هزینه ۳ میلیارد دلاری قطعی اینترنت

به گزارش بخش فناوری سایت خبرهای فوری،  در شرایطی که با تصمیم شورای امنیت کشور اعلام شد از عصر روز چهارشنبه اینترنت خط‌های تلفن همراه نیز به تدریج وصل خواهد شد که نهادهای فعال در حوزه رایانه،‌ ارزیابی‌ رسمی خود از هزینه قطعی اینترنت برای اقتصاد ایران را ارایه می‌کنند. در جدیدترین این گزارش‌ها که از سوی کمیسیون تجارت الکترونیکی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران اعلام شده، هزینه قطعی اینترنت برای کسب و کارهای اینترنتی حدود ۳ هزار میلیارد تومان یا حدود ۳ میلیارد دلار(با نرخ دلار بانکی) تخمین زده می‌شود. این کمیسیون معتقد است در صورتی که هزینه‌های جانبی این اتفاق را نیز به بررسی‌ها اضافه کنیم، خسارت وارد شده به این کسب و کارها ۱۰ برابر این عدد خواهد بود.

دولت در نخستین دقایق بامداد ۲۴ آبان اعلام کرد که بر اساس مصوبه شورای همکاری‌های اقتصادی سران ۳ قوه، نرخ بنزین را اصلاح خواهد کرد. بر این اساس از همان تاریخ نرخ بنزین سهمیه‌بندی در هر لیتر ۱۵۰۰ تومان و نرخ بنزین آزاد در هر لیتر ۳۰۰۰ تومان اعلام شد. فشارهای اقتصادی که اقشار مختلف جامعه از سال گذشته به دنبال اجرایی شدن تحریم‌های امریکا و مشکلاتی مانند افزایش قابل توجه نرخ تورم تجربه کرده بودند از یک سو و ترس از گران شدن دوباره قیمت کالاها با افزایش قیمت بنزین از سوی دیگر باعث شد این تصمیم با اعتراضاتی از سوی مردم همراه شود.

تغییر فضای اعتراضات مسالمت‌آمیز مردم به آشوب و آسیب رساندن به برخی اموال عمومی باعث شد، شورای امنیت کشور که در وزارت کشور تشکیل می‌شود، حکم به قطعی اتصال به شبکه جهانی اینترنت بدهد. رحمانی‌فضلی، وزیر کشور سه‌شنبه شب گذشته در یک برنامه تلویزیونی چرایی این تصمیم را اینگونه تشریح کرد:«ما تا بعدازظهر روز جمعه مشکلی نداشتیم اما هنگامی که رسانه‌های خارجی متوجه اجرای طرح شدند، شروع به تحریک و تهییج کردند و تصاویری از دی‌ ماه سال ۹۶ مرتب منتشر می‌کردند به این معنا که این اتفاقات الان در کشور رخ می‌دهد. همچنین تصاویری از عراق منتشر می‌کردند به عنوان خیابان‌های کشور. ما در این مرحله که تخریب و آتش‌سوزی زیاد شد، مجبور شدیم، اینترنت را به صورت موضعی و مقطعی قطع کنیم تا به این ترتیب عملیات روانی و تهییجی که از خارج هدایت می‌شد، کنترل کنیم. در حقیقت ابتدا محدودسازی انجام شد و پس از اینکه دامنه این اغتشاشات به استان‌های دیگر سرایت کرد، مسدودسازی انجام شد. اما این به معنای این نیست که همه مسوولانی که دستور به قطع اینترنت دادند، اهمیت اینترنت بر اقتصاد و کسب و کار مردم را نمی‌دانند اما ما با منفعت عمومی و امنیت جان مردم روبه‌رو بودیم. قطعا قطع اینترنت هزینه دارد اما ما با این کار از بروز هزینه‌های بیشتر جلوگیری کردیم.» هر چند تصمیم برای قطعی اینترنت در شورای امنیت کشور و با هدف حفظ ثبات و کاهش آشوب‌ها انجام شد اما همانطور که رحمانی‌فضلی نیز تشریح کرده، این تصمیم هزینه‌هایی را نیز برای کشور به بار آورد که هنوز عدد دقیقی از میزان آن منتشر نشده است؛ اما به نظر می‌رسد که می‌توان به برآوردهای رسمی کنونی اتکا کرد.

