شوک دیگر به برجام

به گزارش بخش بین المللی سایت خبرمهم،  روز گذشته سخنگوی دولت آب پاکی را روی دست همه ریخت و گفت: فرآیند تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد در مجتمع غنی‌سازی شهید علیمحمدی (فردو) آغاز شد. به نقل از خبرگزاری‌ها علی ‌ربیعی درباره چگونگی اجرایی شدن آیین‌نامه قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها اظهار کرد: دولت پیش از این هم اعلام کرده که قانون مصوب مجلس را لازم‌الاجرا می‌داند و به آن پایبند خواهد بود. هرچند دولت از ابتدا این طرح را به مصلحت ندانسته و به‌خاطر طرف مشورت قرار نگرفتن دولت در تصویب نهایی آن انتقاد‌هایی را وارد می‌دانست، اما این مسائل تاثیری بر تعهد دولت به اجرای این قوانین نداشته است. سخنگوی دولت افزود: رئیس‌جمهور در روز‌های گذشته دستور راه‌اندازی غنی‌سازی ۲۰ درصد را صادر کرد و پس از انجام اقدامات اولیه از قبیل اطلاع‌رسانی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تحویل پرسشنامه طراحی بر مبنای تعهدات پادمانی کشور، فرآیند تزریق گاز شروع شد و اولین محصول U F 6 به دست خواهد آمد. این خبر اما از دید بسیاری یک خبر شوکه‌کننده است. خبری که دوروز مانده به حضور بایدن در جایگاه ریاست‌جمهوری آمریکا رسانه‌ای شد. حرکت به سمت غنی‌سازی ۲۰ درصد چیزی نیست که بسیاری به آن در این شرایط که موضوع بازگشت بایدن به برجام مطرح می‌شود، فکر کنند. اما مجلس یازدهم که از روز روی کار آمدنش، دو استراتژی را برای تضعیف دولت حسن روحانی به کار می‌برد، یکی صعب‌العبور کردن مسیر بازگشت به برجام در زمان بایدن و دیگری این موضوع که مشکلات اقتصادی کشور را نه ناشی از تحریم‌ها و دونالد ترامپ بلکه در عملکرد حسن روحانی خلاصه کند، بعد از ترور شهید فخری‌زاده فرصتی یافت تا طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» را به تصویب برساند؛ طرحی که در آن به طرف‌های برجامی یک‌ماه فرصت داده شد تا تحریم‌های بانکی و نفتی ایران را به‌طور کامل برطرف کنند و در صورت عدم تحقق این موضوع، دولت موظف شد یک‌ماه پس از تصویب این قانون اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند و همه نظارت‌های فراتر از پادمان نیز متوقف می‌شود. همچنین، در راستای تامین شروط نه‌گانه درخصوص توافق هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران موظف است بلافاصله پس از تصویب این قانون، نسبت به تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد اقدام و سالانه به میزان حداقل ۱۲۰کیلوگرم آن را در داخل کشور ذخیره کند. طرحی که به تصویب شورای نگهبان رسید و با حمایت بدنه شورای عالی امنیت ملی هم روبه‌رو شد و نتیجه آنکه مخالفت‌های صریح رئیس‌جمهور نیز در این میان راه به جایی نبرد و اکنون خبر می‌رسد خود حسن روحانی، دستور غنی‌سازی ۲۰ درصد را بنا به قانون مجلس اعلام کرده است. اما این یک روی قضیه است. می‌توان عملی شدن غنی‌سازی ۲۰ درصد را از زوایای دیگری نیز بررسی و سایر احتمالات را هم مطرح کرد.

دستور حسن روحانی

نخست اینکه دستور حسن روحانی و آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصد نقطه مقابل آن چیزی است که در زمان تصویب برجام در مجلس نهم رخ داد. مجلس نهم در آن زمان که عمدتا تحت دو طیف اصولگرای میانه و اصولگرای اصطلاحا تندرو بود در زمان تصویب ۱۵دقیقه‌ای برجام در مجلس عملا به یک بازی مخالف و موافق هم دست زد، زمانی که تصویب شد. عده‌ای در قالب مخالفان برجام اشک ریختند و فریاد زدند یا رودرروی دوربین‌های خبرنگاران، وامصیبتا سر دادند. اما در عمل بعدها گفته شد آنچه به تصویب رسید قرار بود که به تصویب برسد. این‌بار اما در قبال غنی‌سازی ۲۰ درصد، ماجرا چیز دیگری است؛ به این معنا که مجلس اصولگرای یازدهم مصوبه‌ای را تصویب می‌کند که حمایت شورای عالی امنیت ملی را هم دارد ولی دولت، نقش مخالف را در این زمینه بازی می‌کرد، اما در عمل آنچه رخ می‌دهد همان غنی سازی ۲۰ درصد است که قرار بود انجام شود. موضوع اجرایی شدن غنی‌سازی ۲۰ درصد را می‌توان از حیث دیگری نیز مورد توجه قرارداد. دولت با این کار عملا خود را مطیع قانون نشان داده و در تقابل با مجلس نیز قرار نمی‌گیرد اما در واقعیت عملیاتی شدن غنی‌سازی ۲۰ درصد توسط دولت، سایر موارد طرح مجلس از جمله خروج از پروتکل الحاقی و… را در محاق قرار می‌دهد؛ به عبارتی این عمل می‌تواند مانند نوعی پیشگیری و عدم انجام سایر خواسته‌های تندتر مجلس باشد. اما عده‌ای هم معتقدند که حاکمیت با علم به بازگشت بایدن به برجام در هر شرایطی، غنی‌سازی ۲۰ درصد را کلید زده است. این غنی‌سازی به معنای باج‌گیری بیشتر تهران از دولت بعدی آمریکاست با این امید که با این کار هم سرعت بازگشت بایدن را به برجام افزایش دهند و هم امتیازات بیشتری از دولت مصالحه‌گر دموکرات‌ها دریافت کنند. با این حال اما آنچه از دیروز در واقعیت رخ داده، تقابل سایر کشورها و موضع‌گیری‌شان نسبت به این اقدام است تا حدی که اتحادیه اروپا غنی‌سازی ۲۰‌درصد را انحراف جدی در برجام می‌داند. سخنگوی کمیسیون روابط خارجی اتحادیه اروپا در گفت‌‌وگو با اسپوتنیک گفته: اتحادیه اروپا مطلع شده که ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم را بالا برده است. اگر این اعلام اجرائی شود به‌مثابه خروج قابل ملاحظه‌ ایران از پایبندی‌هایش به توافق هسته‌ای خواهد بود. وی افزود که این اقدام پیامدهایی خواهد داشت. استانو گفت: بار دیگر تاکید می‌کنیم که از هرگونه اقدامی که ممکن است مانع حفظ برجام شود، اجتناب کنید.

طرح نابودی اسرائیل

ولی این همه ماجرا نیست مجلس یازدهم دو روز پیش طرحی به نام طرح نابودی اسرائیل را مطرح ساخت. یک گروه از نمایندگان مجلس طرحی پیشنهاد داده‌اند که ماده پنجم آن، دولت را مکلف می‌کند تا ۲۰سال دیگر اسرائیل را از میان ببرد؛ موضوعی که بازتاب خاص خود را خواهد داشت. اکنون باید دید که آیا اقدامات داخلی آنطور که مجلس یازدهم مدعی آن است باعث رفع تحریم‌ها خواهد شد یا برعکس بایدن را از بازگشت به برجام منصرف کرده یا از ادامه اعمال تحریم‌ها باز خواهد داشت؟/آرمان ملی