگر بخواهم بگویم خدمتتان اینگونه است که ما یک بارگذاری جمعیت را داریم که بیشتر از ظرفیت برد تهران است. ما یک عبارتی در محیط زیست داریم به اسم ظرفیت برد که با توجه به آن، اکوسیستم هر شهری یک ظرفیت برد دارد، که وقتی بیشتر از این ظرفیت برد یک شهر، جمعیت وارد آن میشود منابع آبی، هوا، خاک و تمام اجزای اکوسیستم آن شهر را تحت تاثیر قرار می‌دهید.
شاهسوندی تاکید کرد: بالاخره باید یک منابعی تعیین شود برای این جمعیت تا غذا، آب آشامیدنی و حتی هوایی که تنفس می‌کنند فراهم شود. اما زمانی که می‌بینید جمعیت به سمت یک شهری سرازیر میشود آن هم بدون توجه به ظرفیت آن شهر، ترددهای زیادی از وسایل نقلیه بوجود می‌آید که باعث آلودگی هوا هم خواهد شد.
قبلا اینگونه بود که در یک فصلی آلودگی هوا وجود داشت و بعد از مدتی رفع می‌شد اما با روند فعلی ممکن است زمانی بیاید که ما دیگر نتوانیم آلودگی هوا را کنترل کنیم.
چون وقتی یک حدی از ظرفیت هوا برای گرفتن کربن زیاد شود و شما هم ظرفیت کافی برای فضای سبز نداشته باشید عملا این آلودگی‌ها گازهای NOx و SOx در هوا می‌ماند. این ذرات به شدت خطرناک هستند چون گوگرد و نیتروژن هستند.
باید برای بازگشت این جمعیت از تهران به شهرهای دیگر یک سری سیاست‌هایی وجود داشته باشد.
شاهسوندی گفت: با توجه به اینکه ما یک تمرکز منابعی را در تهران داریم جمعیت متمرکز میشود به سمت تهران حالا به علت‌های مختلف اقتصادی، کار، تحصیل و استفاده از یک سری امکانات .
ولی زمانی که فعالیت اقتصادی را بر اساس آمایش سرزمین انجام دهید یعنی شما یک سری سرمایه‌ها و منابعی را دارید در چهار گوشه کشورتان مثل رود ارس یا دشت مغان که می‌توانید با آن فرصت‌های بسیار زیادی را برای اشتغال‌زایی ایجاد نمایید، یا حتی پتانسیل‌های عظیمی که در خوزستان وجود دارد ولی تا حدی این‌ها مورد استضعاف واقع شده که در حال نابودی است.
فاطمه شاهسوندی در ادامه افزود: مقام معظم رهبری هم در صحبت‌هایشان گفتند که از منابع و فرصت‌های عظیمی که در سواحل مکران وجود دارد، استفاده کنید.
ولی نیروگاه‌های و خیلی از کارخانجاتی که آب‌بر هستند در جایی قرار گرفتند مثل کرمان یا یزد که در حد ظرفیت آنجا نیستند و خب باید پرسید که آب این‌ها از کجا می‌خواهد تامین شود.
البته این کارخانجات به عنوان مسئولیت اجتماعی‌شان یک سری کارها مثل درختکاری انجام می‌دهند اما واقعیت این است که این کارها همانند پولشویی در اقتصاد با عنوان سبز‌شویی در محیط زیست انجام میشود که مشخص نیست منشا آن کجاست.
این کارشناس محیط زیست تاکید کرد: استفاده از مسئولیت‌های اجتماعی خوب است که مثلا کارخانجات موظف باشند در قبال آلودگی که ایجاد می‌کنند، به همان میزان یک سری درخت بکارند. این کار خوبی است اما اگر بخواهیم راهکار محور صحبت کنیم باید بگوییم که اولا ما باید قضیه آمایش سرزمین را جدی بگیریم و پایتخت چندگانه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و… داشته باشیم یا تقسیمات کشوری از استانی، وزارتخانه‌ای به حوضه‌های آبخیز و براساس ظرفیت‌‌های اقلیمی تقسیم‌بندی شود. به طور مثال همانند یک سری کشورها ایالتی شویم. در این صورت ما دیگر شهرهایی با فاصله طبقاتی زیاد نخواهیم داشت.
