امضای کمرنگ برگزیت

قبل از امضای جانسون، این توافق از سوی اورسولا فون درلاین و شارل میشل، روسای کمیسیون و شورای اروپا به امضا رسید و یک نسخه آن به لندن ارسال شد. آخرین مرحله باقیمانده نیز تأیید توافق دوجانبه لندن-بروکسل از سوی پارلمان اروپاست. به نظر می‌رسد در این مرحله نیز مخالفت چندانی از سوی نمایندگان پارلمان اروپا وجود نداشته باشد و توافق برگزیت، در این مرحله نهایی شود.

گرچه در ۳۱ ژانویه امسال، انگلیس رسما از اتحادیه اروپا خارج می‌شود، اما بازی تازه آغاز شده است. به عبارت بهتر، لندن پس از پایان این ماه میلادی، وارد دوران گذار می‌شود. دوران گذار به مراتب پیچیده، تعیین کننده و البته غیر قابل پیش بینی خواهد بود. در این مرحله، توافق نهایی و دائمی خروج انگلیس از اروپا به تصویب یا عدم تصویب طرفین خواهد رسید. مرحله بندی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا به این گونه است که بر اساس قانون مصوب مجلس عوام، انگلیس روز ۳۱ ژانویه از اتحادیه اروپا خارج شده و این تاریخ قابل تمدید نخواهد بود.
از فردای خروج، یعنی از  روز اول ماه  فوریه  دوره گذار شروع می‌شود. در این دوره که احتمالاً  تا ۲۱ دسامبر سال جاری میلادی (۲۰۲۰) ادامه پیدا خواهد کرد، انگلیس همچنان عضو بازار مشترک اتحادیه اروپا باقی خواهد ماند. در این بازه زمانی، مذاکرات تجاری و حقوقی انگلیس و اتحادیه اروپا به‌صورت فشرده ادامه خواهد یافت تا طرفین بر سر نحوه تنظیم و ترسیم مناسبات طولانی مدت و دائمی خود با یکدیگر به توافق دست پیدا کنند.

بدون شک در بازه زمانی ۱۱ ماهه پیش رو، جانسون قدرت مانور چندانی در برابر اتحادیه اروپا نخواهد داشت. سران اروپایی به خوبی می‌دانند اگر در این خصوص امتیاز ویژه‌ای به لندن دهند، دیگر اعضای اتحادیه اروپا نیز میل به برگزاری همه‌پرسی و خروج از اروپای واحد خواهند داشت. از سوی دیگر، قانونی که به امضای سران اتحادیه اروپا و بوریس جانسون رسیده است، هرگونه استمرار دوره گذار فراتر از پایان سال۲۰۲۰ را ممنوع می‌کند. این به معنای لزوم تعیین تکلیف برگزیت تا پایان سل ۲۰۲۰ است، هر چند هر گونه تصمیمی در این خصوص حاصل شود، ترکش‌هایی برای لندن به همراه خواهد داشت. نخست وزیر انگلیس طی ماه‌های آتی، در مقابل مجموعه‌ای که به نام اتحادیه اروپا قرار خواهد گرفت که از یک سو سعی دارد هزینه‌های خروج لندن از اتحادیه اروپا را مدیریت کند و از سوی دیگر، امتیاز زیادی در مذاکرات به انگلیس ندهد.

جانسون در چنین شرایطی قهراً دو انتخاب بیشتر پیش رو نخواهد داشت. در حالت نخست، وی باید به برگزیت سخت تن دهد و بدون هیچ‌گونه توافق نهایی و مستمری، روز ۲۱ دسامبر سال ۲۰۲۰ (ضرب الاجلی که تعیین شده است) را پشت سر بگذارد. فضای ناشی از تحقق نهایی برگزیت سخت در انگلیس، به شدت سخت و غیر قابل هدایت خواهد بود. در این صورت تعداد زیادی از رأی‌دهندگانی که آرای خود را به سود جانسون و حزب محافظه‌کار به گردش درآورده‌اند، به مخالفان خشمگینی تبدیل می‌شوند که هدفی جز سرنگونی دولت ندارند! بدون شک در این شرایط، هم حزبی‌های بوریس جانسون در حزب محافظه کار نیز اصرار نخست وزیر روی برگزیت سخت را بر نمی‌تابند.
با این حال انتخاب گزینه برگزیت نرم و انعقاد توافق دائمی با اروپا نیز دردسرهایی برای جانسون خواهد داشت. به عبارت دیگر، حتی در صورت انتخاب گزینه برگزیت نرم (که ظاهراً عقلانی‌ترین گزینه پش روی جانسون است) نیز معادله برگزیت به‌راحتی قابل‌حل نیست. در این صورت، موافقان برگزیت سخت که به صورت مشخص ، شامل ملی‌گرایان و حزب برگزیت یا همان استقلال در انگلیس می‌شوند، به مخالفان اصلی جانسون در داخل انگلیس تبدیل خواهند شد. در چنین شرایطی با توجه به پیش زمینه‌های افراطی و مخربی که جریان‌های ملی‌گرای افراطی در انگلیس دارند، احتمال آشوب خیابانی دور از ذهن نخواهد بود.

در این معمای پیچیده، نمی‌توان اولتیماتوم رئیس جمهور ایالات متحده به جانسون را فراموش کرد. ترامپ بارها به‌صورت آشکار و پنهان از نخست وزیر انگلیس خواسته است تا به توافق نهایی و پایدار با اتحادیه اروپا تن ندهد. رئیس‌جمهور آمریکا که خواستار تحقق برگزیت سخت و به عبارت بهتر، وابستگی مطلق اقتصادی انگلیس به آمریکا پس از خروج از اروپای واحد است نیز در آتش اعتراضات داخلی در انگلیس خواهد دمید.این موضوع قطعاً به ضرر بوریس جانسون خواهند بود.  اگرچه ترامپ در کل حامی بوریس جانسون بوده است، اما نباید فراموش کرد تحقق برگزیت نرم، رئیس‌جمهور آمریکا را در مقابل نخست‌وزیر انگلیس قرار خواهد داد. در این میان متغیرها و فاکتورهای دیگری از جمله انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ ایالات متحده آمریکا در شکل دهی و ترسیم نهایی معادله برگزیت می‌تواند تعیین کننده باشد. در هر حال، بر خلاف ادعای بوریس  جانسون مبنی بر  پایان یافتن ماجرای برگزیت باید تأکید کرد این ماجرا به تازگی وارد مرحله اصلی و تعیین کننده خود شده است. /ایران