پایان قطع اینترنت پس از ۱۰ روز

به گزارش بخش فناوری سایت خبرهای فوری،  در این مدت ابتدا از اوایل هفته اینترنت‌های خانگی باز شد و اما تا عصر دیروز خبری از بازگشت و آزادسازی اینترنت گوشی‌های همراه نبود. اما از عصر دیروز آرام‌آرام در برخی از شهرها و استان‌های کشور، ازجمله در مناطقی از تهران، اینترنت روی برخی سیم‌کارت‌ها مثل ایرانسل در دسترس قرار گرفت. البته تا لحظه نوشتن این گزارش هنوز کاربران در همه نقاط تهران و آنهایی که خطوط همراه اول دارند، مشکل قطع‌بودن اینترنت را داشتند.
اما در مجموع به نظر می‌رسد بالاخره قفل فیلترینگ و قطع‌بودن اینترنت روی گوشی‌های همراه از دیروز باز شد؛ چراکه تا پیش از آن در هیچ کجای کشور و روی هیچ سیم‌کارتی نمی‌شد به شکل قبل از ۲۵ آبان به اینترنت دسترسی داشت. البته در همه این مدتی که اینترنت به‌معنای معمولی و مرسوم جهانی‌اش قطع بود، با گوشی‌های همراه امکان دسترسی به سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که سرورشان در داخل کشور است، ممکن بود. یعنی امکان خرید آنلاین، گرفتن تاکسی، جابه‌جایی و انتقال پول، بازکردن سایت‌های خبری و روزنامه‌ها و ورود به سایت برخی از ادارات و سازمان‌ها و دانشگاه‌ها فراهم بود.
در همین باره وزیر ارتباطات در یکی از همین روزها گفته بود: «بین دو الی سه میلیون راننده تاکسی اینترنتی و حدود ۱۰ میلیون مسافر این پلتفرم‌ها در حال استفاده از زیرساخت شبکه ملی اطلاعات هستند و این شبکه به‌گونه‌ای طراحی شده که فعالیت‌های اینترنتی داخلی، به اینترنت بین‌الملل وابسته نباشد؛ اما با آن به‌هیچ‌وجه امکان بازکردن هیچ سایت یا اپلیکیشن خارجی وجود نداشت، به شکلی که کاربران حتی امکان انجام عمل ساده‌ای مثل گوگل‌کردن را نداشتند، امکان دسترسی به اینستاگرام و واتس‌اپ و دیگر اپلیکیشن‌هایی که تا پیش از ماجرای اخیر در کشور فیلتر نبودند نیز وجود نداشت و حتی همه فیلترشکن‌هایی که پیش از این در دسترس کاربران بود و به‌وسیله آنها تلگرام و توییتر و دیگر سایت‌ها و اپلیکیشن‌های فیلتر شده را باز می‌کردند نیز از کار افتاده بودند.‌همین ماجرا باعث شده بود عملا در این روزها ارتباط بسیاری از کاربران با هم به‌صورت کامل قطع شود؛ چراکه براساس آمارهای موجود تعداد کاربران ایرانی شبکه اجتماعی اینستاگرام یا پیام‌رسان‌هایی مثل تلگرام و واتس‌اپ رقمی بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون نفر اعلام می‌شود.
اما این تنها نتایج و ثمره قطع‌شدن اینترنت نبود و این معضل به شکل‌های دیگری نیز خود را نشان داد، قطع دسترسی به سایت‌ها و سرورهای خارج از ایران برای بسیاری از دانشجویان، بیماران نیازمند تأیید نسخه‌های پزشکی، کسب‌و‌کارهای فعال در داخل و… مشکلات گسترده و پیش‌بینی‌نشده‌ای را ایجاد کرده بود.
با این‌همه آن‌طور که اعلام شد، از عصر روز گذشته اینترنت همراه در استان‌های مرکزی، قم، قزوین، کهگیلویه‌و‌بویراحمد، آذربایجان شرقی، هرمزگان، بوشهر و تهران به‌جز شهرستان‌های غرب استان تهران در حال وصل‌شدن است. این خبر را خبرگزاری فارس منتشر کرد. با‌این‌حال تا آخرین دقایق روز گذشته آن‌طورکه کاربران –چه ایرانسل و چه همراه اول- در مناطق مختلف تهران می‌گفتند، هنوز دسترسی آنها به اینترنت باز نشده بود.
صبح دیروز هم البته وزیر کشور اعلام کرد: «جلسه شورای امنیت عصر امروز جهت بررسی و تصمیم‌گیری برای وصل شدن اینترنت گوشی‌های همراه برگزار می‌شود».
چند روز قبل هم وزارت ارتباطات از اعطای یک گیگابایت اینترنت به همه مشترکان تلفن همراه در پی قطع یک‌هفته‌ای شبکه اینترنت خبر داد.‌«محمدجواد آذری‌جهرمی» هم پیش از آن با حضور در یک برنامه‌ای رادیویی گفته بود که به‌صورت مستمر در حال پیگیری است تا با صلاحدید مراجع امنیتی و شورای امنیت کشور، ارتباط مانند قبل برقرار شود.‌او در این‌باره گفته بود: «البته خود شورای امنیت دغدغه مشکلات ناشی از این محدودیت‌ها را دارد و ما هم به طور مستمر گزارش شکایت‌های مردم و پیگیری‌های نمایندگان مجلس در این‌باره را به شورا منعکس می‌کنیم. می‌دانم  مسئولان ذی‌ربط خودشان از محدودیت‌های فعلی ناراضی‌اند و من شخصا به صورت مستمر در حال پیگیری هستم که با صلاحدید مراجع امنیتی و شورای امنیت کشور بتوانیم ارتباطات را مثل قبل برقرار کنیم. اما باید قبول کنیم امنیت فاکتور بسیار مهمی است که در صورت فقدان آن، هیچ فعالیتی در کشور  انجام‌پذیر نیست. در این شرایط که عده‌ای دنبال سوءاستفاده‌ هستند و ممکن است به امنیت کشور خدشه وارد کنند، باید ملاحظات دستگاه‌های امنیتی را مدنظر قرار داد».
