تجدید نظر در صلاحیت ها، ترمیم شکاف ها و تلطیف فضای سیاسی

به گزارش بخش سیاسی سایت خبرهای فوری، دوم اسفندماه سال جاری قرار است انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی برگزار شود. «مشارکت» همواره یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های انتخابات در جمهوری اسلامی بوده است. روز جمعه هم رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نماز جمعه تهران اگرچه بیان نکاتی درباره انتخابات را به وقت دیگری موکول کردند، اما انتخابات را از مهم‌ترین عوامل اقتدار کشور دانستند و با اشاره به تلاش دشمنان برای بی‎انگیزه کردن مردم از حضور در انتخابات گفتند: «باید همه مراقب باشیم که مبادا دشمن این خواسته را محقق و انتخابات را کمرنگ و بی‌رونق کند.»  وزارت کشور به عنوان متولی برگزاری انتخابات هم یکی از محورهای مهم مد نظر خود را انتخابات رقابتی منتهی به مشارکت بالا اعلام کرده است. حالا اما اعلام نتایج بررسی صلاحیت نامزدها از سوی هیأت‌های نظارت استانی تردیدها و نگرانی‌هایی را بابت انتخابات رقابتی یا به تعبیر رئیس جمهوری «تنوع» جریان‌های مختلف و در نهایت میزان مشارکت عمومی ایجاد کرده است. اگر چه هنوز فرصت بررسی شکایات نامزدهای رد شده در هیأت نظارت مرکزی وجود دارد، اما چهره‌ها و  فعالان سیاسی اصلاح‌طلب همچنان با تردید به انتخابات پیش رو نگاه می‌کنند و البته اصولگرایان به نظر می‌رسد نه دغدغه چندانی در این باره دارند و نه نگرانی خاصی. کارشناسان و فعالان حزبی در گفت و گو با « ایران» از زاویه نگاه و تحلیل خود فراهم شدن ملزومات انتخابات با مشارکت بالا را در فرصت باقی مانده بیان کرده اند.

