فرانسه؛ میانجی یا مکار ؟!

به گزارش بخش بین المللی سایت خبرهای فوری‏، سه‌شنبه ۱۵ مردادماه، اینبارهم یک تماس تلفنی . این بارهم در آن طرف خط ، شخصی است که دراین ماه‌ها شاید بیشتر از باقی رهبران اروپایی به آب و آتش زده است . امانوئل مکرون بازهم با حسن روحانی از پشت خط‌های مخابراتی هم کلام شده است. این چندمین بار ازاین دست تماس‌هاست. خوب معلوم است که مکرون نگران وضع موجود ، ادامه تنش‌ها، خروج ایران از برجام است و چه بسا تمام سعی اش رامی کند تا همچنان به عنوان میانجی برای برقراری یک گفتمان میان ایران و غرب و یا حتی ایران و آمریکا عمل کند .

حسن روحانی در گفت‌وگوی تلفنی با امانوئل مکرون، اما اعلام کرده متاسفانه همزمان با تلاش‌های ایران و فرانسه برای کاهش تنش‌ها و ایجاد شرایط مساعد برای همزیستی پایدار در منطقه، شاهد اقدامات تحریک‌کننده از سوی آمریکایی‌ها هستیم.
با این حال رئیس‌جمهوری کشورمان دراین آخرین گفتگوی تلفنی اش با مکرون مذاکرات انجام شده در ماه‌های اخیر را مثبت و گامی رو به جلو دانسته واظهارداشته است: هدف ایران از کاهش تعهدات تامین منافعمان در برجام و اجرای تعهدات طرفین برای استحکام و پایداری این توافق مهم بوده است.
روحانی این را هم گفته که گسترش تعامل و همکاری ایران و اروپا می‌تواند فضای آرام و اطمینان بخشی را برای منطقه و جهان بوجود آورد و فرانسه به عنوان یکی از شرکای قدیمی ایران در اتحادیه اروپا می تواند نقشی سازنده در این راستا ایفا کند.
بر اساس آنچه دررسانه‌های عمومی ازاین تماس می دانیم اینکه ، رئیس جمهوری فرانسه نیز در این گفت‌وگوی تلفنی با تاکید مجدد بر پایبندی پاریس به تعهدات قید شده در برجام، گفته است :
رسیدن به نتیجه‌ای مورد قبول طرفین و تامین کننده منافع ایران در برجام برای پاریس حائز اهمیت است.
رئیس جمهوری فرانسه همچنین از پیشنهاد حسن روحانی برای رایزنی کارشناسان و مسئولان ایران و فرانسه برای رسیدن به راهکارهای مناسب در مسائل و موضوعات گوناگون منطقه ای و بین المللی استقبال و بر گسترش همکاری تهران- پاریس در این راستا تاکید کرد.
اما این همه آن چیزی نیست که در باره این تماس تلفنی بیان می شود بلکه نکات مهم تری دراینباره شنیده شده است که پایگاه خبری المانیتور از آن پرده برداشته است. این پایگاه به نقل از منابع آگاه ادعا کرد که رئیس جمهور فرانسه از همتای ایرانی خود دعوت کرده است تا در نشست گروه هفت شرکت کند اما او این دعوت را نپذیرفته و قرار نیست نماینده‌ای هم بفرستد.آن طور که ایسنا می نویسد به ادعای دو منبع آگاه که خواستند نامشان فاش نشود، مکرون از حسن روحانی رئیس جمهوری ایران دعوت کرده است تا در نشست گروه هفت که قرار است ۲۴ اوت در شهر ساحلی بیاریتز فرانسه برگزار شود، شرکت و با دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا دیدار کند.مکرون وعده داده است که بسیاری از مسائل میان تهران و واشنگتن فراتر از برجام حل‌وفصل خواهد شد اما روحانی حضور در نشست را نپذیرفته و قرار نیست نماینده‌ای بفرستد که می‌توانسته محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه ایران باشد.
این در حالی است که پیشتر نیز رند پاول سناتور جمهوری‌خواه گفته بود که در دیدار با وزیر امورخارجه ایران در نیویورک از او دعوت کرده تا به دفتر ریاست جمهوری ترامپ در کاخ سفید برود و با او دیدار کند. ظریف معتقد است که همچون دیدار کوتاه ترامپ با رهبر کره شمالی در ۳۰ ژوئن، دیدار او با ترامپ چیزی بیشتر از یک فرصت عکاسی نخواهد بود.
این اظهارات در حالی مطرح می شود که البته از سویی دیگر بعضی رسانه‌ها چنین موضوعی را تکذیب می کنند؛ نمونه اش پایگاه خبری الشرق الاوسط که به نقل از منابعی در دفتر ریاست جمهوری فرانسه نوشت، رئیس جمهور این کشور دعوت از حسن روحانی برای شرکت در نشست جی ۷ را رد کرده است . این دیپلمات فرانسوی گفته است که امانول ماکرون در گفت‌وگوی تلفنی اخیر خود با حسن روحانی رئیس جمهور ایران، پیشنهادی برای حضور وی در نشست گروه ۷ نداشته است.