گمانه‌زنی‌های ابتدایی

با قطع شدن دسترسی به اینترنت جهانی برای کاربران ایرانی مشکلات فراوان به وجود آمد. در دسترس نبودن موتورهای جست‌وجو‌گر و سایت‌های علمی بسیاری از دانشجویان و اساتید دانشگاه را به سختی انداخت. امکان‌پذیر نبودن استفاده از پیام‌رسان‌های بین‌المللی و سیستم ارسال ایمیل برای فعالان اقتصادی و صادرکنندگان و واردکنندگان مشکل‌ساز شد و از همه مهم‌تر، کسب وکارهایی که بر مبنای فضای اینترنت تعریف شده بودند عملا امکان تداوم کار پیدا نکردند. در روزهای قطعی اینترنت بسیاری از فعالان سیاسی و اقتصادی از دولت خواستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن دستور به اتصال دوباره اینترنت بدهد. موضوعی که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز بر آن تاکید و اعلام کرد، تلاش می‌کند مقدمات لازم برای وصل شدن اینترنت فراهم شود. با کاهش ناآرامی‌ها در کشور، شورای امنیت ابتدا دستور اتصال دوباره شبکه اینترنت خانگی را صادر کرد و پس از چند روز در عصر روز چهارشنبه مجوز اتصال دوباره اینترنت خط‌های تلفن همراه نیز صادر شد. عصر روز چهارشنبه اپراتورهای تلفن همراه اعلام کردند: اینترنت موبایل، استان‌های قم، قزوین، کهگیلویه و بویراحمد، مرکزی، آذربایجان شرقی، هرمزگان، بوشهر و تهران البته به جز شهرستان‌های غرب این استان در حال وصل شدن است. به این ترتیب پس از حدود ۱۰ روز سرانجام دسترسی به اینترنت در ایران به حالت عادی نزدیک شد تا زمان برای آغاز بررسی هزینه‌های اقتصادی کشور در روزهای گذشته آغاز شود. در روزهای گذشته برخی سایت‌های جهانی اعلام کردند که هزینه قطعی اینترنت برای اقتصاد ایران حدود ۳۰۰ میلیون دلار است. برخی اشخاص و سازمان‌های داخلی نیز زیان‌هایی را تخمین زدند که البته هیچ‌یک از آنها به تایید نهایی نرسید زیرا نیاز به بررسی‌های بیشتر وجود داشت، موضوعی که وزیر ارتباطات نیز به آن اذعان کرد و از آغاز بررسی‌ها برای مشخص شدن میزان ضرر اقتصادی قطعی اینترنت خبر داد.

زیان شدید کسب و کارهای کوچک

پس از حدود ۱۰ روز از قطعی اینترنت در ایران حالا کمیسیون تجارت الکترونیکی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران در گزارشی به تخمین حدودی میزان زیان وارد شده به اقتصاد ایران پرداخته است، گزارشی که اعلام می‌کند حداقل خسارت وارد شده به کسب و کارهای اینترنتی ۳هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. گزارش کمیسیون بر اساس ارزیابی از اطلاعات رسمی موجود و محاسبه اعداد اعلام شده است. این گزارش اعلام کرده: بر اساس گزارش‌های غیررسمی دریافت شده از PSPهای کشور(شرکت‌های واسطه میان بانک‌ها با بخش تجاری) تعداد کل تراکنش‌‌های انجام شده درگاه‌های پرداخت اینترنتی و موبایلی در دو روز اول قطعی اینترنت کاهش بسیار شدید داشته و پس از رفع مشکلات توسط شرکت‌های پرداخت، تعداد تراکنش‌های روزانه در ۵ روز بعدی(تا زمان اتصال اینترنت ثابت) حدود ۴۸.۵ درصد متوسط تعداد تراکنش‌های روزانه در هفته‌های قبلی بوده است. گزارشی که از سوی مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صمت از این حوزه در سال ۹۷ منتشر شده، نشان می‌دهد که ایران در این سال ۲۰۸ هزار میلیارد تومان گردش مالی در فضای تجارت الکترونیک داشته است. به این ترتیب متوسط گردش مالی روزانه تجارت الکترونیک در اقتصاد ایران ۵۷۰ میلیارد تومان ارزیابی می‌شود و با احتساب کاهش تعداد تراکنش‌ها، گردش مالی روزانه این حوزه با کاهش ۲۹۳ میلیاردی حدود ۲۷۷ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. اگر فرض را بر ثابت ماندن این عدد در سال ۹۸ و تا روزهای قطعی سراسری اینترنت بگذاریم، میزان خسارت وارد شده به این حوزه بسیار گسترده خواهد بود.