به طور مثال فاصله طبقاتی بین زندگی مردم در شهرهایی مثل سیستان‌وبلوچستان و مردم تهران خیلی زیاد است. همه جای ایران، تهران نیست.
ولی درحال حاضر تمرکز فقط روی یک سری از شهرهاست که خب وضعیت رفاهی در آن‌ها بهتر است ولی مناطقی مثل سیستان‌وبلوچستان، خوزستان یا کردستان تحت استضعاف قرار گرفتند در‌حالی که باید به همه آحاد جامعه توجه شود.
شاهسوندی گفت: ما الان سند آمایش سرزمین داریم که البته زیر نظر سازمان برنامه و بودجه است درحالی‌که نباید زیر نظر این سازمان باشد. قبلا یک شورایی وجود داشت که آن شورا آمایش سرزمین را تعیین می‌کرد و سند برای آن می‌نوشت ولی درحال حاضر تورم سند داریم. این‌ها تا زمانی که اجرایی نشود به درد نمی‌خورد.
فاطمه شاهسوندی افزود: آمایش سرزمین یعنی وقتی می‌دانیم یک کارخانه‌ای نیاز آبی زیادی دارد نباید آن را ببریم در منطقه‌ای مثل یزد. باید اشتغال‌زایی در هر شهری براساس پتانسیل‌های اکولوژی آن منطقه باشد که توانایی لازم را داشته باشد. به طور مثال شما نباید صنعت کاشی‌سازی را در منطقه‌ای ایجاد کنید که به خاطر کمبود آب بخواهید به پروژه‌های انتقال آب متوسل شوید.
این کارشناس محیط زیست در ادامه گفت:ما اگر همین آمایش سرزمینی و بارگذاری جمعیتی که عرض کردم خدمتتان را براساس ظرفیت برد انجام ندهیم و درختکاری هم نکنیم، البته منظورم درختکاری بومی است نه درختکاری که گونه‌های مهاجر محسوب میشوند و بیشتر آلودگی و حساسیت ایجاد می‌کنند، و اگر توانستیم از فرصت پروژههایی مثل کاشت یک میلیون درخت استفاده کنیم و فضای سبز را افزایش دهیم البته باز هم نه به روشی که امروز شهرداری‌ها با کاشت گونه‌های غیربومی انجام می‌دهند
شاهسوندی تصریح کرد: یا حتی در‌رابطه با بنزین به طور مثال با مقابله با مافیای خودروسازی، کیفیت ساخت خودرو را افزایش داده و از دست مافیا و انحصار خارج کرده و بنزین بهتری بسوزانیم. ما کشوری هستیم که از لحاظ ذخایر نفتی کشور ثروتمندی محسوب می‌شویم. برای همین نباید از بنزینی استفاده کنیم که کیفیت پایینی دارد. در صورتی که استاندارد جهانی بنزین یورو ۶ است ولی ما از یورو ۴ استفاده می‌کنیم زیرا خودروهایی که داریم قابلیت و کیفیت استفاده از بنزین یورو ۶ را ندارد.
فاطمه شاهسوندی تاکید کرد: و یک نکته خیلی مهم در‌خصوص مقابله با آلاینده‌های ثابت مثل کارخانجات مازوت سوزی که به شکل‌های مختلف نیز تخطی می‌کنند این است که قدرت نهادی سازمانی که متولی اصلی مقابله با این‌هاست را افزایش دهیم. الان سازمان محیط زیست اگر بخواهد مقابل هر چیزی بایستد یک هیئت دولت در مقابلش است. یعنی در اینجا یک تعارض منافعی وجود دارد که مانع ایستادگی سازمان محیط زیست میشود.
