توافق مشروط بر سر درد مشترک
به گزارش بخش بین المللی سایت خبرمهم، توافق مشروط بر سر درد مشترک سفر از پیش اعلام‌نشده «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق به آنکارا در پی عملیات ترکیه علیه مواضع پ‌ک‌ک در شمال عراق، موضوع نگرانی‌های مشترک امنیتی دو کشور و مخالفت عراق با تجاوز ترکیه به خاک این کشور را به موضوع مهم رسانه‌های منطقه تبدیل کرد. ساعاتی پس از دیدار مصطفی الکاظمی و «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه در کاخ ریاست‌جمهوری در آنکارا، دو طرف اعلام کردند که توافق‌هایی برای مبارزه با تروریسم حاصل شده و همکاری و مذاکرات در این زمینه ادامه خواهد یافت. اولین سفر مصطفی کاظمی به ترکیه از زمان تصدی سمت نخست‌وزیری عراق در ماه می۲۰۲۰ در زمانی انجام شد که روابط بین آنکارا و بغداد اخیرا به دلیل حملات ترکیه در شمال عراق علیه شبه‌نظامیان حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) متشنج شده است.
آنچه تنش‌ها میان دو طرف را افزایش داد، کشته‌شدن سه نیروی مرزبان عراقی در حمله یک هواپیمای بدون سرنشین ترکیه‌ای در اقلیم نیمه‌خودمختار کردستان عراق بود. این حمله باعث شد بغداد سفر برنامه‌ریزی‌شده وزیر دفاع ترکیه را لغو و سفیر ترکیه را هم در اعتراض به کشته‌شدن مرزبانانش احضار کند. مقام‌های دو طرف گفته‌اند که یکی از اهداف مهم این سفر تقویت مناسبات اقتصادی و تجاری دو کشور و از جمله مذاکره برای لغو ویزای ورود برای شهروندان دو کشور است اما تمرکز اصلی گفت‌وگو‌های اردوغان و کاظمی بر مسئله امنیت مرزها و فعالیت کردها در شمال عراق معطوف شده بود. «محمد ردا آل حیدر» رئیس کمیته امنیتی و دفاعی پارلمان عراق که از جمله مقام‌هایی بود که در این سفر به ترکیه رفته بود، گفت: «برای توقف یا محدود‌کردن فعالیت‌های پ‌ک‌ک که بر حاکمیت ملی عراق تأثیر گذاشته است، همکاری گسترده‌ای با ترکیه خواهیم داشت».
ترکیه بارها به مواضع شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک هم در جنوب شرقی خاک خود و هم در شمال عراق حمله کرده و دولت مرکزی بغداد این عملیات را نقض حاکمیت ملی خود دانسته است. اما این‌بار به نظر می‌رسد توافق‌هایی میان اردوغان و کاظمی برای مقابله با این گروه‌ها صورت گرفته باشد.
کارشناسان با اشاره به انجام این سفر در میان رابطه پر‌تنش دو کشور، به نگرانی‌های مشترک امنیتی میان آنکارا و بغداد درباره نفوذ شبه‌نظامیان حزب کارگران کردستان به‌عنوان عامل اصلی این نشست در عالی‌ترین سطح سیاسی اشاره کرده‌اند.
«ساموئل رامانی»، تحلیلگر خاورمیانه در دانشگاه آکسفورد، به عرب‌نیوز می‌گوید: «موضوع اصلی در این نشست حملات مرزی ترکیه به پ‌ک‌ک در داخل خاک عراق است که بغداد آن را نقض حاکمیت خود می‌داند اما ترکیه ادعا می‌کند که انفعال و ناتوانی عراق چاره‌ای جز عملیات ترکیه در خاک عراق باقی نگذاشته و آنکارا این اقدامات را برای حفاظت از امنیت ملی‌اش ضروری می‌داند. رسانه‌های همسو با دولت ترکیه تأکید کرده‌اند که اردوغان در این مذاکرات تمام تلاش خود را کرد تا در مسیر مقابله با شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک، بغداد را با خود همراه کند و انتظار می‌رود از این پس تعامل دو کشور نزدیک‌تر از ماه‌های گذشته شود. ترکیه پاک‌سازی استان سنجار عراق از شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک را به‌عنوان اقدامی حیاتی برای تأمین آینده عراق در اولویت قرار می‌دهد؛ زیرا این گروه اخیرا و پس از هدف قرار‌گرفتن پایگاه‌هایش در کوهستان‌های قندیل در شمال عراق، از سنجار به‌عنوان پایگاه جدید استفاده می‌کند». ارتش ترکیه به‌طور‌موقت و هم‌زمان با عملیات علیه نیروهای کرد وابسته به پ‌ک‌ک در مناطق تحت کنترل این گروه در شمال عراق هم حملاتی را انجام می‌دهد تا فضای مانور آنها را محدود کرده و مانع از نقل‌و‌انتقال شبه‌نظامیان این گروه میان سوریه و عراق شوند.
