تاثیر حذف صفر پول ملی بر متغیرهای کلان اقتصادی

به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرمهم، حذف صفر از پول ملی ایران داستان تازه‌ای نیست و چند سالی است که حرف و حدیث‌های آن را از گوشه و کنار می‌شنویم. این مسئله گاهی با قدرت مطرح می‌‌شد و سیل عظیمی از نظرات را روانه می‌کرد، اما همچنان با گذشت زمان به دست فراموشی سپرده می‌‌شد، این روند ادامه داشت تا سرانجام صبح روز دوشنبه بررسی لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور در دستور کار جلسه علنی مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و نمایندگان مجلس با کلیات لایحه حذف چهار صفر از پول ملی موافقت کردند.
حذف صفرها از پول ملی چندین‌بار در جریان مدیریت اقتصادی کشور مطرح شده و هربار به دلیلی روند اجرای آن مسکوت مانده بود. البته بانک مرکزی مدت‌‌ها بود که با جدیت به دنبال اجرایی شدن این طرح بود و درنهایت نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی دیروز تصویب کردند که در طی سه سال آینده، واحد پول ایران از ریال به تومان تغییر پیدا کند. عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی نیز در یادداشت اینستاگرامی خود اعلام کرد: «صبح روز ۱۵ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹، در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی لایحه پیشنهادی دولت، مبنی بر حذف چهار صفر از پول ملی و تعیین «تومان» به عنوان واحد پول ملی، که توسط بانک مرکزی ارائه شده بود، به تصویب رسید. براساس ماده واحده مصوب مجلس، بعد از اقدامات اجرایی مورد نیاز، واحد پول ملی جدید «تومان» می‌شود که معادل ۱۰.۰۰۰ «ریال» جاری خواهد بود. هر یک «تومان» نیز معادل ۱۰۰ «قران» خواهد شد. «تومان» و «قران» همزمان با پول فعلی، در کل کشور جاری شده و تدریجاً جایگزین اسکناس‌ها و مسکوکات فعلی می‌شوند. لازم می‌دانم از هیئت وزیران، کمیسیون‌های اقتصاد و برنامه و بودجه، خصوصاً نمایندگان مجلس، که با رای قاطع خود، ماده واحده حذف چهار صفر از پول ملی را به تصویب رساندند، قدردانی کنم.»

حذف صفر از پول ملی اقدامی ضروری بود؟

لایحه حذف چهار صفر از پول ملی مدت‌هاست که در مجلس شورای اسلامی در رفت‌‌وآمد است. اما اینکه در شرایط کنونی حذف صفر از پول می‌تواند در اقتصاد کشور موثر باشد یا خیر، خود جای سوال دارد. در این میان برخی از کارشناسان بر این باورند که برای بهبود شرایط اقتصادی کشور، اکنون بهترین زمان برای حذف صفر از پول ملی است و در مقابل برخی از کارشناسان نظر دیگری را مطرح می‌کنند و معتقدند که حذف صفر از پول ملی هزینه و بار مالی اضافی را بر کشور تحمیل می‌کند. البته هستند صاحب‌‌نظرانی که حذف صفر از پول ملی را اقدامی غیرضروری می‌‌دانند که تنها در محاسبات اثرگذار بوده و تغییری را در مولفه‌‌های اقتصادی ایجاد نمی‌‌کند. این در حالی است که برخی دیگر از کارشناسان معتقدند حذف صفر از پول ملی نمی‌تواند تاثیر بلند‌مدتی در اقتصاد کشورها داشته باشد. به بیانی دیگر، این اقدام ممکن است تاثیر کوتاه‌مدتی را در فضای اقتصاد ایجاد کند، اما در بلند‌مدت خیر! به گفته آن‌ها، حذف صفر از پول ملی بیشتر جنبه روانی داشته و نمی‌‌تواند تاثیری بر متغیرهای اقتصادی بگذارد. در این راستا هادی‌‌ حق‌شناس، اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که حذف چهار صفر از پول ملی چه پیامدهایی برای اقتصاد خواهد داشت، به «ابتکار» گفت: «برخلاف تصوری که وجود دارد تصمیم حذف چهار صفر از پول ملی نه اثر مثبت برای اقتصاد به همراه دارد و نه اثر منفی بر روی بازارهای اقتصادی خواهد گذاشت. به عبارتی دیگر، حذف صفر از پول ملی بر روی متغیرهای کلان اقتصادی اثرگذار نیست و صرفا یک جراحی ظاهری در اقتصاد خواهد بود و اینکه تصور شود بر روی ارزش پول ملی، بر نقل‌وانتقالات پول، نرخ تورم و اینگونه موارد تاثیرگذار باشد صحیح نیست».
وی در ادامه افزود: «عده‌‌ای نگران پیامدهای منفی این تصمیم بر روی مولفه‌‌های اقتصادی هستند، اما همان‌طور که اشاره کردم طرح حذف چهار صفر از پول ملی تاثیری بر متغیرهای کلان همچون ارزش پول ملی یا نرخ تورم نخواهد داشت».
این اقتصاددان در بخش دیگری از صحبت‌‌هایش درخصوص وضعیت اقتصاد و نیاز آن به اجرایی شدن این اقدام اشاره کرد و در این‌‌باره گفت: «اقتصاد در شرایط پیچیده‌‌ای قرار دارد، بنابراین حذف چهار صفر از پول ملی در اولویت‌‌های دولت نبود. کشورهایی که اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده‌‌اند عمدتا کشورهایی هستند که تورم‌‌های سه رقمی داشته‌‌اند و یا برای معاملات روزانه و نقل‌‌وانتقالات پول دچار مشکل بسیار بودند. ما باید توجه داشته باشیم که اقتصاد ایران به آن مرحله از مشکلات نرسیده‌‌ است؛ بنابراین نیازی نبود که این اصلاح ظاهری در اولویت برنامه‌‌ها قرار بگیرد».

کاهش صفر پول ملی تنها بار روانی دارد

حذف صفر از پول ملی به جز بار روانی، تاثیر خاصی در بخش حقیقی اقتصاد ندارد. این نظری است که بسیاری از تحلیلگران آن را مطرح می‌‌کنند. علی قنبری، استاد دانشگاه و اقتصاددان نیز درخصوص میزان تاثیر حذف صفر از پول ملی بر مولفه‌‌های اقتصادی به «ابتکار» گفت: «این تصمیم پیامد مهمی برای شاخصه‌‌های اقتصاد نخواهد داشت و فعالان اقتصادی نباید در این خصوص نگرانی داشته باشند. حذف صفر از پول صرفا یک نظام حسابداری بوده و نمی‌‌تواند در مباحثی مانند تورم، میزان نقدینگی و… تاثیرگذار باشد».
وی در ادامه افزود: «البته باید اشاره کنم که این اقدام می‌‌تواند عملیات بانکی و پولی را تسهیل کند و از سوی دیگر، هزینه‌‌های چاپ اسکناس را کمتر خواهد کرد. بنابراین حذف چهار صفر از پول ملی می‌‌توانند به آسان‌‌تر شدن مبادلات کمک کند».
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که آیا این اقدام جو روانی منفی برای جامعه به همراه خواهد داشت یا خیر، گفت: «در ابتدای هر تغییر ما شاهد به راه افتادن جو روانی خواهیم بود، قطعا در ابتدا پذیرش تغییرات برای افراد جامعه کمی دشوار است، اما اگر توضیحات لازم درخصوص اقدامات از سوی نهادهای مسئول داده شود می‌‌تواند در پذیرش سریع‌‌تر این مسئله کمک کند».