روسیه؛هم متحد هم رقیب
به گزارش بخش بین المللی سایت خبرمهم، یک استاد دانشگاه اصفهان و کارشناس روابط بین‌الملل ضمن بررسی ابعاد گوناگون سفر وزیر امور خارجه ی روسیه به تهران تاکید می‌کند:«هیچ کشوری به اندازه ی روسیه از تحریم‌های اِعمال شده علیه جمهوری اسلامی ایران به اندازه ی روسیه، نفع نبرده است!»محمدعلی بصیری خاطرنشان می‌کند:« اگرچه روسیه مواضع خصمانه‌ای با جمهوری اسلامی ایران ندارد اما به خوبی می‌توان فهمید در بسیاری موضوعات به خصوص در موضوع قرارداد گازی با پاکستان، مقامات کرملین، منافع خود را به قرار و مدارهای با ایران ترجیح داده اند.»
لاوروف، بعد از اسلام آباد در تهران!
لاوروف در تهران در دیدار با ظریف گفته است:«تلاش می‌کنیم واکسن کرونا را به صورت مشترک با ایران تولید کنیم.» منظور وزیر امور خارجه ی روسیه«واکسن اسپوتنیک وی» است که تاکنون ۴ محموله از آن به تهران فرستاده شده است. بخشی از گفت و شنودهای در خلال سفر لاوروف به تهران به طور طبیعی، متاثر از حادثه ی نطنز است تا جایی که ظریف در دیدار با لاوروف گفته:« اسرائیلی‌ها قمار بسیار بدی کردند.»
اقدام به ساخت «واکسن اسپوتنیک وی» و موضوعاتی مانند برجام و نیز بحث اسرائیل در دیدار و گفتگوی سرگئی لاوروف و حسن روحانی نیز مدنظر بوده است؛ علیرضا معزی، معاون ارتباطات دفتر رئیس‌جمهور در توییتی درباره جزئیات این دیدار نوشت:«در موضوع احیای برجام، روسیه موضع همسانی با ایران دارد و در مذاکرات وین، دقیقا در کنار ایران ایستاده و دو طرف خواهان لغو تحریم‌ها و مخالف افزودن موضوعی خارج از برجام به مذاکرات هستند.»
روسیه و ایران، متحدان برجامی در برابر غرب
خبرگزاری فرانسه اگرچه تیتر:« روسیه و ایران، متحدان برجامی در برابر غرب» را برای گزارش خود از سفر وزیر امورخارجه ی روسیه به تهران انتخاب می‌کند اما هیچ اشاره‌ای به دیگر مباحثی که شاید مهم بوده اشاره‌ای نمی‌کند! خبرگزاری فرانسه دیدار وزیران امور خارجه روسیه و ایران را نماد اتحاد این دو کشور در برابر اقدامات ضدبرجامی آمریکا و غرب و نشان دهند مواضع همسوی تهران و مسکو از جمله در زمینه مذاکرات وین برای نجات برجام توصیف کرد. آن طور که این خبرگزاری نوشته: «سرگئی لاوروف» ابراز امیدواری کرد که حفظ برنامه جامع اقدام مشترک امکانپذیر باشد و واشنگتن سرانجام به اجرای کامل قطعنامه سازمان ملل بازگردد. همچنین در بخش دیگری از گزارش می‌خوانیم: وزیر امور خارجه روسیه مجددا آمریکا را به لغو تحریم‌های اعمال شده علیه ایران پس از خروج یکجانبه این کشور در سال ۲۰۱۸ در دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری قبلی آمریکا از توافق هسته‌ای، فراخواند.
رفع تمامی تحریم ها
خبرگزارش ایرنا با تیتری به نقل از گفته‌های ظریف ( آمریکا باید بدون توقف در اجرای تعهداتش تمام تحریم‌ها را رفع کند )گزارش خود را این گونه منتشر می‌کند: محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه در دیدار با «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه که در راس هیئتی به تهران سفر کرده است، گفت: آمریکایی‌ها باید بدانند که نه تحریم و نه اقدام خرابکارانه ابزار مذاکراتی نخواهد بود و تنها وضعیت را برای آنها دشوارتر خواهد کرد. ظریف از روسیه برای تامین واکسن برای جمهوری اسلامی ایران تشکر و ابراز امیدواری کرد با توافق میان دو کشور تولید واکسن اسپوتنیک در ایران آغاز و امکان خرید میزان بیشتری واکسن از روسیه برای تامین نیازهای ایران فراهم شود.