مکر مکرون !

با این حال اینبار نخستی نیست که موضوع تلاش فرانسه برای برقراری رابطه و گفتمانی میان آمریکا و ایران مطرح می شود. از سویی شاید اظهارات سردار جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشورکه ازاین اقدامات فرانسه با عنوان مکر مکرون یاد می کند. تایید تلویحی برتلاش فرانسه برای گفتگوی ترامپ و روحانی باشد.
جلالی با تاکید بر اینکه «صبر استراتژیک» ایران، آمریکا را کلافه کرده است، گفت: باید مراقب ترفندهای سیاسی «مکرون» باشیم که ظاهراً تلاش دارد مطالبات سلطه طلبانه آمریکا را بار دیگر از زبان اروپایی‌ها بیان کند.
آن طور که تابناک می نویسد او با اشاره به اینکه آمریکایی‌ها تلاش داشتند تا با بازی ارعاب نظامی، ایران را مجبور به پذیرش خواسته‌های سلطه طلبانه خود کنند، گفت: تحریم وزیر امور خارجه ایران از سوی آمریکا پایان خط دیپلماسی فریب بود اما در این شرایط باید مراقب ترفندهای سیاسی برخی از جمله رئیس جمهور فرانسه باشیم که به نظر می رسد تلاش دارد مطالبات آمریکا از ایران را از زبان اروپا بیان کند.
هرچند به نظر می آید چه دعوت از ایران برای نشست گروه هفت واقعیت داشته باشد چه نه، شرایط در حال حاضر به گونه ای نیست که فرانسه بتواند به مقصود اصلی اش دراین زمینه برسد.

اعتبار ۱۵ میلیارد دلاری

اما ظاهرا این تنها پیشنهادی نیست که به نقل از اظهارات مکرون خطاب به روحانی گفته شده است. بلکه المانیتوربه موضوعی دیگر نیز در ادامه گزارش خود اشاره کرده و به نقل از سه منبع آگاه تصریح کرد که مکرون در این تماس به روحانی پیشنهاد ایجاد یک خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای تهران را داده است تا راهی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا و تحقق خواسته ایران باشد.
به گفته این منابع آگاه، ایران هنوز پاسخی به این پیشنهاد نداده است. هرچند، رئیس جمهوری ایران در سخنرانی خود در اول اوت گفت که پیشنهاداتی از سوی طرف‌های دیگر برجام مطرح شده اما او آنها را نپذیرفته است چراکه نامتوازن بوده‌اند.
فرانسوا نیکولا سفیر پیشین فرانسه در تهران در گفت‌وگو با المانیتور اظهار داشت که از نظر او، ایده ایجاد یک خط اعتباری ابتدا از سوی ایران برای تامین سازوکار اینستکس مطرح شده است.
وی ادامه داد: همه چیز بستگی به اندازه این خط اعتباری دارد اما به هر صورت، برای حل تمام مشکلات کنونی اقتصاد ایران کافی نخواهد بود.
نیکولا همچنین با بیان اینکه رئیس جمهور فرانسه در حال تلاش برای میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن با هدف حصول یک توافق و کاهش تنش‌های کنونی در منطقه است، گفت: چنین توافقی باید شامل کاهش تحریم‌ها، به‌ویژه در حوزه نفت و به‌علاوه برخی موضوعات در رابطه با برنامه هسته‌ای باشد. آیا این توافق کارساز خواهد بود؟ هنوز مشخص نیست اما به نظر می‌آید این الگو تنها راه عملی برای برون رفت از بحران کنونی است.
در این میان شرکت‌های بیشتری در حال پیوستن به اینستکس هستند. یک دیپلمات اروپایی که خواست نامش فاش نشود به المانیتور گفت: بیش از ۱۰ شرکت که اغلب آلمانی و فرانسوی هستند در اینستکس ثبت نام کرده‌اند. این نشانه خوبی است.
وی افزود: این می‌تواند یک ابزار کارآمد برای اهداف بزرگ‌تر در آینده باشد.
با این حال، بسیاری در تهران اعتقاد خود را نسبت به توانایی اروپا برای حفظ برجام، به‌ویژه باتوجه به شکست اینستکس برای پوشش دادن معاملات نفتی با ایران از دست داده‌اند اما هفته‌های پیش رو برای حیات برجام که نتیجه بیش از یک دهه مذاکره است، ضروری به نظر می‌آید.
برخلاف مورد اول یعنی دعوت ایران به نشست هفت، اما موضوع خط اعتباری برای ایران تا کنون نه از سوی مقامی و نه رسانه ای تکذیب نشده است . آیا اساسا تزریق ۱۵ میلیارد دلار می تواند راهی برای اقناع کردن ایران در شرایط حال باشد؟ از سویی این بذل و بخشش فرانسوی از چه روی است ؟ آیا این هم از جنس همان مکر مکرونی است که سردار جلالی به آن اشاره دارد ؟ تلاشی دیگر برای تحمیل سلطه آمریکا بر ایران اما اززبان اروپا ؟ اینکه چرا فرانسه تلاش می کند تا به هر شکل ممکن برجام را حفظ کند و از رئیس جمهور فرانسه تا مقامات دیگر نقش فعالی را دراین زمینه بازی کند نیز جای پرسش دارد .