وضعیت دسترسی به اینترنت در این روزها به گونه‌ای بود که نت‌بلاکس که یک وب‌سایت مانیتورینگ اینترنت در دنیا محسوب می‌شود، اعلام کرد روز شنبه دوم آذر اتصال به اینترنت جهانی در ایران به رقم ۲۰ درصد رسیده است که این میزان هم مربوط به اینترنت‌های خانگی و غیرهمراه بود.
درباره خسارت‌های قطعی اینترنت در این روزها عدد و رقم‌های مختلفی منتشر شد، برخی خسارت این قطعی را روزانه تا ۵۰۰ میلیارد تومان برآورد کرده‌اند و ایلنا به نقل از فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، روز گذشته در خبری نوشت: «قطع اینترنت به بخش ICT روزانه ۶۰ میلیون دلار آسیب وارد کرده است و حتی در بخش‌هایی که توانسته بودیم تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا را علیه ایران دور بزنیم، با آسیب جدی مواجه شدیم».
اما با وجود همه اینها،  دو شب پیش رحمانی‌فضلی، وزیر کشور که در یک برنامه تلویزیونی حاضر شده بود تا درباره وضعیت پس از
نا‌آرامی‌های اخیر بپردازد، در دفاع از قطع‌کردن اینترنت با اعلام اینکه با قطع اینترنت جلوی هزینه‌ بیشتر را گرفتیم، گفت: «مسئولانی که دستور به قطع اینترنت دادند، بر اهمیت اینترنت بر اقتصاد و کسب و کار مردم اشراف دارند، قطعا قطع اینترنت هزینه دارد اما ما با این کار از بروز هزینه‌های بیشتر جلوگیری کردیم».
اما با این همه،  نکته‌ای که به نظر در این روزها شاید به چشم مسئولان کشور اعم از اجرائی و امنیتی نیامد، حجم بالای سرخوردگی و بهت بیشتر از ۶۰ میلیون کاربر اینترنت گوشی‌های همراه بود که یکباره دسترسی و حضورشان در اینترنت محدود شد و هیچ دسترسی‌ای به سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که پیش از این برای آنها کاربردی، حیاتی یا روزمره شده بود، نداشتند.
این محدودیت در شرایطی برای همه کاربران اینترنت گوشی در ایران وضع شد که بر اساس اعلام منابع رسمی و خود مسئولان کشور، ناآرامی و اعتراضاتی که هفته گذشته رخ داد، فقط در بخش‌هایی از کشور و از سوی تعداد محدودی از مردم انجام شد و به‌سرعت هم فروکش کرد و به تعبیر آنها، جمع شد. با این حال، تبعات این ماجرا به شکل قطعی اینترنت تا ۱۰ روز دامن همه کاربران را گرفت و همین مسئله ابعاد این موضوع را به همه کشور گسترش داد.
به غیر از این، بخش زیادی از جوانان و افراد فعال در حوزه اقتصاد مبتنی بر اینترنت که طبق آمارها هم‌اکنون چیزی نزدیک به شش درصد اقتصاد کشور را شامل می‌شود، با بروز این مشکل با موجی از سرخوردگی و یأس ناشی از به‌هم‌خوردن نظم و ثبات کسب‌وکار و شغلشان مواجه شدند. در همین روزها بر اساس آمار منتشرشده از سوی سایت اعتمادآنلاین، میزان جست‌وجوی کلمه مهاجرت در ایران و به زبان فارسی به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا کرد. در این خبر آمده بود طبق پیگیری‌هایی که برای بررسی این موضوع در سایت مرجع Google Trends انجام داده شد، مشخص شد در شرایطی که مردم ایران دسترسی محدودی به اینترنت داشتند، درصد جست‌وجوی واژه مهاجرت در این بازه زمانی به صد رسیده است. بر این اساس، در حالی که جست‌وجوی این واژه تا ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹، یعنی ۲۶ آبان‌ماه ۱۳۹۸، صفر بوده، از ۱۸ نوامبر روند صعودی را طی کرد و تا ۲۱ نوامبر به صد درصد رسید. بر اساس این آمار می‌توان گفت میزان جست‌وجوی این واژه در این مدت نه فقط در این ماه، بلکه در پنج سال گذشته بین مردم ایران بی‌سابقه بوده است.
‌‌تبعات مستقیم و غیرمستقیم تصمیمی که ۱۰ روز پیش گرفته شد و در نهایت روز گذشته آرام‌آرام به نقطه پایانی خود رسید را باید از جنبه‌های مختلف دید و بررسی کرد؛ تبعاتی که ممکن است در آینده دور و نزدیک همچنان دودش به چشم همه جامعه برود.‌ /شرق