شاهسوندی در ادامه افزود: حالا یک بخشی از عدم افزایش قدرت در سازمان متولی برمی‌گردد به ساختار و سیستم اصلی و موازی کاری‌هایی که دارند و یک بخش هم برمی‌گردد به خود رئیس سازمان محیط زیست است. یعنی باید رئیس محیط زیست یک اقتداری داشته باشد که بتواند حق محیط زیست را احقاق کند و نترسد از گروه‌های مختلف و جناح‌بندی‌هایی که در هیئت دولت وجود دارد.
این کارشناس محیط زیست تاکید کرد: چون یک مسئله‌ای که وجود دارد نمایندگان مجلس ما هستند که به جای نگاه ملی، نگاه استانی دارند و به هر نحوی می‌خواهند که سد‌سازی، پروژه‌های انتقال آب، کارخانجات آلاینده‌ساز را ببرند در شهر خودشان. بعد هم تهدید می‌کنند که اگر این پروژه‌ها را برای استان ما تایید نکنید من شما را استیضاح می‌کنم. البته خداروشکر سازمان محیط زیست یک وزارتخانه نیست که بتوانند آن را استیضاح کنند اما به شکل‌های مختلف سازمان را تحت فشار قرار می‌دهند تا بتوانند پروژه‌هایشان را انجام دهند و حتی در پروژههایی مثل چرم‌شیر یا … مجوز محیط زیست ندارند. این‌ها همه ارتباط با کیفیت هوا دارد.
شما وقتی آب کافی در سرزمینتان نداشته باشید، خاک شما از بین می‌رود و میشود کانون گردو غبار و نمی‌توانید درخت بکارید و سرانه فضای سبزتان پایین می‌آید. و کیفیت هوا هم پایین می‌آید. ما در چند سال آینده با این وضعیت شرایطی را تجربه می‌کنیم که دیگر نمی‌توانیم آلودگی را مهار کنیم.
فاطمه شاهسوندی در‌خصوص تاثیر آلودگی هوا بر سلامت انسان گفت: آلودگی به روی ریه انسان تاثیر می‌گذارد. در واقع این ریزگردها به قدری ریز هستند که از سیستم تنفسی انسان عبور کرده و وارد نایژه و ریزترین مویرگ‌های تنفسی انسان میشوند که هم باعث سکته خواهد شد و هم باعث مشکلات تنفسی، بیماری قلبی و عروقی خواهد شد.
مهم‌تر از همه نیز بحث افسردگی است یعنی گروه‌های حساس نمی‌توانند از منزل خارج شوند. درحال حاضر هم در شرایطی هستیم که جمعیت کشورمان جوان نیست و بخشی از جمعیت را سالمندان و گروه‌های حساس تشکلی می‌دهند و فضای خانواده‌ها بهم می‌ریزد.
یعنی به قدری این آلودگی هوا تبعات اجتماعی دارد. مثلا در سیستان و بلوچستان یا خوزستان وضعیت به گونه‌ای است که باعث مهاجرت میشود، درگیری‌های فرهنگی و تعارضات اجتماعی پیدا می‌کنند.
فاطمه شاهسوندی، کارشناس محیط زیست در پایان نسبت به آمار مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا افزود: بر اساس گزارش وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۰ در ۲۷ شهر آلوده کشور با ۳۵ میلیون جمعیت حدود ۲۱ هزار مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا ناشی از ذرات معلق ۲.۵ میکرون در بزرگسالان گزارش شد که ۱۱ میلیارد دلار هزینه به کشور وارد کرده است. همچنین در تهران ۶ هزار نفر جان خود را به این علت از دست داده‌اند. البته این آمار قدیمی و به روز نیست. در این مورد هم دستگاه‌های متولی موظف هستند که آمار دقیق اعلام کنند و علت عدم شفافیت و اینکه چه دستگاه‌هایی در این مرگ و میر مقصر هستند را مشخص کنند. قوه قضاییه نیز باید این جریان را جرم انگاری کند.
