نگاه به انتخابات از راست و چپ

جریان‌های اصولگرا با توجه به تحقق نیافتن بسیاری از وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی و فهرست امید در مجلس، امید فراوانی دارند که در انتخابات مجلس یازدهم، گوی سبقت را از رقیب خود بربایند.
از سوی دیگر شرایط و فضای سیاسی در دوره جدید به‌گونه‌ای است که به نظر می‌رسد هرکدام از احزاب، تشکل‌ها و گروه‌ها لازم می‌دانند بازتعریفی از اصلاح‌طلبی و اصولگرایی ارائه دهند. نمونه روشن آن نوع نگاهی است که بخش‌های مهمی از اصولگرایان به مواضع سیاسی علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی دارند.
این نوع تلقی حتی تا آنجا پیش رفت که از دعوت او به نشست شورای ائتلاف جبهه اصولگرایان خودداری کردند. اتفاقی که مورد انتقاد محمدرضا باهنر، رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری قرار گرفت و به این نکته اشاره کرد که لاریجانی بالاخره کاملا در جریان اصولگرایی تعریف می‌شود. درباره جریان‌های اصلاح‌طلب نیز این موضوع صادق است. بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم و انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی، زمانی که برخی از اصلاح‌طلبان رویکردهای جریان اعتدالی متحد دیروز را با مذاق سیاسی خود سازگار ندیدند، باب شکوه و شکایت گشودند و حتی ضمن فرصت‌طلب خواندن جریان اعتدال عنوان کردند اعتدالگرایان را نباید جزو اصلاح‌طلبان محسوب کرد. گذشته از نیاز مبرمی که برخی گروه‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا نسبت به بازآفرینی و بازتعریف تعابیر و اصطلاحات سیاسی دارند اما بخش قابل‌توجهی از هم‌طیفان دو گروه سیاسی همچنان بر این باور اصرار و الزام دارند که شرط و نتیجه پیروزی در انتخابات آینده، حتما ائتلاف و اتحاد است و گریزی از آن نیست.
در این سو، اردوگاه اصولگرایان قرار دارد که البته تجربه ناکامی در دو انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر، پیش‌روی آنان است و طبعا انگیزه کافی برای حضوری پرشور و پررنگ در رقابت‌های آینده را دارند. مرور فعالیت‌های انتخاباتی گذشته اصولگرایان نشان می‌دهد این جریان در درون خود با دسته‌ها و گرایش‌های فکری گونا‌گونی روبه‌روست. پیشتر گفته شد برخی از جریان‌های اصولگرایی، علی لاریجانی و همفکران او را جزو بدنه این مسلک سیاسی نمی‌دانند و از این‌رو حساب ویژه‌ای برای حضور این چهره و هواداران او باز نکرده‌اند. بنابراین بعید به نظر نمی‌رسد که گروهی از اصولگرایان میانه که معمولا در منطقه‌الفراغ سیاسی میان دو جریان اصولگرایی و اصلاح‌طلبی سیر می‌کنند و متناسب با موقعیت‌های مختلف به اظهارنظر در حوزه مسائل مختلف می‌پردازند به صورت مستقل و با ارائه فهرستی از نامزدهای کم و بیش مرضی‌الطرفین اقبال خود را برای جلب آرای عمومی بیازمایند.
البته خبرها حاکی از تلاش اصولگرایان برای رسیدن به وحدت حداکثری برای شرکت در انتخابات مجلس است. این مطلبی بود که حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی حزب موتلفه بیان داشت و در عین حال احتمال حضور جریان سومی به نام مستقلین را نفی نکرد.
وی در گفت‌وگویی گرچه از حضور اعضای جبهه پایداری (جریانی که از نظر برخی اصولگرایان، تندرو محسوب می‌شود) در جلسات وحدت گفت، اما در همین ارتباط احمد کریمی‌اصفهانی، دبیرکل جامعه اسلامی اصناف و بازار، وحدت اصولگرایان را معطوف به پرهیز از منفعت‌طلبی و طرح نکردن خواسته‌هایی که به وحدت اصولگرایی خدشه وارد می‌کند، دانست. عضو جبهه پیروان خط امام و رهبری با تاکید بر این‌که وحدت در سایه تعامل و همکاری به‌دست می‌آید، گفت: طیف و دامنه اصولگرایی خیلی گسترده‌تر از آن چیزی است که برخی می‌پندارند. از نظر کریمی‌اصفهانی راهکار اصولگرایان برای انتخابات پیش‌رو، وحدت حول محور جامعتین است.