«باز کردن پای رژیم صهیونیستی به منطقه خلیج فارس، اقدامی خطرناک است» را می‌توان پررنگ‌ترین گفته ی حسن روحانی در دیدار با سرگئی لاوروف عنوان کرد آن طور که رسانه‌ها گزارش داده اند؛ رئیس‌جمهور در دیدار با «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه گفت: امنیت منطقه باید توسط کشورهای خود منطقه حفظ شود. باز کردن پای رژیم صهیونیستی به عنوان یک عنصر بی‌ثبات‌کننده و تنش‌زا در منطقه خلیج فارس، اقدامی خطرناک است.
مسائل دفاعی و منطقه‌ای خارج از برجام!
«جماران» در گزارشی با پرداختن به موضوعات مطرح شده در سفر«لاوروف» علی رغم این که بارها گفته شده، جمهوری اسلامی ایران، علاقه‌ای به مذاکره در مورد مسائل دفاعی و منطقه‌ای ندارد، به نقل از وزیر امور خارجه ی روسیه می‌نویسد: مسائل منطقه‌ای یا توسعه نظامی می‌تواند خارج از چارچوب برجام بررسی شود. آن طور که در خلاصه‌ای از این گزارش آمده، سرگئی لاوروف اظهار داشته: از نظر ما این کاملا غیر مفید است که از ایران خواسته شود در چارچوب برجام شرایط جدیدی را بپذیرد و یا فراتر از تعهدات خود در قالب برجام عمل کند. وزیر امور خارجه روسیه تاکید کرد: هرگونه سند تکمیلی و یا اضافی درخصوص مسائل مختلف از جمله منطقه‌ای یا توسعه نظامی می‌تواند خارج از چارچوب برجام و در راستای تامین امنیت منطقه و خلیج فارس با حضور کشورهای منطقه به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گیرد.
بخشی از برنامه ی تمدید ۵ ساله قرارداد ایران و روسیه
بصیری مهمترین برنامه‌ها و اهداف وزیر امور خارجه به روسیه را اینطور عنوان می‌دارد؛ برنامه‌های بلند مدت بین ایران و روسیه داریم که هر ۵ سال یک بار احیا میشود. ظاهرا مهمترین هدف لاوروف در قالب تمدید برنامه راهبردی ۵ ساله اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است که رسما اعلام شده است. ولی در کنار این مسئله کلیدی تحولاتی که اکنون در زمینه نشست‌های برجام و حرکت‌هایی که اسرائیل انجام داده و مسئله نطنز و همین طور همکاری در مورد واکسن کرونا نیز می‌تواند مباحث مد نظر قرار گرفته باشد.
مماشات ایران با روسیه؛ استراتژیک و مقطعی؟!
این استاد دانشگاه در ادامه و در پاسخ به این سوال که آیا مماشات ایران با روسیه در قواعد استراتژیک می‌گنجد اظهار می‌دارد: ایران از سه سال پیش که ترامپ از برجام خارج شد در فشار حداکثری تحریم‌ها قرار دارد. دریچه‌هایی که می‌توانست این فشار را کاهش دهد و همکاری‌های قابل دفاع‌تری را از خود نشان دریچه چین و روسیه بود که اگر چه این دو کشور هم در استراتژی کلان خود با آمریکا و اروپا هم سو بوده و نهایتا هدف راهبردی آنها مهار و کنترل ایران است. دعوای یک صد و پنجاه سال پیش که ایران برای احیای قدرت خود داشت و قدرت‌ها برای مهار او همکاری‌های مستقیم و غیرمستقیم می‌کردند همچنان در استراتژی ۵+۱ در رابطه با ایران وجود دارد. یعنی همان گونه که در قرن ۱۹ اساس قدرت سرزمین و جمعیت بود و برای مهار ایران جنگ‌هایی مشترکا با او داشتند. در قراردادهای ترکمنچای و گلستان و قرارداد جدایی افغانستان و نیز جدا شدن قفقاز از ایران،جدا شدن هرات و مناطق دیگر برای مهار ایران رقم خورد و سرزمین‌ها و مناطق آبادی را از ایران جدا کردند. محمد علی بصیری معتقد است: امروز همان سیاست به شکل دیگری دارد تعبیر میشود. یعنی امروز قدرت و قدرتمندی در توان اقتصادی و توان علمی، فنی و تکنولوژی خلاصه شده است. در این چهار دهه ایران حرکت‌هایی کرد و به تعبیر آنها جهش قدرت منطقه‌ای و مزاحمتی برای منافع آنها و متحدین شان تحت عنوان محور مقاومت و مسائل دیگر ایجاد نمود. امروز اتحاد نانوشته بین این ۵ قدرت با بهانه هسته‌ای و تحریم‌های آن همان حرکتی است که در قرن ۱۹ برای مهار ایران انجام می‌دادند. یعنی اسباب و ساختار قدرتمند‌تر شدن ایران، اقتصاد و علم و تکنولوژی است و آنها روی آن دست گذاشته‌اند و تحریم‌ها را وضع کرده‌اند و همکاری‌های مستقیم و غیر مستقیم را ادامه می‌دهند.
