به گزارش بخش بین المللی سایت خبرهای فوری، بحث‌ها درباره سفر رئیس‌جمهور ایران به ژاپن همچنان برقرار است. خبرهای رسمی از سویی و گمانه‌زنی‌ها و تحلیل‌ها از سوی دیگر به دنبال تبیین محتوا و قبل و بعد این سفر هستند. نکته شایان توجه این است که اگر مثل همیشه، تحلیلگران، کارشناسان و ناظران بیرونی از زاویه‌های مختلف، تفاسیر متفاوتی از صحنه ارائه می‌دهند، این‌بار روایات رسمی تلاش می‌کنند از همین ابتدای سفر، تصور ویژه‌ای از آن و انتظار گره‌گشایی خاصی از این سفر ایجاد نکنند. صبح روز گذشته در‌حالی‌که سخنگوی وزارت خارجه از در حال تنظیم‌بودن زمان سفر خبر می‌داد، ساعتی بعد معاون سیاسی این وزارتخانه زمان سفر روحانی را اعلام کرد. سیدعباس عراقچی در نشست «توسعه روابط تجاری ایران و ژاپن» گفت: «سفر رئیس‌جمهوری روز جمعه هفته جاری [۲۹ آذر] و در پاسخ به سفر نخست‌وزیر ژاپن انجام میشود».
البته به‌طور سنتی روال کار سخنگویان وزارت خارجه، اطلاع‌رسانی دقیق درباره سفرهای رئیس‌جمهور که در حوزه اطلاع‌رسانی دولت قرار می‌گیرد، نیست و سیدعباس موسوی احتمالا بر مبنای همین روال از ذکر تاریخ دقیق خودداری کرده است. سیدعباس عراقچی اما احتمالا با سطح اختیارات، محاسبات و ملاحظات دیگری، زمان سفر را اعلام کرد. ۲۹ آذر در حالی به‌عنوان تاریخ سفر رئیس‌جمهوری به توکیو اعلام شده که روحانی دعوت ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر مالزی را نیز برای حضور در نشست سران کشورهای اسلامی در کوالالامپور پذیرفته است. نشست کوالالامپور از ۲۸ تا ۳۰ آذر برگزار میشود و با این حساب، احتمالا رئیس‌جمهور بعد از خروج از تهران، به دو پایتخت شرق آسیا سفر خواهد کرد.
سخنگوی وزارت خارجه: دوستان قدیمی و سنتی هستیم
سیدعباس موسوی در پاسخ به پرسشی درباره سفر روحانی به توکیو و اهداف این سفر بیان کرد: «ایران و ژاپن، دو دوست قدیمی و سنتی هستند. ژاپن یک کشور مهم در شرق آسیا و ایران کشوری مهم در غرب آسیاست که روابط آنها دیرینه، قدیمی، حسنه و سنتی است. دو کشور از مشتریان عمده همدیگر در کالاهای اساسی هستند. آقای آبه، نخست‌وزیر ژاپن، سفری به تهران انجام دادند و طبیعی بود که آقای روحانی به ژاپن سفر کنند که در حال تنظیم تاریخ سفر هستیم». موسوی افزود: «علاوه بر اهداف دوجانبه، دو کشور دیدگاه‌هایی درخصوص مهم‌ترین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی دارند که درباره مسائل غرب و شرق آسیا و برجامی گفت‌وگو و تبادل‌نظر خواهند کرد».
عراقچی و سابقه روابط ژاپن با ایران تحت فشار
عراقچی روز گذشته با اشاره به تعاملات ژاپن با ایران در شرایطی که ایران در فشار تحریم است، توضیح داد: ژاپن سابقه تعامل با ایرانی را که تحت فشار باشد، در دهه‌های گذشته نیز داشته است. او گفت: «زمانی که ایران در مقابل سیاست فشار حداکثری آمریکاست و انواع توطئه‌ها برای منزوی‌کردن ایران صورت می‌گیرد، شاهد هستیم در نودمین سالگرد روابط دو کشور، سران ایران و ژاپن به پایتخت‌های دو کشور سفر می‌کنند. ضمن اینکه رئیس مجلس ایران نیز به ژاپن سفر کرد». به گزارش ایرنا، او با اشاره به موانع پیش‌روی روابط اقتصادی دو کشور اظهار کرد: «این مسئله انکارشدنی هم نیست؛ اما بنیان روابط دو کشور به‌گونه‌ای است که فشارها، تحریم‌ها و مسائل مقطعی را رد کرده و ادامه یابد». عراقچی با تأکید بر اینکه سیاست خارجی ژاپن که خیلی‌ها فکر می‌کنند محافظه‌کار است، مبتنی بر جسارت و درایت است، تصریح کرد: «تاریخ ۹۰ساله دو کشور شواهد زیادی برای این امر دارد. بسیاری داستان کشتی نیشیمورا را شنیده‌اند. وقتی در سال ۱۳۲۹ ایران نفت خود را ملی کرد، با فشار همه‌جانبه انگلیس روبه‌رو شد که حتی کشورها را به برخورد نظامی تهدید و تلاش می‌کرد علیه ایران در شورای امنیت قطع‌نامه فصل هفتم بگیرد. الان هم تاریخ تکرار میشود». وی با بیان اینکه کسانی که شعار آزادی کشتی‌رانی را می‌دهند، کسانی هستند که در دهه ۵۰ میلادی جلوی نفت‌کش‌ها و کشتی‌ها را در خلیج‌‌فارس می‌گرفتند، خاطرنشان کرد: «سه‌سال‌ونیم صادرات نفت ایران قطع شد، علیه ایران کودتا کردند و ۲۵ سال دیکتاتوری علیه ملت ایران اعمال شد. این خاطرات ملت ایران است. هم‌اکنون نیز ملت ایران به خاطر مسئله دیگری هزینه می‌دهد، ولی ملت ایران ملت بزرگی است و این خاطرات در تاریخ هفت‌هزار‌ساله هضم میشود».
