برجام نجات می یابد؟

در حالی که انتظار می رود مذاکرات اواخر این هفته از سر گرفته شود، مقامات اکنون در تلاش هستند تا مسیر جدیدی را پیش ببرند، اما چالش های زیادی سر راه آنها قرار دارد.

نکاتی که باید مدنظر داشت این است که تهران اصرار دارد واشنگتن ابتدا باید همه تحریم‌ها، از جمله تحریم‌های غیرمرتبط با برنامه هسته‌ای‌اش را لغو کند. این کشور همچنین می‌خواهد سرمایه‌گذاری‌هایی را که در پروژه‌های هسته‌ای انجام داده است، حفظ کند و ایالات متحده تضمین کند که دیگر توافق را رها نخواهد کرد.

اما مذاکره کنندگان اروپایی می گویند که این الزامات با شرایط قرارداد اصلی سازگار نیست. دیپلمات‌های بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه‌ای مشترک گفتند: ایران تقریباً تمام سازش‌های دشواری را که در ماه‌ها مذاکرات سخت ایجاد شده بود، زیر پا گذاشته و خواستار تغییرات اساسی در متن توافق است.

حال این سوال پیش می آید که مراحل بعدی چیست؟ در حال حاضر، مقامات خود را برای بدترین شرایط آماده می کنند. به گفته یک مقام ارشد وزارت امور خارجه، واشنگتن اکنون در حال آماده شدن برای دنیایی است که در آن امکانی برای بازگشت به توافق وجود ندارد. اگر توافق نهایی حاصل نشود، مقامات آمریکایی برای افزایش تحریم ها یا متوسل شدن به ابزارهای دیپلماتیک دیگر، از جمله منزوی کردن رژیم ایران آماده می شوند. البته به زعم برخی، حتی اگر واشنگتن نتواند تضمینی برای حفظ توافق توسط دولت های آینده ارائه کند، راه های دیگری برای پر کردن شکاف موجود وجود دارد.

گزینه دیگری نیز وجود دارد که آن هم توافق هسته ای جزئی است. مقامات غربی پیشنهاد کاهش جزئی تحریم‌ها را در ازای کاهش پروژه‌های هسته‌ای ایران، شبیه به توافقی که در سال ۲۰۱۳ منعقد شد، ارزیابی کرده‌اند. اما مذاکره‌کنندگان ایرانی چنین ایده‌ای را رد کرده‌اند و اسرائیل هشدار داده است که چنین توافقی تنها به تهران در مقابل باج خواهی های هسته ای اش پاداش خواهد داد.

با توقف مذاکرات، ناامیدی در حال افزایش است. بلینکن گفت: آنچه ایران نمی‌تواند انجام دهد، این است که وضعیت موجود در برنامه هسته‌ای خود را حفظ کند و در عین حال مذاکرات را طولانی کند. این اتفاق نخواهد افتاد. /انتخاب