سرعت اینترنت کندتر شده است. احتمالا به سختی بتوان کسی را پیدا کرد که در چند ماه اخیر با این جمله موافق نباشد. چه در شبکه سیار و چه شبکه ثابت، سرعت اینترنت نسبت به ماه‌های قبل کاهش پیدا کرده اظهارنظرهای بسیار متفاوتی درباره چرایی این موضوع از سوی مسئولین تا کارشناسان و کاربران وجود دارد. پهنای اینترنت بین‌الملل هم با مشکلاتی مواجه شده و حتی حوادث غیرطبیعی نیز به موضوع کند شدن اینترنت دامن می‌زند؛ در این میان اما شایعاتی مبنی بر دستکاری عمدی هم در این بین مطرح شده و عده‌ای بر این باورند که کاهش سرعت اینترنت و بخصوص برخی اپلیکیشن‌ها مانند اینستاگرام و واتس اپ عمدی است؛ شایعاتی که البته وزارت ارتباطات آن را رد می‌کند و غیرواقعی می‌داند. ماجرا دقیقا چیست؟
به گزارش بخش فناوری سایت خبرمهم، استفاده از اینستاگرام در سه ماهه اخیر یک روند کاهشی در ایران داشته و شیب ثابتی هم دارد. این دیتا یا نشان می‌دهد که مردم از پلتفرم‌های داخلی استفاده کرده‌اند و کمتر به این شبکه‌ها سر زده‌اند که با توجه به عدم افزایش کاربران شبکه‌های داخلی در ماه‌های اخیر، احتمالا نشانه غلطی است و از طرف دیگری می‌تواند نشان دهنده این باشد که مردم کمتری توانستند به این شبکه متصل شوند و از آن استفاده کنند.
رادار ابر آروان نشان می‌دهد که اختلال زیادی در اینستاگرام و واتساپ از عصر تا پاسی از شب رخ می‌دهد، این رادار به ساده‌ترین شکل ممکن این اختلال را به تصویر می‌کشد و برخی باور دارند که این مشکل از زمان دولت جدید آغاز شده است. ساعاتی که این اختلال رخ می‌دهد دقیقا ساعاتی است که به اصطلاح ساعت اوج مصرف اینترنت است و گفته میشود که شبکه در این مواقع با بحران روبرو میشود.
شایعاتی مبنی بر این وجود دارد که مرکز ملی فضای مجازی خواستار کاهش ظرفیت پهنای باند اینترنت بین‌الملل شده و اما وزارت ارتباطات با تکذیب این موضوع تاکید کرده که از این مرکز خواسته تا افزایش پهنای باند صورت بگیرد.
کاهش پهنای باند قطعا یکی از مشکلات کندی اینترنت در روزهای اخیر است و کارشناسان نیز آن را تایید می‌کنند اما خبر از وجود برخی اختلال‌های مشکوک هم می‌دهند.
اختلال در برخی سایت‌ها عمدی به نظر می‌رسد
نعیم فرهادیان» مدیر محصول CDN ابر آروان در گفتگو با دیجیاتو این اختلال‌ها را تایید می‌کند اما تاکید دارد که نمی‌توان گفت این اختلال‌ها الزاما عمدی هستند. او با بررسی‌های بیشتر در این زمینه به دیجیاتو اعلام می‌کند که متفاوت بودن مسیرهای دیتاسنترهای مختلف در این ساعات به چشم می‌خورد که به نوعی کنترل ترافیک شبکه به حساب می‌آید:
«به‌طور کلی اینترنت شامل بسته‌هایی است که در حال رفت و برگشت هستند و کندی زمانی به وجود می‌آید که این بسته‌ها در وسط راه گم می‌شوند. اگر این بسته‌ها در مسیر گم شوند، باعث میشود که کاربر بفهمد که اینترنت کند شده است. این مساله اگر عمدی هم باشد تجهیزات عجیب و غریب پیچیده‌ای نمی‌خواهد و هزینه‌ای هم در برنخواهد داشت اما بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد که واقعا نمی‌توان صد درصد تایید کرد که این اختلال‌ها عمدی است.»
فرهادیان اما تاکید دارد که از این اختلال‌های عمدی در گیت‌هاب طی ماه‌های اخیر رخ داده است و در یکی دو روز اخیر این اختلالات کاهش پیدا کرده است:
«در گیت‌هاب می‌توان محتواهای مختلفی گذاشت و پر از باینری‌های فیلترشکن در آن وجود دارد و به صورت عمدی در آن اختلال ایجاد میشود و خیلی از کاربران برنامه‌نویس سر این مساله به مشکل خواهند خورد.»