خاطره‌بازی آقای سفیر
معاون سیاسی وزارت خارجه با یادآوری خاطره‌ای از دوران مسئولیت خود در سفارت ایران در ژاپن ابراز کرد: «وقتی در ژاپن سفیر بودم، برای شرکت در مراسم چای در کیودو دعوت شدم. فردی در آنجا می‌گفت آمریکایی‌ها هم زمانی دعوت شده بودند، ولی با تبختر رفتار می‌کردند. من به آنها گفتم که ظرف چای من ۳۰۰ سال قدمت دارد که از تاریخ کشور شما بیشتر است».عراقچی افزود: «در زمان تحریم ایران در دهه ۵۰ میلادی، تنها کشتی که جرئت کرد از ایران نفت بخرد، کشتی نیشیمورای ژاپنی‌ها بود. آنها ۲۰ هزار تن نفت از ایران خریدند. وقتی کشتی به ژاپن رسید، انگلیسی‌ها شکایت کردند، ولی دادگاه به نفع این کشتی و شرکت ژاپنی رأی داد که به نقطه عطفی در تاریخ روابط ایران تبدیل شد». وی با بیان اینکه مذاکرات خرید نفت ایران به واسطه یک خبرنگار انجام شد که برای مصاحبه با مصدق از سوی روزنامه یومیوری به تهران آمده بود، عنوان کرد: «آن خبرنگار فرد عادی نبود و در سال ۱۹۵۴ وزیر کار ژاپن شد. به هر حال در آن زمان مذاکراتی انجام و پیام‌هایی ردوبدل شد که در نهایت به توافق میان ایران و ژاپن تبدیل شد و این یک واقعه جدی در روابط دو کشور بوده است».
سفیر اسبق ایران در ژاپن با بیان اینکه در دهه ۷۰، بعد از شوک نفتی ۱۹۷۳، توافق میان ایران و ژاپن صورت گرفت که ژاپن را از بحران نجات داد، یادآور شد: «بعد از انقلاب نخستین کشتی که به ایران آمد و نفت خرید، ژاپنی بود که ۷۰ روز بعد از انقلاب ۲۳۰ هزار تن نفت از ایران خریداری کرد. در دهه ۸۰ که جنگ تانکرها و نفت‌کش‌ها در خلیج فارس رخ داد، در آن دوران فقط کشتی‌هایی که صحیح و سالم می‌آمدند و می‌رفتند، کشتی‌های ژاپنی‌ها بود». عراقچی با بیان اینکه سیاست خارجی ژاپن هوشمندانه است، افزود: «البته آنها ملاحظاتی هم دارند. آنها متحد آمریکا هستند که به ما مربوط نیست اما این اتحاد ملاحظاتی برای آنها دارد ولی سیاست خارجی ژاپن همراه با درایت و جسارتی بوده که آنها را به دومین قدرت اقتصادی جهان تبدیل کرده است».
وی با تأکید بر اینکه آخرین جسارت و درایت ژاپن، سفر آبه به تهران و دعوت از روحانی برای سفر به توکیو بود، بیان کرد: «در این دوران تحریمی، ژاپن درایت و جسارت خود را به کار انداخت و شاهد سفر آبه به تهران بودیم. ۴۱ سال بود که نخست‌وزیر ژاپن به ایران سفر نکرده بود. در پسابرجام هم که مقامات بسیاری به ایران آمده بودند، امکان سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران فراهم نشد ولی این سفر در این ماه‌ها رخ داد». معاون سیاسی وزیر امور خارجه با بیان اینکه وقتی جسارت و درایت ژاپن با جسارت و درایت ایرانی تلفیق میشود، می‌تواند برای دو کشور نتایجی موفقی به همراه داشته باشد، گفت: «سفر روحانی به ژاپن بسیار فشرده و یک‌روزه و در ادامه اهداف دو کشور در راستای منافع ملی دو کشور است. نباید توقع خاصی هم داشت. سفرهای دیپلماتیک یک جریان مستمر است و این‌گونه نیست که با یک حرکت نتیجه خاصی حاصل شود. باید صدها ملاقات کرد که به نتیجه نزدیک شود».
