مذاکرات ۲۱ ساله برای حفظ منافع ایران در خزر
خبرهای فوری: نمایندگان مجلس در جلسه علنی عصر دیروز پارلمان، پاسخ محمدجواد ظریف به سوال نمایندگان تهران، آستانه اشرفیه و نقده درباره رژیم حقوقی دریای خزر را قانع‌کننده دانستند.
به گزارش بخش بین المللی سایت خبرهای فوری، محمدحسین قربانی، نماینده آستانه اشرفیه در این جلسه از ظریف در مورد اقدامات وزارت خارجه در زمینه جلوگیری از تضییع حقوق جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر پرسید و خواستار بیان شفاف تمام مسائل پشت پرده برای افکار عمومی شد. دومین سوال نیز از سوی عبدالکریم حسین‌زاده نماینده نقده و اشنویه مطرح شد که به نمایندگی از ۹ نماینده دیگر پرسید نقش دیپلماسی ایران در تدوین کنوانسیون حقوقی دریای خزر چه بود؟ همچنین مصطفی کواکبیان، نماینده تهران هم به نمایندگی از چهار نماینده دیگر این سوال را مطرح کرد که سهم ایران از بستر و زیربستر دریای خزر در رژیم حقوقی این دریا چند درصد است؟
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوالات که با تصمیم هیات رئیسه مجلس به‌صورت مشترک مطرح شد، با تاکید بر اینکه پس از انجام مراحل لازم درخصوص کنوانسیون حقوقی دریای خزر این کنوانسیون به مجلس برای تصویب خواهد آمد، گفت: تاکنون هر تصمیمی درخصوص کنوانسیون حقوقی دریای خزر با اجازه شورای‌عالی امنیت ملی و امضای مقام معظم رهبری انجام شده است و پس از طی شدن مراحل کامل آن برای تصمیم نهایی به مجلس خواهد آمد.
براساس آنچه «ایسنا» از اظهارات ظریف گزارش داده است، وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه همواره به‌دنبال حفظ حقوق خود در دریای خزر بوده‌ایم، گفت: به همین دلیل است که مذاکرات حدود ۲۱ سال طول کشیده است و ایران تمام تلاش خود را به کار گرفته تا منافع ایران حفظ شود. کنوانسیون جامعه حقوقی دریای خزر موضوع اصلی مذاکرات بود که بعد از حدود ۲۰ سال مذاکره به نتیجه رسید. این کنوانسیون در سال‌های ۹۵ و ۹۶ مراحل نهایی خود را طی کرد و سپس برای طی شدن مراحل نهایی به داخل کشورها ارجاع شد و در سال ۹۷ نیز پس از تایید شورای‌عالی امنیت ملی مراحل آن در کشور طی شده است. او در ادامه تاکید کرد: در خود کنوانسیون مشخص است که باید مراحل قانون‌گذاری در رابطه با آن در کشورها طی شود و قطعا زمانی که دولت مراحل اولیه را طی کند کنوانسیون را برای تصویب نهایی به مجلس می‌آورند و هیچ چیز بدون تصویب مجلس نهایی نخواهد شد. ظریف درباره اینکه در این کنوانسیون درخصوص سهم جمهوری اسلامی از پهنه یا زیربستر دریای خزر تصمیمی گرفته شده است، گفت: در این کنوانسیون ما در زمینه پهنه یا بستر دریای خزر به نتیجه نرسیده‌ایم و قرار شد براساس قراردادهای دوجانبه مذاکره صورت گیرد. در مورد سطح آب قرار شد تنها قوانینی وضع شود که مورد تایید هر پنج کشور باشد سواحل دریای خزر در بخش ایران مناسب نیست و برخلاف سایر کشورهای حوزه دریای خزر ایران سواحل مناسبی ندارد و بنابراین قرار شد در ترسیم خط مبدا موردی تصویب شود که همه کشورها آن را تایید کنند. در ماده یک کنوانسیون اعلام شده است که کشورهایی که سواحل آنها در حوزه نامناسبی قرار گرفته است در تعیین خط مبدا از وضعیت ویژه‌ای برخوردار هستند. جمهوری اسلامی ایران نیز در هنگام تصویب این کنوانسیون اعلام کرد که این بند درخصوص جمهوری اسلامی ایران است. وضعیت حقوقی دریای خزر برخلاف وضعیت ایران و عراق در اروندرود دوجانبه نیست و در دریای خزر پنج کشور حضور دارند. ما در این کنوانسیون توانستیم بندی را بگنجانیم که خط مبدا هیچ کشوری بدون توافق سایر کشورها ترسیم نشود و از آنجا که سواحل ایران وضعیت نامناسبی دارند مورد توجه ویژه قرار گیرد. ظریف افزود: به جز این مورد هیچ تصمیم دیگری درخصوص تقسیم بستر یا زیربستر یا پهنه دریای خزر گرفته نشده است.