او بعید می‌داند که چنین اختلال عمدی در اینستاگرام هم رخ بدهد:«لینک مستقیم از تبریز تا ارمنستان کشیده شده و عمده ترافیک اینستاگرام از این لینک به ایران آورده میشود اما این لینک محدود است، اگر ترافیک اینترنت ایران ۶ ترابیت بر ثانیه است اما اینکه چند درصد این مصرف مربوط به به اینستاگرام و واتساپ است دقیقا مشخص نیست؛ اما سهم زیادی دارد. این لینک نهایتا ۵۰۰ گیگابیت بر ثانیه است و باید به مرور بیشتر شود چون مصرف کاربران بیشتر میشود اما لینک همان اندازه قدیم است.»
دولت به جای کنترل ترافیک باید لینک‌ها را بیشتر کند
فرهادیان حدس می‌زند که این لینک‌ها پر شده و چیزی هم به آن اضافه نمی‌شود، او به دیجیاتو می‌گوید که نمی‌داند این عدم اضافه شدن به چه منظور است و آیا عمدی است یا نه: «شاید مشکلاتی در این بین وجود دارد که وزارت ارتباطات پیگیر آن است.» او در پاسخ به این پرسش که دولت در این شرایط چه کاری باید بکند تا کیفیت کمی بهتر شود به دیجیاتو می‌گوید:
«دولت باید Load Balance و کنترل ترافیک کند و از آن بهتر و درست‌تر اینست که این لینک را بیشتر کند. در حال حاضر ترافیک کنترل انجام میشود که راه حل چندان درستی نیست و این کار در زیرساخت به صورت دستی انجام میشود و معمولا اینطوری است که ترافیک را بین ISPهای مختلف تقسیم می‌کنند. از همین روست که در برخی ساعات سرعت در اینستاگرام در یک اپراتور بهتر از یک اپراتور دیگر است.»
او در همین رابطه بیشتر توضیح داد و گفت: «به‌عنوان مثال، کاربر از دیتای موبایل استفاده می‌کند و بسته به اینکه موبایل کاربر چند خط اینترنت داشته باشد، کیفیت اینترنت تغییر می‌کند.» او اشباع شدن دکل‌های BTS را نیز از دیگر مشکلاتی می‌داند که در حال حاضر گریبانگیر سرعت اینترنت شده است: «تعداد کاربران موبایل در مناطق چند درصدی افزایش پیدا کرده است و به همان میزان افزایش کاربران موبایل، کیفیت شبکه هم احتمالا کاهش پیدا کرده است.»
ناگفته نماند شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرده «هم اکنون حدود ۷ ترابیت بر ثانیه، ظرفیت ترافیک اینترنت بین الملل است که حدود ۶ ترا در حال استفاده مردم است و یک ترا نیز مازاد و به عنوان بک آپ در نظر گرفته شده که حتی اگر کابلی قطع شود، از این مقدار جایگزین، استفاده خواهیم کرد.» با این وجود به نظر می‌رسد که کنترل ترافیک به درستی صورت نمی‌گیرد و خود زیرساخت نیز این مساله را یکی از دلایل کاهش سرعت اینترنت عنوان کرده است.
به نظر می‌رسد برخی اقدامات عمدی نیز در کار است
فرهادیان در پاسخ به این پرسش که اگر CDNها وارد کشور شوند اوضاع چگونه خواهد بود به دیجیاتو می‌گوید که در کل این اتفاق به نفع کیفیت و سرعت اینترنت خواهد بود: «هم اکنون شاهد هستیم که در برخی موارد، دیتا تا فرانکفورت می‌رود و بر می‌گردد که این مساله باعث کاهش شدید کیفیت اینترنت میشود.»
او تاکید دارد که در جستجوهایش به برخی از دامنه‌های مرتبط با اینستاگرام که عمدی فیلتر شده باشند هم برخورد کرده : «زمانی که در مرحله Client Hello اختلالی رخ بدهد، یعنی اختلال عمدی است، این مرحله همان زمانی است که قرار است اتصال با سایت برقرار شود و در برخی ساعات شبانه روز لینک‌های مرتبط به اینستاگرامی پیدا میشود که در این مرحله با مشکل مواجه هستند.»
او همچنین وجود برخی اختلالات در درخواست‌ها روی DNS Serverهای داخلی را تاکید می‌کند و می‌گوید که این اختلالات بسیار مشکوک هستند:
«اگر قرار باشد اختلال کلی وجود داشته باشد که تمام اینترنت را در بر بگیرد باید در همه درخواست‌ها وجود داشته باشد اما تعداد زیادی از درخواست‌ها به اینستاگرام به دیوار برخورد می‌کند و مشکل دارد و تعداد درخواست‌های بسیار بسیار اندکی روی سرویس گوگل با این مشکل مواجه هستند، در واقع به نظر می‌رسد این اختلالات همگانی نیستند و فقط در سرویس اینستاگرام و واتساپ وجود دارند.»/دیجیاتو
