اتحادی برای چندجانبه‌گرایی

خبرهای فوری: استوارت پاتريك . عضو شوراي روابط خارجي آمريکا

به گزارش بخش بین المللی سایت خبرهای فوری، نظام چندجانبه قانون‌محور در شرف فروپاشی است و فقدان رهبر، قدرت‌های ناراضی، ارزش‌های متضاد، چالش‌های نوظهور، سیاست شک‌گرایانه و مؤسسات سازش‌ناپذیر این سازوکار را تحت ضربات بی‌شمار خود قرار داده‌اند. فرانسه و آلمان برای مبارزه با این رویه‌ها، پیشنهاد «اتحاد برای چندجانبه‌گرایی» را مطرح کرده‌اند.

تحقق این بینش جاه‌طلبانه نیازمند تلقین این ایده به اعضای احتمالی است که این اتحاد تهدیدی برای حاکمیت ملی‌شان به‌ حساب نمی‌آید و به حل عملی مشکلات می‌انجامد و هیچ دولت یا دول خاصی را هدف قرار نمی‌دهد. معماران این اتحاد همچنین باید درباره اینکه خط‌مشی چندجانبه این برنامه براساس هنجارها «مبسوط» باشد یا «موجز»، تصمیم‌گیری کنند؛ یعنی تصمیم‌گیری در این باب که این اتحاد اصولی سیاسی را به اشتراک بگذارد یا صرفا بر همزیستی صلح‌آمیز میان کشورهایی تأکید کند که اصولا ارزش‌هایی متضاد با یکدیگر دارند.
بحران چندجانبه‌گرایی ریشه‌های گوناگونی دارد. یکی از این ریشه‌ها کنارکشیدن آمریکا از نقش رهبری جهان است که از ۱۹۴۵ ریاست نظم جهانی را برعهده داشت. دلیل دیگر توزیع مجدد قدرت جهانی به چین، هند و دیگر اقتصادهای نوظهور است. علاوه بر این تنش‌ها، بسیاری از شهروندان جهان ایمان خود به جهانی‌سازی را از دست داده‌اند. آنان دیگر باور ندارند که حکومت‌هایشان یا مؤسسات بین‌المللی بتوانند ثمرات ادغام را برای آنها فراهم کرده و از آسیب‌پذیری استقلال حفظشان کنند. سیاست‌مداران پوپولیست با تصویرکردن جهان آزاد به‌عنوان تهدیدی برای شکوفایی ملی، امنیت و هویت به نگرانی‌های مردم دامن زده و مؤسسات بین‌المللی را ساختارهایی غیرقابل‌اعتماد توصیف می‌کنند که به دنبال دستورالعمل‌های جهانی خود هستند.
اتحاد برای چندجانبه‌گرایی بنا دارد با این گرایش‌های مرکزگریز مبارزه کند و «قدرت‌های نیک‌سرشت» را گِرد هم آورد؛ اصطلاحی که ژان لو دریان،‌ وزیر خارجه فرانسه، برای کشورهایی به کار برد که به اقدام مشترک متعهد هستند. لو دریان و همتای آلمانی‌اش، هایکو ماس، این اتحاد را نه سازمانی با اعضای ثابت بلکه شبکه‌ای آزاد تصویر می‌کنند که به کشورها اجازه می‌دهد بنا بر منافع، علایق و توانایی‌هایشان به میل خود در آن شرکت کرده یا از آن خارج شوند.
این هندسه متغیر چندان در عرصه سیاست جهانی شناخته‌شده نیست، جایی که ائتلاف‌های محدودگرا و پیش‌پاافتاده اغلب برای دست‌وپنجه نرم‌کردن با وظایفی مشخص شکل می‌گیرد. طرح اشاعه امنیت و نشست‌های امنیت هسته‌ای که به‌ترتیب از سوی جورج بوش و باراک اوباما ارائه شد، نمونه‌هایی از این ائتلاف‌ها هستند. توافق‌های موردی و منعطف، ‌در بهترین حالت، بیشتر مکمل سازمان‌های جهانی و الزام‌آور مانند سازمان ملل هستند تا آنکه جایگزین‌شان باشند. اینکه اتحاد برای چندجانبه‌گرایی تنها یک دبیرخانه و وب‌سایت کوچک دارد، خود بر این امر صحه می‌گذارد.
این اتحاد به ابتکار عمل آلمان و فرانسه ایجاد شده است. حدود ۴۰ کشور در نخستین نشست این اتحاد در ماه سپتامبر شرکت کردند، اما بسیاری در حاشیه ماندند. اعضای اصلی همه از دموکراسی‌های غربی یا دموکراسی‌های هم‌تراز با غرب تشکیل شده‌اند: فرانسه، آلمان، کانادا و ژاپن. سنگاپور و همین‌طور غنا به این اتحاد ابراز علاقه کرده‌اند. سازمان‌دهندگان این پیمان امیدوارند کشورهای توسعه‌یافته بیشتری را جذب کنند، از جمله کشورهای بزرگی مانند هند.
به گفته مانوئل لافون راپونی، مدیر سیاست‌گذاری وزارت خارجه فرانسه، جذب دیگر کشورها به این اتحاد،‌ نیازمند مقابله با سه توصیه غلط است: نخست کنارگذاشتن این دیدگاه اشتباه که چندجانبه‌گرایی تهدیدی است برای حاکمیت [کشورها]. دومین سوءتفاهم معمول که نقل محافل محافظه‌کاران و ناسیونالیست‌هاست، این بوده که حامیان چندجانبه‌گرایی اقدام همگانی را به‌عنوان هدف غایی خود در نظر می‌گیرند تا آنکه آن را هدفی بدانند برای مقصودی مشخص. برای رسیدن به این مقصود، آنان شش اولویت آغازین را برای خود لحاظ کرده‌اند: تقویت قوانین انسان‌دوستانه بین‌المللی؛ توسعه اعتماد و امنیت در فضای سایبری؛ حراست از آزادی رسانه‌ها و مبارزه با اخبار دروغ؛ بازتعریف تغییرات اقلیمی به مثابه تهدیدی امنیتی؛ توسعه حقوق زنان و دست آخر قانون‌مندکردن نظام‌های تسلیحاتی خودمختار.
 سومین تصور نادرست این است که این اتحاد به‌شکلی ناگزیر شخص خاصی را هدف قرار می‌دهد. چنین نیست. این معاهده به روی همه گشوده است. برای اطمینان از این موضوع، اتحاد برای چندجانبه‌گرایی نوعی نکوهش پنهان است از رویکرد دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در زمینه پشت‌کردن به دنیایی که آمریکا شکلش داده است. این قضیه شماری از متحدان نزدیک آمریکا،‌ مانند استرالیا را به درنگ در پذیرش این پیمان واداشت. این در حالی است که اگر این نکوهش در کار نبود، استرالیا با آغوش باز این اتحاد را می‌پذیرفت. با این حال، این اتحاد از بازگشت آمریکا به رویکرد چندجانبه‌گرایی استقبال می‌کند، حال این اتفاق هر زمان که می‌خواهد بیفتد. تا آن زمان، اتحاد برای چندجانبه‌گرایی تلاش دارد تا آنجا که می‌تواند اعضای سازمان ملل متحد را مجاب کند که خود را وقف این هدف کنند. /شرق
خروج از نسخه موبایل