تنوع سلایق، لازمه مشارکت بالا

اشرف بروجردی
عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت
در مسیر برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی قرار داریم. نهادی که از زمان مشروطه تا به امروز بر اهمیت آن به عنوان فصل‌الخطاب وضع قانون و نظارت بر حسن اجرای قوانین در کشور تأکید شده است و جملات متعددی که از امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی در توصیف مجلس به عنوان «رأس امور» و «عصاره فضائل ملت» به یادگار مانده بی جهت نبوده است.
با این حال انتخابات مجلس نه فقط از جهت نتیجه یعنی تشکیل نهاد انتخابی تأثیرگذار بلکه به عنوان فرآیندی که می‌تواند و باید تبلور وفاق ملی و گرد هم آمدن همه گروه‌ها و تفکرهای گوناگون رایج در کشور باشد، اهمیت دارد.
طبیعتاً نخستین مسأله‌ای که در موضوع ایجاد وفاق به عنوان خروجی مجلس و انتخابات آن به ذهن می‌رسد، این است که در چنین انتخاباتی باید همه  طیف‌های فکری مقید به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حضور داشته باشند و از رد صلاحیت داوطلبان، خارج از چارچوب قانون و بر اساس سلیقه خبری نباشد. این آن چیزی است که مسئولان شورای نگهبان نیز در مقام سخن بر آن تأکید دارند.
اما در مقام عمل و تا این لحظه شاهد آن هستیم که اگر چه گفته می‌شود عده‌ای به دلیل تخلفات مالی رد صلاحیت شده‌اند، اما تعداد قابل توجهی نیز به رغم داشتن پرونده‌های تخلف مالی به صرف داشتن موقعیت خاص سیاسی تأیید و به عکس افراد ناشناس در جامعه به صرف باورها و تفکرشان رد صلاحیت شده‌اند.
این نمونه‌ها حتی اگر گفته شود که اندکند؛ نشان از آن دارند که روند بررسی صلاحیت داوطلبان تاکنون از سیاست واحدی پیروی نکرده و این برای  صدور مجوز مشارکت فعالان سیاسی در امر انتخابات اولین و آخرین آفت دموکراسی و ساختار انتخابات کشور است.
بارها بزرگان نظام اعلام کرده‌اند که پشتوانه واقعی نظام جمهوری اسلامی مردمند، نیز کسی تردید ندارد که جامعه ایران جامعه‌ای یکصدا نیست. بلکه اقوام، مذاهب و ادیان و گرایش‌های گوناگون فکری و سیاسی در آن وجود دارند که نشانه‌های رشد و بلوغ مدنی جامعه‌اند. ما باید به این گوناگونی به عنوان یک نقطه قوت نگاه کنیم.
قانون اساسی ما دست‌کم این گونه نگاه کرده است. در کشوری که بر اساس قانون اساسی اقلیت‌های مذهبی و دینی می‌توانند در مجلس نماینده داشته باشند و صدای خود را به مسئولان عالی اجرایی و قضایی کشور برسانند، چگونه ممکن است بتوان برای یک جریان سیاسی که طرفداران پرشماری نیز دارد از جهت حق انتخاب و داشتن نماینده در مجلس سهم کمتری قائل بود؟ چگونه می‌توان با این حجم از رد صلاحیت داوطلبان منسوب به یک جریان سیاسی انتظار داشت که مردم با طیب خاطر پای صندوق رأی بیایند و باور داشته باشند که مجریان و ناظران این مهم‌ترین رخداد کشور را کاملاً بر اساس قانون و نه بر اساس سلیقه پیش می‌برند. گفته می‌شود که تعداد زیادی از داوطلبان رد صلاحیت نشده‌اند اما صلاحیت‌شان احراز  نشده است. در این میان برخی به رایزنی‌ها و لابیگری‌ها با شورای نگهبان دل‌خوش دارند. حال آنکه اگر صرفاً قانون ملاک بوده باشد، نمی‌بایست نیازی به این رایزنی‌ها وجود می‌داشت.
با این همه چاره‌ای نیست. باید امیدوار باشیم که در مدت باقیمانده دیدگاه مسئولان مؤثر در انتخابات نسبت به موضوع صلاحیت‌ها اصلاح شود. تأکید مقام معظم رهبری در سخنان اخیرشان بر اینکه «انتخابات یکی از مهم‌ترین عوامل اقتدار کشور است و  باید همه مراقب باشیم که مبادا تلاش دشمنان برای بی انگیزه کردن مردم از حضور در انتخابات محقق و انتخابات را کمرنگ و بی رونق کند»، هشداری بود هم برای نیروهای سیاسی و هم نهادهای مجری و ناظر انتخابات که بدانند رونق بخشیدن به انتخابات چقدر مهم است و دریابند که این مهم از مسیر حضور پررنگ و متنوع نیروهای سیاسی در صف نامزدها می‌گذرد. متأسفانه در سال‌های گذشته سابقه داشت که نهاد ناظر انتخابات کار را به جایی رساند که چاره‌ای جز توصیه عالی‌ترین مقام کشور برای تغییر در تأیید صلاحیت‌ها باقی نماند. حال آنکه مسئولان باید به‌جای منتظر ماندن برای دستور رهبری خودشان درست عمل کنند. همه موظفیم حرمت مقام معظم رهبری را به عنوان رأس و هدایتگر نظام نگاه داریم و کار را به ناچار شدن به دخالت ایشان در امور اجرایی نرسانیم.

