دیوارکوتاه ظریف
به گزارش بخش سیاسی سایت خبرمهم، آن طور که، مشاور و رئیس حوزه ریاست مجلس می‌نویسد:« پوتین دستورات لازم برای اجرایی شدن پیام رهبر انقلاب را داده است» البته نگاهداری گریزی نیز به برخی حرف و بحث‌ها در محافل زده می‌گوید:« اگر هدف سفر قالیباف انتخاباتی بود، قرنطینه ۱۴ روزه نیز پذیرفته می‌شد.» حسین شریعتمداری نیز در دو شماره ی اخیر روزنامه ی کیهان، اصلاح‌طلبان را به عنوان عامل ناکامی به هدف نشستن سفر رئیس مجلس به روسیه معرفی می‌کند.محمد حسین فرهنگی، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس نیز دیروز توپ را در زمین وزارت خارجه انداخته و گفته است وزارت خارجه نتوانسته دیدار با پوتین را هماهنگ کند. آن گونه که برخی رسانه‌ها از جمله«فرارو» نوشته؛ سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی وزارت خارجه را به نوعی مقصر اصلی حواشی سفر محمد باقر قالیباف رئیس مجلس به روسیه معرفی کرد. چند روز پس از بازگشت قالیباف از روسیه حواشی این سفر همچنان خبر ساز است. قالیباف قرار بود که با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دیدار کند و پیام رهبر معظم انقلاب را تسلیم وی کند واین اتفاق رخ نداد و پیام رهبری را به نماینده پوتین تسلیم کرد. از طرف دیگر او قرار بود با لاوروف وزیر خارجه روسیه هم دیدار کند که به دلایل نامعلومی این دیدار برگزار نشد.
وزارت خارجه مقصر است؟!
پیش از سفر قالیباف به روسیه مشاوران او تبلیغات گسترده‌ای درباره دیدار او با پوتین به راه انداختند که با برگزار نشدن این دیدار، انتقادات زیادی از قالیباف و مشاورانش صورت گرفت. قالیباف خود، هجمه‌ها را از سوی غربگرایان دانست اما از طرف دیگر این انتقادات از سوی بسیاری از اصولگرایان از جمله حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان مطرح شد. محمدحسین فرهنگی سخنگوی هیئت رئیسه مجلس توپ را در زمین وزارت خارجه انداخته و گفته است وزارت خارجه نتوانسته دیدار با پوتین را هماهنگ کند. فرهنگی اظهار کرد: “برنامه این سفر هم همان برنامه‌هایی بود که از قبل برنامه‌ریزی کرده بودیم و موضوعات آن هم از روزهای قبل از آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته بود. او گفت: «آنچه که جدید بود رساندن نامه مقام معظم رهبری بود، این نامه در شرایط خاصی ارسال شد، چرا که ما در شرایطی که در موضوع برجام در حال وضعیت خاصی هستیم انجام شده و بر همین اساس ما با شرق هم مسائلی را در پیش داریم، ضمن اینکه موضوعاتی هم که مربوط به مسائل ملی ماست.» فرهنگی افزود: «تاخیر این سفر را صلاح ندانستند لذا براساس همان پروتکل دیپلماتیکی که پیش‌بینی شده بود، این سفر انجام شد، منتهی چون وزارت خارجه نتوانست هماهنگی‌های لازم را به عمل آورد، نامه به رئیس مجلس دومای روسیه تحویل داده شد که با هماهنگی قبلی این کار صورت گرفت.» او گفت: “این کار اتفاق جدیدی نبوده و حاشیه‌هایی که در فضای مجازی و رسانه‌های مکتوب مطرح کردند ناصحیح بود.” این در حالی است که پیشتر وزارت خارجه اعلام کرد که تمام تلاش خود را برای سفر رئیس مجلس انجام داده است.
محمد جواد ظریف در این باره گفت: «پروتکل‌های کرونایی و پروتکل‌های ملاقات روسای مجلس، امکان ملاقات با آقای پوتین را فراهم نمی‌کرد و ما این را از همان ابتدا به دوستان در مجلس گفتیم.» خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه هم تاکید کرده بود: «از اول ملاقاتی با پوتین طراحی نشده بود. اگر موضوع کرونا و پروتکل‌ها نبود ممکن بود برخی ملاقات‌ها انجام شود.»