وزیر خارجه همچنین گفت: پس از اینکه خط مبدا کشور مشخص شود کنوانسیون به مجلس خواهد آمد و علت اینکه تاکنون به مجلس نیامده این است که منتظر هستیم تا خط مبدا در دریای خزر ترسیم شود. به گفته وزیر خارجه، نکته مهمی که وابسته به امنیت ملی در این کنوانسیون است این است که سیاست ما سیاست نزدیکی با همه همسایگانمان است و این توافق تضمین خواهد کرد که ما با همسایگان خود روابط خوبی برقرار کنیم. از سوی دیگر این توافق اجازه نمی‌دهد پهنه آبی مشترک باعث شود دریای خزر منطقه‌ای برای حضور نیروهای خارجی شود. این نکته بسیار حائز اهمیت است که اجازه نمی‌دهد کشورهای بیگانه در دریای خزر حضور یابند.
ظریف همچنین با بیان اینکه بحث محیط زیست دریای خزر بسیار مهم است و به همین دلیل ما تاکید کرده‌ایم تا زمانی که پروتکل الحاقی به کنوانسیون محیط زیست دریایی خزر تصویب نشود کنوانسیون حقوقی دریای خزر نیز مورد تصویب قرار نمی‌گیرد، گفت: امنیت دریای خزر بسیار حائز اهمیت است و به ۵ کشور ساحلی آن سپرده شده است؛ اما این به این معنا نیست که نیروی دریایی سایر کشورها بتوانند تا مرزهای کشور ما پیش بیایند. در قراردادهای گذشته اجازه داده شده بود تا نیروی دریایی روسیه بتواند تا بندر انزلی ایران بیاید؛ اما این کنوانسیون اجازه نمی‌دهد که هیچ کشوری بدون اجازه ما حتی تا مرز ۱۵ مایلی ما در آب‌های سرزمینی کشور وارد شود. او تاکید کرد که کنوانسیون حقوقی دریای خزر با چشم باز نوشته شده است. وی در ادامه با تاکید بر اینکه در هیچ کنوانسیونی حق ۵۰ درصدی به هیچ کشوری از خزر داده نشده است، تاکید کرد که در جمهوری اسلامی حتی یک وجب از خاک ایران نیز به کسی داده نشده است.
بستر و زیر بستر دریا
وزیر امور خارجه افزود: درخصوص بستر و زیر بستر دریای خزر از آنجا که این دریا محصور به ۵ کشور است اگر ایران کنار بنشیند آنها خود برای خود تصمیم‌گیری می‌کنند؛ اما اکنون ایران این اجازه را نمی‌دهد. بین قزاقستان و روسیه در مورد قسمت شمالی دریای خزر توافقی صورت گرفته است، اما در قسمت جنوبی هیچ توافقی بین کشورها انجام نشده، اما پروژه‌های مشترکی در حال انجام است. آنچه که در یک شبکه روسی درخصوص حقوق دریای خزر مطرح شد هیچ ارتباطی با دولت روسیه ندارد و دولت روسیه این موضوع را تکذیب کرد؛ حتی بعدها این فیلم مجددا به‌صورت تحریف شده برای شکستن غرور ملی ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی پخش شد، اما واقعیتی ندارد و ایران با قاطعیت از تمامیت ارضی خود دفاع کرده و خواهد کرد.