اصل انتخابات بر رقابت است

محمود میرلوحی
عضو شورای عالی سیاست گذاری  اصلاح‌طلبان
فضای انتخابات به دلایل متعددی بسیار پیش از آغاز روند رسمی انتخابات با ثبت نام داوطلبان و مراحل مختلف بررسی صلاحیت آنان برای نامزدی فضای سردی بود. به همین دلیل مسئولان کشور از ماه‌ها پیش و بر اساس همان مقتضیات بر ضرورت در نظر گرفتن تمهیداتی در جهت رقابتی‌تر شدن و در نتیجه افزایش مشارکت سیاسی تأکید داشتند و در این راستا از ضرورت رایزنی با شورای نگهبان برای نگاه انبساطی به موضوع تأیید صلاحیت‌ها بارها سخن گفتند. با وجود این نه تنها آن رایزنی‌ها تا این لحظه پاسخی در پی نداشت بلکه اعلام فهرست بلند کسانی که رد صلاحیت شده یا احراز صلاحیت نشده‌اند آن فضای سرد را سردتر کرد.
حال آنکه اصل انتخابات بر رقابت است. این عاملی است که در تراز و حتی فوق مسائلی چون قانونمندی و عدالت قرار دارد. اما در حال حاضر زمینه مساعدی برای رقابت دیده نمی‌شود. آنقدر که برخی از احتمال تشکیل مجلسی یکدست سخن بگویند. حال آنکه اگر چنان مجلسی شکل بگیرد به باورم نه یکدست که بی دست خواهد بود. مجلسی که جناح‌های مختلف و آرای مختلف یک جامعه متکثر را نمایندگی نکند از مجلس مورد انتقاد فعلی نیز دامنه اقتدار و رأس امور بودنش کمتر خواهد بود.
شرط تحقق مشارکت حداکثری جز این نیست که سلیقه‌های سیاسی و جناح‌های مختلف بتوانند در امر انتخابات به عنوان نامزد و رأی دهنده مشارکت داشته باشند. احزابی که در روند انتخابات نامزدی ندارند و یا اکثریت نامزدهایشان رد صلاحیت شده‌اند چگونه، با چه انگیزه و چه بهانه‌ای باید مردم را به مشارکت سیاسی دعوت کنند؟
انتخابات مجلس، رفراندوم آری یا نه نیست. مردم باید بتوانند از میان جریان‌های سیاسی در چارچوب قانون اساسی چهره‌های مطلوب خود را انتخاب کنند. حال آنکه می‌بینیم جریانی که در سه دوره انتخابات اخیر تعیین کننده و پیروز بوده است با بیشترین رد صلاحیت و تابلوی ورود ممنوع مواجه شده‌اند و اغلب احزاب مؤثرشان هیچ نامزد تأیید شده‌ای ندارند. عجیب نیست اگر این احزاب انگیزه‌ای برای فعالیت انتخاباتی نداشته باشند.
امروز شورای محترم نگهبان تأکید دارد که در انجام این مهم توجهی به جهت گیری‌های سیاسی ندارد. اما در عمل شاهد این هستیم که با هر متر و معیاری این اصلاح‌طلبان هستند که اجازه ورود به انتخابات را پیدا نکرده‌اند. اگر اراده‌ای برای مشارکت مردم وجود دارد باید به جای موضعگیری علیه رئیس جمهوری و متهم کردن ایشان به در پیش گرفتن سیاست ضد ملی تنها به دلیل دفاع ایشان از تنوع سیاسی نامزدها در انتخابات شاهد تغییر در نگاه شورای نگهبان می‌بودیم.