برجام مبحثی بین‌المللی است نه منطقه ای
استاد روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان در واکنش به این موضوع که این سفر در قالب مسائل منطقه‌ای است یا صرفاً برجام؛ اظهار می‌دارد: مجموع آنها می‌تواند باشد هم بحث هماهنگی مسائل منطقه است و هم بحث برجام که یک مسئله کلان منطقه است. همان طور که اشاره کردم دقیقا مثل قدرت‌های آمریکا و اروپایی، همکاری روسیه و چین با ایران در حد قدرت منطقه‌ای تابع و غیر مزاحم برای منافع و بحران‌هایی که آنها در منطقه دارند، است. یعنی تا آنجایی با ایران راه می‌آیند چه در بحران هسته‌ای و چه در بحران افغانستان، سوریه، عراق و لبنان که ایران نخواهد تقابل جدی با منافع و حضور آنها داشته باشد و در این زمینه روس‌ها همیشه با ایران گفتگو‌هایی داشته‌اند کما اینکه همین توقع را از ترکیه داشتند و در جاهایی با هم این تعاملات انجام شده است. در این تعاملات و بده و بستان‌های منطقه‌ای روس‌ها هیچ گاه نگاه عنادی و خصمانه به اسرائیل نداشتند بنابراین با حضور او به عنوان موازنه‌کننده حتی مهار‌کننده در برابر زیاده خواهی ایران در خلیج فارس و مناطق دیگر نگاه منفی ندارند. یعنی در راستای منافع آنها این توازن می‌تواند باشد و به آن هدف بلند مدت که کنترل و مهار ایران است کمک می‌کند.
روسیه آماده عرضه ال‌ان‌جی به پاکستان
سرگئی لاوروف در سفری که پیش از عزیمت به تهران، به پاکستان داشت اعلام کرد پیشنهاد عرضه گاز طبیعی مایع‌شده (ال‌ان‌جی) را به پاکستان ارائه کرده است، زیرا این کشور در آینده نزدیک با کمبود بیشتر گاز روبه‌رو میشود. در دیدار این هفته لاوروف با مخدوم شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان، دو طرف درباره افزایش روابط دوجانبه روسیه و پاکستان در زمینه‌های انرژی و تجارت مذاکره کردند. تجارت روسیه و پاکستان سال گذشته میلادی به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافت و به ۷۹۰ میلیون دلار رسید. وزیر امور خارجه روسیه در کنفرانسی خبری گفت: تمایل داریم این روند رو به رشد را ادامه دهیم و برای این کار باید روابط دو کشور در این زمینه متنوع‌تر شود. وی افزود: ساخت خط لوله گاز «پاکستان استریم» که پیش‌تر با عنوان پروژه شمال به جنوب از آن یاد می‌شد، نقش مهمی در تعمیق روابط دو کشور دارد. وزیر امور خارجه روسیه تصریح کرد: شرکت‌های گازپروم، روسنفت و نواتک به عرضه ال‌ان‌جی روسیه تمایل دارند. پیشنهاد این شرکت‌ها ارائه شده است و منتظر پاسخ همتایان پاکستانی خود هستیم.
روسیه برنده ی اصلی تحریم‌های تهران!
محمد علی بصیری در پایان مصاحبه ی خود با آفتاب یزد ضمن اشاره به سفر لاوروف به پاکستان و قراردادگازی در پاسخ به این سوال که جمهوری اسلامی ایران در صدد تغییر رفتار و مناسبات خود با کرملین خواهد بود یا به همین منوال ادامه خواهد داد می‌گوید: به همین منوال ادامه دارد و مقطعی نیست در عین اینکه روسیه در زمینه برجام و مسائل هسته‌ای با ایران ظاهرا تنش و خصومتی ندارد ولی در همه حوزه‌ها رقیب ایران است. شاید بتوان گفت بیشترین منغعت را در تحریم نفتی، گازی و بانکی ایران، روس‌ها بردند در حالی که اگر متحد استراتژیک ایران بودند نباید در حوزه‌هایی که ایران در آن مزیت نسبی داشت ورود پیدا می‌کردند و این حداقل دریچه را هم به روی ایران ببندند. این مسئله در راستای مهار و کنترل ایران در راهبرد روسیه بیشتر قابل فهم و درک است./آفتاب یزد