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه در ارتباط با بحث‌های متفاوتی که پیرامون سفر قالیباف به مسکو به راه افتاده توضیحاتی می‌دهد که گویای بسیاری از مسائل است: «حیف است که یک سفر به این مهمی که توسط رئیس مجلس شورای اسلامی و همراه با پیام مقام معظم رهبری انجام میشود را برخی از افرادی که اطلاع از امور ندارند می‌خواهند از این موضوع برای برخوردهای جناحی استفاده کنند.»
قالیباف برای چه به مسکو آمده بود؟
اما سفر اخیر “محمد باقر قالیباف” رئیس مجلس شورای اسلامی به روسیه در فضای سیاسی و رسانه‌ای داخلی بازتاب زیادی داشت.
به گزارش عصرایران، این سفر که نخستین سفر رسمی خارجی رئیس مجلس یازدهم به یک کشور خارجی محسوب می‌شد، در داخل با انتقادهایی با چاشنی نیش و کنایه‌هایی سیاسی در فضای رسانه‌ای مواجه شد و بیشتر از این زاویه حاشیه‌ای مورد تحلیل قرار گرفت که ولادیمیر پوتین بر اساس پروتکل‌های سیاسی کشورش از پذیرش قالیباف به عنوان یک مقام مادون از خود امتناع کرد.
در طرف روسیه اما با وجودی که این سفر بازتاب زیادی پیدا نکرد اما تحلیلگران سیاست خارجی روسیه این سفر را از زاویه روابط دوجانبه تهران و مسکو و البته با نیم نگاهی به مسائل سیاست داخلی ایران، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند.
>دیدگاه روس ها؛ قالیباف برای چه به مسکو آمده بود؟
روزنامه مسکو تایمز چاپ مسکو در قالب گزارشی نتایج و دستاوردهای این سفر قالیباف را از نظر تحلیلگران روسیه مورد توجه قرار داده است.
این روزنامه در گزارشی که در وب سایت آن بازتاب یافته درباره این سفر نوشته: “محمدباقر قالیباف، رئیس پارلمان ایران در این هفته به روسیه سفر کرد و اولین سفر خارجی خود را از زمان تصدی پست ریاست مجلس از ماه مه ۲۰۲۰ (خرداد ۱۳۹۸) انجام داد.
تحلیلگران منطقه‌ای روس در گفتگو با مسکو تایمز تاکید داشتند که اگرچه بعید است که این سفر در تسریع درخواست عضویت کامل ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) حامل یک موفقیت فوری باشد اما می‌تواند در تحکیم روابط دوجانبه بین مسکو و تهران موثر باشد.
قالیباف در سفر سه روزه خود به مسکو با مقامات عالی رتبه روسیه دیدار کرد و هنگام دیدار با “ویاچسلاو ولودین”رئیس دومای دولتی روسیه، پیام ویژه “آیت الله خامنه ای” رهبر جمهوری اسلامی ایران به “ولادیمیر پوتین ” را به همتای روس خود تسلیم کرد.
“عدلان مارگویف” تحلیلگر موسسه مطالعات بین‌المللی دانشگاه MGIMO روسیه در این باره به مسکو تایمز گفت: “اگرچه ارسال پیام رهبر ایران به پوتین نشانی از جدیت ایران در روابط خود با روسیه است، اما سفر قالیباف را نمی‌توان یک نقطه عطف استراتژیک در روابط دوجانبه تهران و مسکو دانست.”
مارگویف افزود: “فقط یک سفر رسمی توسط یک رئیس دولت می‌تواند واجد چنین اهمیت استراتژیکی باشد و چیزی کمتر از آن نمی‌تواند نقطه عطفی جدید در روابط دو جانبه محسوب شود.”
برعکس این دیدگاه، “رجب صفروف” رئیس مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه، با هشدار نسبت به کم اهمیت جلوه دادن سفر قالیباف به روسیه، معتقد است که قالیباف یکی از چهره‌های اصلی در سلسله مراتب سیاسی ایران است که ارزیابی‌های شخصی او می‌تواند بر روابط دوجانبه ایران و روسیه تاثیرگذار باشد.
صفروف در این باره گفت:” این سفر قطعا یک رویداد مهم بود که می‌تواند انگیزه جدیدی به روابط روسیه و ایران بدهد.”
“پیر رازوف” تحلیلگر منطقه‌ای و مدیر اندیشکده “بنیاد مطالعات استراتژیک مدیترانه” (FMES)، با دیدگاه صفروف درباره تاثیرات این سفر در سیاست داخلی ایران هم نظر است.