رد صلاحیت‌ها ارتباطی با مشارکت مردم ندارد

امیررضا واعظ آشتیانی
عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی
مسئولان باید نگاهی به عملکرد خود کرده و ببینند که تاکنون چه کردند و چقدر توانستند مطالبات مردم را بخصوص در زمینه اقتصادی برآورده ســــــــــتازند. اینکه یک مسئول یا یک متولی نتواند احتیاجات مردم را برآورده کند، به ناتوانی آنان در مدیریت و نبود شایسته سالاری در انتخاب همکاران آنان باز می‎گردد اما متاسفانه همین موضوع تأثیر زیادی در حضور حداکثری یا عدم حضور مردم پای صندوق‎های رأی خواهد گذاشت. تجربه نشان داده که عملکرد موفق مدیران ما می‎تواند زمینه‎ساز حضور مردم در عرصه انتخابات باشد.
اگر در فاصله یک ماه مانده تا انتخابات نگران حضور حداکثری مردم هستیم، باید فریاد را بر سر مدیرانی بکشیم که نتوانستند در مسئولیت‎های خود به موفقیت برسند. مردم همیشه نگاهشان به عملکردهاست و در پس این اتفاقات هم موضوعاتی نهفته است. رهبری انقلاب بارها فرمودند که مراقب نفوذ باشید، این نفوذ تأثیرگذار بوده و باید به شناسایی آن مبادرت کنیم. هر مسئولی که نیروهای ضعیف را در پست‎های مهم می‎گمارد، مصداق نفوذ است. این اتفاقات دست به دست هم دادند و به جایی رسیدیم که امروز سؤال می‎کنیم با توجه به شرایط فعلی آیا حضور حداکثری می‌تواند محقق شود یا خیر.
بدون برداشت‎ها و تحلیل‎های جناحی این موضوع را مطرح می‎کنم. در شرایط امروز کشور بهترین کار این است که بداخلاقی را کنار بگذاریم و با احترام به قانون، فضای سیاسی کشور را تلطیف کنیم. ما باید بتوانیم در مقابل کسانی که مدعی هستند حضور حداکثری صورت نمی‎گیرد، ثابت کنیم که می‎توانیم با اتحاد و همدلی و فارغ از دعواهای سیاسی یک فضای آرام را در کشور حاکم کرده و از این طریق مردم را همچون گذشته به حضور در پای صندوق رأی تشویق کنیم.
اگرچه مسئــــــــــــــــــولان نتوانســــتند درخواست‎های مردم را محقق کنند حداقل سیاسیون باید بتوانند فضای کشور را تلطیف کنند و از این طریق مردم امیدوار شوند که در انتخابات آینده می‎توانند به کسانی رأی دهند که دغدغه پیشرفت کشور و حل مشکلات ملت را دارند. اما در این میان کسانی هم هستند که عدم یا کاهش مشارکت مردم در انتخابات آینده را به ماجرای رد صلاحیت‌های صورت گرفته از سوی شورای نگهبان مربوط می‌دانند. در صورتی که ماجرای رد صلاحیت‌ها هیچ ارتباطی با مشارکت مردم ندارد چرا که مردم فرای نگاه حزبی و سیاسی به مقوله انتخابات، به دنبال انتخاب افراد کارآمد هستند.  در برابر این میزان انتقادی که به نظارت استصوابی می‌شود، کسی نمی گوید که اگر همین شیوه نظارتی نبود چه بلایی بر سر کشور می‌آمد؟ با وجود نظارت استصوابی، ۹۰ نفر از نمایندگان فعلی مجلس رد صلاحیت شده‌اند، حال در نظر داشته باشید که این شیوه نظارتی بنا به اعتراض برخی مسئولان وجود نداشت؟ آن وقت چه بلایی بر سر کشور می‌آمد؟ بنابراین ربط دادن میزان مشارکت مردمی در انتخابات به نظارت استصوابی شورای نگهبان، اشتباه است.