 آنچه حائز اهمیت است 

مرتضی مکی کارشناس مسائل بین الملل می گوید: تلاش‌های چندماه اخیر مکرون به جایگاه فرانسه دراروپا و جهان برمی‌گردد. به هر حال فرانسه به عنوان یکی از محورهای اروپا در شرایط سیاسی خاصی قرارگرفته است، اکنون اگر هیچ ابتکار عملی در جهت فعال نشان دادن فرانسه درمیان کشورهای اروپا و دریکی از مهم ترین کانون‌های بحرانی خاورمیانه انجام ندهد، شاید دیگر دیر شود و نقش منفعلانه آن‌ها را به نمایش بگذارد؛ موضوعی که تشتت و اختلاف درمیان ساختار فرانسه را اثبات می کند.
وی ادامه می دهد: این که گمانه زنی‌هایی درباره حضور ایران در نشست هفت یا ایجاد خط اعتباری برای اینستکس مطرح شده ، پیش فرض‌هایی است که برای نجات برجام و جلوگیری از خروج ایران از این توافقنامه ارائه می شود، بحث بر سراین است که فرانسه
می خواهد ابتکار عمل برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا را با فراهم کردن مقدمات دیدار مقامات دو کشور ایران و آمریکابه دست گیرد .اما با توجه به مواضع ستیزه جویانه آمریکا و مواضع محکمی که جمهوری اسلامی در قبال این کشور داشته است هنوز این اتفاق نیافتاده است .
مکی درباره خط اعتباری اینستکس هم می گوید : یکی از ضعف‌ها و انتقاداتی که جمهوری اسلامی نسبت به اینستکس داشت این بود که وقتی پولی قرارنیست وارد اینستکس شود با چه سرمایه ای قرار است این نقل و انتقالات میان صادر کنندگان و وارد کنندگان اروپایی و ایرانی انجام شود؟ ایران بحث نفت را نیز مطرح کرده بود و خواستار ورود نفت به اینستکس بود . اما از آنجایی که دولت‌های اروپایی دراین زمینه با محدودیت‌های زیادی روبه رو هستند، بحث خط اعتباری را به عنوان راه حل میانه مطرح کردند تا بتوانند هم اینستکس را فعال کنند هم با آمریکا دچار تنش شدید نشوند. شاید این خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای ایران هم یک عامل در جهت تجدید نظر برای کاهش تعهدات برجامی باشد. به هر حال این خط اعتباری می تواند اینستکس را فعال کند و هم راهی برای حفظ برجام به شمار آید. /روزنامه آفتاب یزد