عراقچی: برنامه سفر فشرده است
سیدعباس عراقچی در حاشیه نشست دیروز نیز در جمع خبرنگاران حاضر شد و توضیحات بیشتری درباره سفر رئیس‌جمهور داد: «سفر دکتر روحانی به ژاپن یک سفر کاملا فشرده کاری است. وی کمتر از ۲۴ ساعت در ژاپن حضور خواهند داشت». به گزارش ایرنا، وی افزود: «موضوع اصلی این سفر پیگیری روابط دوجانبه و همین‌طور رایزنی‌ها و مشورت‌هایی است که دو کشور درباره اوضاع منطقه و مسائل بین‌المللی با یکدیگر دارند». وی ادامه داد: «در سفر آقای آبه به تهران، این مشورت‌ها در سطح وسیعی انجام شد و ان‌شاءالله ادامه مشورت‌ها در توکیو خواهد بود». معاون وزیر خارجه درباره اعزام نیروهای نظامی ژاپن به خلیج فارس بیان کرد: «در این سفر درباره همه مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی صحبت خواهد شد».
عراقچی در پاسخ به این سؤال که آیا ژاپن از ایران نفت خواهد خرید؟ بیان کرد: «این مسئله بستگی به دولت ژاپن دارد. ژاپن یکی از خریداران قدیمی نفت ایران بوده است. سابقه تعاملات نفتی دو کشور به بیش از چندین دهه می‌رسد. ما فشارهای موجود و موانعی که آمریکا ایجاد کرده است را درک می‌کنیم و امیدواریم با تدابیری که اندیشیده میشود، شرکت‌های ژاپنی دوباره به ایران برگردند و خریدار نفت ایران شوند اما تحریم‌های فعلی آمریکا موانعی جدی ایجاد کرده است».
عراقچی تشریح کرد: «روابط با ژاپن نمونه خوبی از توسعه روابط ایران با شرق آسیاست. امسال که نودمین سالگرد روابط سیاسی ایران و ژاپن است، سران دو کشور به پایتخت‌های همدیگر سفر کرده یا در حال انجام سفر هستند. رئیس مجلس ایران به ژاپن سفر کردند. تبادلات فرهنگی بسیار زیادی انجام شده است. ژاپن یک نمونه خوب از فعالیت‌های دیپلماتیک ایران در شرق آسیاست». این دیپلمات ارشد ایرانی اضافه کرد: «نمونه بهتر چین است که به دلیل تعاملات بسیار زیادی که با این کشور هم در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی داریم. با بقیه کشورهای شرق آسیا به همین منوال به روابط‌مان ادامه می‌دهیم».
عراقچی در پاسخ به این سؤال که آیا محور اصلی سفر روحانی به ژاپن مسئله هسته‌ای است؟ اظهار کرد: «بحث دوجانبه روابط دو کشور بحث اصلی است. گفت‌وگوها در این سفر، طیف وسیعی از مسائل را دربر می‌گیرد و در عین حال، درباره مسائل منطقه و بین‌المللی رایزنی‌هایی خواهیم داشت. هم منطقه خلیج با مسائل متعددی مواجه است و هم در حوزه بین‌المللی بحث‌های جدی وجود دارد؛ هم مسئله برجام و هم سیاست‌های فشار حداکثری آمریکا». وی در پاسخ به این سؤال که آیا ژاپن در ائتلاف آمریکا در خلیج فارس شرکت می‌کند، تصریح کرد: «ژاپن قصدی برای حضور در ائتلاف آمریکا ندارد».
اجرائی‌شدن اینستکس عملی‌کردن بخش کوچکی از تعهدات اروپایی‌ها خواهد بود
معاون وزیر امور خارجه همچنین درباره سفر رئیس اینستکس به تهران و دیدارهای وی در ایران ابراز کرد: «تعاملات میان اینستکس و نهاد متناظر ایرانی به مراحل نهایی خود نزدیک شده است. به‌تازگی یک یادداشت تفاهم همکاری میان این دو شرکت امضا شد و امیدواریم در روزهای آینده اولین تعاملات میان این دو شرکت انجام شود». عراقچی افزود: «البته تعاملات میان شرکت‌های تجاری انجام میشود و اینستکس و ساتنا (نهاد ایرانی متناظر اینستکس) تعاملات مالی و تبادلات را هماهنگ کرده و تسویه‌حساب‌ها را انجام می‌دهند، به صورتی که به انتقال پول و مسائل بانکی نیازی نباشد. مکانیسم پیچیده‌ای وجود دارد که امیدواریم در روزهای آینده اجرائی شود». وی در پاسخ به این سؤال که اجرائی‌شدن اینستکس برای ایران کافی خواهد بود؟ بیان کرد: «قطعا کافی نیست ولی می‌تواند بخشی از تجارت میان ایران و اروپا را پوشش دهد. این کافی نیست و نشان‌دهنده عمل اروپایی‌ها به ۱۱تعهدی که پذیرفته‌اند، نیست». معاون وزیر امور خارجه تصریح کرد: «از نظر ایران، اجرائی‌شدن اینستکس عملی‌کردن بخش کوچکی از تعهدات آنهاست؛ تازه عملی هم نشده است، بلکه منتظر هستیم به مرحله عملیاتی برسد»./شرق