هنوز فرصت ترمیم هست

غلامرضا ظریفیان
عضو شورای مرکزی حزب ایثارگران
انتخابات مجلس با توجه به گره خوردن آن با بحث‌های محلی و قومی در حوزه‌های انتخابیه به نسبت انتخابات ریاست جمهوری همواره مشارکت بیشتری را به همراه دارد.اما نباید از احتمال رویگردانی بخش‌هایی ازمردم برای حضور پای صندوق‌های رأی غافل شد بخصوص که موضوع بررسی صلاحیت‌های نامزدها ابهام‌ها و تردیدهایی را به دنبال داشته است.
اتفاقات آبان ماه و رد صلاحیت‌ها اگرچه از عوامل مؤثر در کیفیت مشارکت در انتخابات است اما بخش دیگری ازاین مهم به وضعیت اقتصادی و معیشت مردم هم بر می‌گردد. تنگناهایی که جامعه با آن روبه‌رو است مانند اشتغال و اوضاع اقتصادی، مشکلات جدی را فراروی جامعه قرار داده است. از سوی دیگر هنوز در ارتباط با تأثیرگذاری نهادی همچون مجلس بحث زیادی وجود دارد و خیلی‎ها را برای بی‌فایده بودن فعالیت این ارکان در سیاستگذاری کشور، از صندوق رأی دور می‎کند.
پیمایش‌ها نشان می‌دهد که آن شوق و ذوقی که مورد انتظار مسئولان است در بین مردم وجود ندارد و یا میزان آن بسیار ناچیز است. این مسأله بخصوص در شهرهای بزرگ خود را بیشتر نشان می‌دهد. بررسی‎ها حکایت از این دارد که مشارکت حداکثری در حال حاضر دست یافتنی نیست و اگر وضعیت به همین روال ادامه یابد شاهد مشارکتی حداقلی خواهیم بود.
در فرصت باقیمانده باید از سوی دولتمردان و حاکمیت اقداماتی در راستای حل مشکلات صورت بگیرد تا جامعه احساس کند که هم شاهد تنوع سلایق در انتخابات است و هم حضورشان پای صندوق های رأی، در حل مسائل، رفع مشکلات و کاهش ناامیدی مؤثر خواهد بود.
شایسته است همه کسانی که دلسوز نظام و کشور هستند بدون توجه به مسائل غیرملی و جناحی، بنشینند و ببینند که چه عواملی باعث سردی جامعه ایران شده است. هنوزهم فرصت برای رفع برخی شکاف‌ها وجود دارد. اگر جامعه ایران فکر کند که هنوز یک همدلی برای حل مشکل وجود دارد و مسئولان یادشان نرفته که چه وعده‎هایی به آنان داده‎اند، به میدان خواهند آمد. همه کمک خواهند کرد تا از مسیر صندوق‎ها، افراد ذی‎صلاح را به نمایندگی خود انتخاب کنند.
فلسفه انتخابات حق مردم برای گزینش گفتمانی یا برنامه ای از میان گفتمان ها یا برنامه های مختلف است که آزادانه خود را در معرض ارزیابی قرار داده اند. اگر این فلسفه از میان برود قاعدتاً تمایل ها برای مشارکت در انتخابات هم کمتر می شود.