دیدارهای خبرساز

اصلاح‌طلبان در اندیشه آمدن یا نیامدن

سوی دیگر میدان با اصلاح‌طلبان است که در چند انتخابات گذشته توانستند با ائتلاف و همراهی با برخی گروه‌های دیگر که بعدها به اعتدالیون شهره شدند و کباده حمایت از روحانی را می‌کشیدند گوی سبقت را بربایند و در برخی عرصه‌های رقابت هم پا به پای اصولگرایان نامزدهای خود را به مجلس و شورای شهر و خبرگان بفرستند، اما این همراهی در فردای انتخابات شکننده شد. اصلاح‌طلبان از ابتدای تشکیل دولت بر این باور بوده و هستند که اعتدالی‌ها سهم آنها را بعد از فراغت از رقابت نادیده گرفتند و آنها به حق و حقوق خود نرسیدند. نکته قابل تامل هم این‌که مساله کاهش محبوبیت دولت و ناتوانی در تحقق وعده‌های انتخاباتی خود، کم شدن توان اقتصادی مردم، نوسان شدید بازار ارز، افزایش قیمت بسیاری از کالاهای اساسی و… صدها مسائل ریز و درشت دیگر این نگرانی را برای جریان اصلاحات به‌وجود آورده که با توجه به حمایت تمام قدی که از رئیس‌جمهور در ایام انتخابات داشتند و از فهرست امید در انتخابات مجلس و شوراهای شهر و روستا حمایت کردند مردم آنها را جزو مسببان اصلی ناکامی‌ها بدانند. از این رو در رده‌های مختلف جریان اصلاح طلبی هم زمزمه‌هایی مبنی بر اعلام جدایی اصلاح طلبان از دولت و طیف اعتدالیون شنیده شد.
جریان اصلاحات تا چندی قبل، بیشتر هم و غم خود را صرف تشکیل پارلمان اصلاحات کرد که البته آن هم هنوز به قطعیت نرسیده است. کارنامه عملکرد امیدی‌ها در مجلس و شورا یکی دیگر از دلایل نگرانی اصلاح‌طلبان است که نسبت به پیروزی در انتخابات آتی تردیدهای فراوانی دارند. طبعا با توجه به این گذشته به نظر می‌رسد که برخی اصلاح‌طلبان برای حضور پرتحرک و پرانرژی در انتخابات به اما و اگرهایی روی آوردند. اظهارات علی صوفی، دبیرکل حزب پیشرو اصلاحات و عضو شورای عالی اصلاح‌طلبان با فارس از همین منظر قابل ارزیابی است. وی درباره امکان ارائه ندادن فهرست انتخاباتی از سوی اصلاح‌طلبان گفت: فقط در یک صورت این احتمال وجود دارد و آن رابطه مستقیم دارد با تأیید صلاحیت نامزدهای ما برای انتخابات. صوفی در ادامه خاطرنشان کرد که در صورت رد صلاحیت گسترده اصلاح‌طلبان این جریان مجبور به ارائه فهرست حداقلی است که البته آن هم تبعاتی دارد و متناسب با توقعات و انتظارات مردم نیست. وی در این مصاحبه ضمن اذعان به کاهش چشمگیر کارایی اصلاح‌طلبان نسبت به گذشته به این نکته تاکید کرد: خیلی از اصلاح‌طلبان معتقدند که هم چوب را بخوریم و هم پیاز را، چرا باید فهرستی بدهیم که هم از اصلاحات هزینه کند و هم در نهایت نارضایتی مردم را افزایش دهد.
در کنار این اظهارات که نشانه‌هایی از دلسردی اصلاح‌طلبان از ناکامی احتمالیشان در انتخابات آتی را دارد و ارائه فهرست نامزدها را منوط به اما و اگرهایی می‌داند گروهی دیگر از اصلاح‌طلبان هم هستند که همچنان خواهان حضور پررنگ و پرتحرک در عرصه انتخاباتند. از جمله بهزاد نبوی که در گفت‌وگویی اعلام کرد شاه‌کلید سعادت در سیاست تنها در صندوق‌های رای است. محمدرضا عارف، رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان، حضور حداکثری در انتخابات را بیمه‌کننده نظام دانست و مرتضی حاجی، عضو بنیاد باران هم کناره‌گیری از انتخابات را مردود اعلام کرد. حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی هم بر این باور است که طیف‌های اصلاح‌طلبان نباید زمین انتخابات را به رقیب واگذار کنند. محسن رهامی و رسول منتجب‌نیا هم معتقدند که تحت هر شرایط باید در انتخابات شرکت کرد. از سوی دیگر چهره‌های دیگر اصلاح‌طلب مثل عباس عبدی بر این باورند که با توجه به شرایط موجود شرکت در انتخابات برای اصلاح‌طلبان موضوعیتی ندارد.

حضور مشروط!

اختلافات داخلی