هفته گذشته پیشمرگه‌های کرد عراقی و شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک زمانی که اعضای این گروه قصد داشتند به مناطق تحت کنترل پیشمرگه‌ها حمله کنند، وارد درگیری نظامی شدند. اعضای پ‌ک‌ک قصد داشتند از طریق خاک سوریه وارد منطقه نیمه‌خودمختار کردستان شوند و حملات سنگینی علیه مواضع پیشمرگه‌ها انجام دهند که با مقاومت طرف مقابل روبه‌رو شدند و «مسرور بارزانی»، نخست‌وزیر منطقه نیمه‌خودمختار کردستان عراق هم نسبت به این حمله واکنش نشان داد و گفت: «شبه‌نظامیان کرد مستقر در داخل سوریه نمی‌توانند به‌راحتی وارد خاک عراق شوند و تمامیت ارضی ما را تهدید کنند. تکرار چنین اقدامی با واکنش جدی‌تر عراق روبه‌رو خواهد شد».
فشار ترکیه به عراق
رامانی معتقد است که ادامه جنگ در داخل سوریه هم یکی دیگر از موضوعاتی است که اردوغان قصد دارد در ارتباط با آن، عراق را به جبهه خود بکشاند. «در داخل سوریه، گروه‌های شبه‌نظامی دیگر غیر از پ‌ک‌ک نیز هستند که حکومت اردوغان آنها را در ردیف گروه‌های تروریستی قرار داده است».
اردوغان با آگاهی از نیاز مبرم عراق به سرمایه‌گذاری خارجی برای بهبود شرایط اقتصادی خود قصد دارد ادامه همکاری‌های تجاری با عراق را به همکاری بغداد در مبارزه با گروه‌های شبه‌نظامی از جمله پ‌ک‌ک مشروط کند و این موضوع در سخنان «مولود چاوش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه نمایان بود. وزیر خارجه ترکیه در کنفرانس خبری مشترک با «فؤاد حسین» همتای عراقی خود با اشاره به حضور آزادانه پ‌ک‌ک و شبه‌نظامیان کرد وابسته به سوریه در خاک عراق گفت: «ترکیه، هرگونه پشتیبانی را از عراق خواهد کرد تا اطمینان حاصل کنیم گروه‌های تروریستی نمی‌توانند از خاک عراق علیه امنیت ملی ترکیه اقدام کنند. در این میان، به‌ویژه پاک‌سازی شهر سنجار از پ‌ک‌ک برای آینده عراق مهم است. بهبود وضعیت اقتصادی و تجاری عراق تنها در صورت برقراری امنیت در این کشور و جلوگیری از فعالیت گروه‌های تروریستی میسر خواهد شد. عراقی‌ها از ما خواسته‌اند تا شرایط سفر بدون ویزا را برای شهروندان دو کشور فراهم کنیم اما واقعیت این است که در کشوری که امنیت کافی وجود ندارد، نمی‌توان چنین تسهیلاتی را اجرائی کرد؛ چر‌اکه جان شهروندان به خطر می‌افتد». حدود ۳۰ میلیون نفر کرد در ترکیه، سوریه، عراق و ایران زندگی می‌کنند و گروه‌های شبه‌نظامیان در میان آنها برای دستیابی به حقوق برابر و خودمختاری از جمله در منطقه نیمه‌خودمختار عراق تلاش کرده و به‌طور دوره‌ای اقدام به شورش می‌کنند. ترکیه با هر اقدامی که ادعاهای جدایی‌طلبانه کردها در سوریه و عراق را تقویت می‌کند، مخالف است، زیرا این امر باعث تشویق شبه‌نظامیان کرد مستقر در شرق و جنوب شرق خاک خود میشود./شرق