رازوف در این باره به مسکوتایمز گفت: “به عنوان رئیس پارلمان ایران و کاندیدای احتمالی در انتخابات ریاست جمهوری ژوئن ۲۰۲۱ (خرداد ۱۴۰۰)، این سفر تلاشی از جانب قالیباف است تا بتواند وجهه بین‌المللی خود را تقویت کند.”
قالیباف پس از سفر خود به روسیه، از برنامه‌های ایران برای تبدیل شدن از یک “شریک تجاری” به عضو کامل “اتحادیه اقتصادی اوراسیا” خبر داد. در حالی که روسیه و سایر اعضای اتحادیه هنوز این برنامه ایران را تایید نکرده اند، اما کارشناسان معتقدند این درخواست ایران می‌تواند در آینده جامه واقعیت به تن کند.
صفروف در این باره توضیح داد: “یک سال از امضای توافق نامه تجارت آزاد بین اتحادیه اوراسیا با ایران می‌گذرد و در تمام زمینه‌های همکاری برای ایران بسیار سودمند بوده است.”
از نظر حقوقی و در منشور اتحادیه اوراسیا هیچ مانعی برای عضویت سریع و کامل ایران در این پیمان تجاری وجود ندارد.
“بنا به گفته صفروف:” اگر کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا تصمیم به پذیرش عضوی جدید بگیرند، به ویژه عضوی مانند ایران که ثابت کرده است یک شریک منطقی و قابل اعتماد است، بدیهی است که این اتفاق خواهد افتاد.”
اما “عدلان مارگویف” نظر دیگری دارد و می‌گوید با وجود برنامه بلندپروازانه ایران برای عضویت کامل و سریع در اتحادیه اوراسیا، اما این عضویت به کار و “تلاش فوق العاده ای” نیاز دارد، ” چون حتی کشورهای شوروی سابق که میراث اقتصادی، زبانی، حقوقی و سایر عناصر مورد نیاز برای ادغام کامل در اتحادیه اوراسیا را داشتند، برای عضویت به چندین سال آماده‌سازی نیاز داشتند، بنابراین تصور اینکه ایران بتواند این کار را سریع انجام دهد دشوار است.”کارشناسان روس اتفاق نظر دارند که عضویت کامل ایران در اتحادیه اوراسیا به سال‌ها زمان نیاز دارد و عضویت کامل ایران، یک تغییر مثبت برای ایران و یک موفقیت دیپلماتیک برای روسیه محسوب میشود.
با این وجود “پیر رازوف” هشدار می‌دهد که برای تهران، عضویت در اتحادیه اوراسیا هدفی بیش از “نزدیکی صرف به روسیه” دارد.
او معتقد است:” این یک ابزار چانه زنی برای تهران به منظور دستیابی به یک توافق بهتر است، خواه با پکن باشد و خواه با مسکو یا واشنگتن. در نهایت ایرانی‌ها حتی گروه‌های بسیار محافظه کار و نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نمی‌خواهند همه
تخم مرغ‌های خود را در سبد روسیه یا چین بچینند.”
مروری سریع…
خودشان می‌گویند این سفر طبق برنامه انجام شده، بازهم خودشان می‌گویند سفر پرباری بوده، و نیز خودشان می‌گویند چون رئیس مجلس شورای اسلامی ایران قرنطینه را نپذیرفته؛ دیدار با پوتین انجام نشده! همچنان خودشان می‌گویند که تقصیر غربگرایان است، برخی انگشت اتهام را به سوی اصلاح‌طلبان دراز می‌کنند و بعضی وزارت امورخارجه را مقصر معرفی می‌کنند. ناصحان و آگاهان البته در میانه ی سکوت و سر تکان دادن ها، به تلخی می‌گویند:«همه ی این ماجرای شیرین که تلخ شد؛ نتیجه
یک مشاوره ی ناآگاهانه و برخاسته از خودشیفتگی سیاسی است همان خودشیفتگی که دست بر قضا در ایام انتخابات به شدت عود می‌کند!»
پرونده ی اولین سفر قالیباف به خارج از مرزهای ایران را با یک علامت سوال بزرگ می‌بندیم و خاطرنشان می‌کنیم که در این میانه اگر، مجلس ابتکار عمل و هدایت امور را به دست وزارت خارجه سپرده بود، هم عزت جمهوری اسلامی ایران حفظ می‌شد هم عزت رئیس قوه ی مقننه!/آفتاب یزد