مشارکت بالا؛ تردید اصلاح‌طلبان، اطمینان اصولگرایان

عباس عبدی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر اصلاح‌طلب معتقد است، مهم‌ترین چیزی که امروز امنیت و بقای کشور را نشانه گرفته، تجزیه مردم است. وی به ایرنا گفت: «برای جلوگیری از این وضعیت هم هیچ راه ‌حلی نداریم جز بازگشت به وحدت ملی. طی سال‌های گذشته هر چه بساط محدودیت‌ها بیشتر شده به‌طور طبیعی ناکارآمدی و فساد نیز افزایش پیدا کرده است. چرا که وقتی فیلتر قرار می‌دهید، اساساً عده زیادی حاضر نمی‌شوند خود را در معرض آزمون عبور از این فیلتر قرار دهند. چون فیلترکنندگان و صاحبان فیلتر را صاحب صلاحیت نمی‌دانند. برخی از کسانی هم که می‌خواهند از این فیلتر رد شوند، خود را به رنگ صاحبان فیلتر درمی‌آورند و حاضر خواهند بود برای عبور از فیلترها به هر امری تن دهند.»
مجید انصاری، عضو شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان با بیان اینکه اصلاح‌طلبان خواسته‌ای فراتر از قانون ندارند، گفت: آنها می‌گویند جمع زیادی از کاندیداهایشان رد صلاحیت شده‌اند و می‌بایست مثل سایر افرادی که رد صلاحیت شده‌اند، طبق قانون و شفاف به درخواست‌شان پاسخ داده شود و  مستندات رد صلاحیت به افراد ارائه شود تا بتوانند از خودشان دفاع کنند. او درباره رایزنی دولت و اصلاح‌طلبان با شورای ‌نگهبان در مورد تأیید افرادی که رد صلاحیت شده‌اند، به ایلنا گفت:‌ با توجه به صحبتی که با آقای عارف داشتم، ایشان گفت که در حال بررسی و برنامه‌ریزی هست که با شورای نگهبان در این مورد صحبت کند.
علی مطهری، نماینده تهران در مجلس که البته صلاحیتش تأیید نشده، با بیان اینکه نباید بین مردم خط انقلابی و غیرانقلابی راه بیندازیم، به ایلنا گفت: باید بگوییم همه مردم انقلابی و خوب هستند. نباید بی‌جهت آنان را از انقلاب دور کنیم، نباید دایره انقلاب محدود و کوچک شود که در نهایت یک جمع کوچک بماند. وی ادامه داد:‌ البته درصدی هم در جامعه وجود دارند که مخالفند؛ اما مدام مردم را به سمت خارج از انقلاب هُل ندهیم و مدام این خط‌ کشی را تکرار نکنیم این حرف بدی است. مثلاً می‌گویند جبهه نیروهای انقلاب این اسم‌گذاری‌ها غلط؛ یعنی اطرافیان ما در انقلاب هستند و دیگران نیستند این ادعای بزرگ و غلطی است.
حجت‌الاسلام علی یونسی، مشاور ویژه رئیس جمهوری در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی با تأکید بر اینکه ملت ایران به تک تک فرزندانش احتیاج دارد، به جماران گفت: هیچ فرد ایرانی اضافه نیست. همه ایرانیان، با هر گرایش سیاسی و قومی و مذهبی فرزندان ایران هستند. تا می‌توانیم چتر گذشت و عفو را پهن کنیم و بگذاریم در خیمه انقلاب همه افراد جا بگیرند. ما این خیمه را محدود نکنیم و بگذاریم از هر جایی که بخواهند مردم می‌توانند وارد این خیمه شوند؛ کسی را محدود نکنیم.
محسن هاشمی رفسنجانی، عضو هیأت رئیسه حزب کارگزاران سازندگی هم به ایسنا گفت: گمانه‌زنی‌هایی می‌شود که امسال به دلیل اتفاقات سیاسی و بحران‌های همزاد مسأله انتخابات کمی با رکود مواجه است و صدا و سیما و همه نیروهای فرهیخته کشور باید روی موضوع انتخابات فعالیت و تمرکز بیشتری داشته و با مردم صبحت کرده و این سخن را نهادینه کنند که اگر مردم از مسأله‌ای ناراضی هستند، غیر از مسیر انتخابات، مسیر دیگری پیش روی کشور نخواهد بود و هرج و مرج زیبنده کشور ما نیست.
شهیندخت مولاوردی، فعال سیاسی اصلاح طلب که صلاحیتش تأیید نشده هم گفت:  تلاش‌هایی که برای یکدست کردن مجلس بعدی شروع شده است در واقع نشان می‌دهد دیگر قرار است مجلس به جای عصاره ملت عصاره جناح‌های سیاسی باشد. این برخورد در شرایطی صورت می‌گیرد که با توجه به اتفاقات خاص چند وقت اخیر و تبعات نگران‌کننده تحریم‌،‌ توقع می‌رفت اعضای شورای نگهبان این‌ بار رفتاری اصلاح‌شده از خود نشان دهند. او افزود: اصلاح‌طلبان هیچ‌وقت قطع امید نمی‌کنند. اما شورای نگهبان با این روش فضای ناامیدکننده و فاقد اعتماد عمومی را تشدید کرد.
سید حسین نقوی حسینی، سخنگوی فراکسیون ولایی مجلس اما معتقد است: حضور و مشارکت سیاسی پای صندوق‌های رأی جلوه آشکار نماد مقاومت است. مردم باید با حضور در انتخابات مجلس  ، نماد وحدت ملی، مقاومت و قوی شدن را به نمایش بگذارند. ان‌شاءالله در روز دوم اسفندماه این موضوع به دنیا نشان داده خواهد شد.
مهرداد لاهوتی، سخنگوی فراکسیون مستقلین مجلس هم گفته است: بهترین راه مقابله با دشمن در ایام انتخابات است زیرا همه آنها به دنبال این هستند که این پیام را بدهند که مردم ما به نظام خوش‌بین نیستند در حالی که مردم نظام و حاکمیت را دوست دارند. جریانات سیاسی رسالت مهمی دارند و باید برای افزایش آمار مشارکت و تشویق مردم به مشارکت در انتخابات در راستای خنثی کردن توطئه‌های دشمن اقدام کنند.
خبرگزاری فارس هم دیروز نامه  مشترک ۲۷۰ دفتر بسیج دانشجویی از سراسر کشور خطاب به آیت‌الله جنتی، دبیر شورای نگهبان را منتشر کرد که در آن از رویکرد انقلابی شورای نگهبان در بررسی صلاحیت نامزدهای یازدهمین انتخابات مجلس حمایت شده است. /ایران