این گزارش در ادامه محاسبات خود آورده: پس از اتصال اینترنت ثابت، تعداد تراکنش‌های روزانه درگاه‌های پرداخت به حدود ۷۳ درصد حالت قبلی رسیده و کماکان ۲۷ درصد کاهش تعداد تراکنش‌ها را در عدم حضور اینترنت موبایل شاهد هستیم. با توجه به داده‌های فوق کاهش پرداخت‌های اینترنتی و موبایلی در ۱۰ روز گذشته بیش از ۲۹۵۰ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود.

این گزارش در ادامه بررسی‌های خود میان شرکت‌ها و موسساتی که در حوزه تجارت الکترونیک فعال هستند، تفاوتی مهم قائل شده و آنها را از نظر میزان شهرت و گستردگی حوزه کاری‌شان طبقه‌بندی کرده است. گزارش می‌گوید: کسب‌وکارهای بزرگ این حوزه به واسطه شناخت برند آنها توسط مشتریان که با کمترین کاهش فروش(حدود۳۰درصد) روبه‌رو بوده‌اند با احتساب این کاهش و در نظر گرفتن نسبت حجم بازار، تخمین زده می‌شود، کسب‌وکارهای متوسط و کوچک حوزه با کاهش فروش بیش از ۸۰ درصدی در روزهای قطعی کامل اینترنت روبه‌رو بوده باشند. همچنین کاهش ۹۸ درصدی در ۲ روز اول، بیش از ۸۰ درصدی در ۵ روز بعدی و حدود ۵۰ درصدی بعد از اتصال اینترنت ثابت در تعداد تراکنش‌های پرداخت‌یارهای ارایه‌کننده درگاه واسط، نشان‌دهنده این است که کسب‌وکارهای خرد و خانگی متحمل بیشترین ضرر از محل کاهش فروش شده‌اند. این حوزه بیشترین تعداد کسب‌وکارهایی را شامل می‌شود که عمده کانال فروش آنها شبکه‌های اجتماعی است. نکته تکان‌دهنده این گزارش آن است که اعلام شده خسارات محاسبه شده تنها مربوط به کاهش میزان فروش می‌شود و با اضافه کردن سایر عوامل خسارت بسیار بیشتر خواهد بود. این گزارش اعلام می‌کند: هزینه‌های اجاره زیرساخت‌ها و سرویس‌های لازم، نیروی انسانی بدون فعالیت، توقف کمپین‌ها و برنامه‌های بازاریابی، از دست دادن جایگاه در موتورهای جست‌وجو، عدم امکان ارایه سرویس به مشتریان خارج از کشور، از دست دادن اعتماد مشتریان و پیامدهایی از این دست، سرفصل‌های دیگر خسارت‌های وارده به کسب‌وکارهای اینترنتی به شمار می‌روند. میزان این خسارت‌ها بیش از ۱۰ برابر خسارت اولیه حاصل از کاهش فروش تخمین زده می‌شود. در کنار این گزارش، اعتدالی‌مهر، رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی کارفرمایی فروشگاه‌های اینترنتی شهر تهران نیز از زاویه‌ای دیگر به خسارات قطعی اینترنت پرداخته است. او گفته: طبق آمارها اشتغال حدود ۴۰۰ هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم به اینترنت وابسته است. اگر فرض کنیم ۱۰ روز کار این افراد دچار اختلال شده و نتوانسته باشند، خلق ثروت کنند و پایین‌ترین حالت ممکن برای تخمین خسارت را حقوق این افراد در نظر بگیریم در این زمان حدود به اندازه ۱۳۰ هزار حقوق به کسب‌وکارهای اینترنتی خسارت وارد شده است.

اعتدالی‌مهر با بیان اینکه حداقل مبلغی که می‌توان به عنوان ضرر و زیان محاسبه کرد، یک سوم حقوق افرادی است که شغل آنها به اینترنت وابسته است، تصریح کرد: اگر میانگین حقوق را دو میلیون تومان در نظر بگیریم، می‌توانیم میزان خسارت را به ‌طور تقریبی محاسبه کنیم که عدد بزرگی است. یک سوم درآمد ۴۰۰ هزار نفر شاغل در این حوزه حدود ۲۸۰ میلیارد تومان خواهد شد که این خسارت را نیز می‌توان به موارد بالا اضافه کرد.هر چند احتمالا تا نهایی شدن بررسی‌ها به زمان بیشتری نیاز است اما خسارت ۳۰۰۰ میلیارد تومانی در ۱۰ روز پیش از هر چیز میزان اهمیت اینترنت در فضای امروز اقتصادی ایران را نشان می‌دهد، واقعیتی که احتمالا در گذر زمان و افزایش میزان دسترسی و نفوذ اینترنت همواره روندی افزایشی خواهد داشت. /روزنامه اعتماد