۶۰ درصد داروخانه‌ها در آستانه ورشکستگی / کمبود دارو مهمترین مشکل داروخانه‌ها

تیمی سرکار آید که توجه بیشتری به تامین دارو داشته باشد

وی افزود: امیدواریم در دولت جدید تیمی سر کار آید که توجه بیشتری نسبت به برنامه‌ریزی برای تامین دارو داشته باشند؛ چه در واردات چه در حوزه تولید داخلی تا دچار این میزان از کمبود نباشیم و قرار نباشد که مردم در مقابل همکاران ما در داروخانه‌ها قرار بگیرند و ما نتوانیم پاسخگوی آنها باشیم.

کمبود داروی قارچ سیاه!

فاطمی ادامه داد: در حال حاضر بیشترین کمبودهایی که به گوش مردم می‌رسد، داروهای مربوط به کروناست که البته چند روزی است که با تغییر سیاست وزارت بهداشت و خروج برخی از این داروها از پوشش بیمه‌ای، کمبود کمتر شده است. دارویی که همچنان مقداری موثر است مانند اکتمرا، کماکان نایاب است و مردم به دنبال آن هستند که فعلا فقط در داروخانه‌های دولتی توزیع می‌شود و در داروخانه‌های خصوصی تقریبا اصلا وجود ندارد. در عین حال اخیرا با بروز بیشتر بیماری قارچ سیاه داروی آمفوتریسین  که دارویی تزریقی و وارداتی است و بسیار کم‌مصرف بوده هم یافت نمی‌شود و مردم را دچار مشکل کرده است. البته وزارت بهداشت اعلام کرده که این دارو را سفارش داده و هفته آینده به کشور می‌رسد. یا همین مشکل سرم که یکی دو ماه خیلی ما را اذیت کرد. البته اکنون مقداری وضع بهتر شده است، اما مردم دچار مشکل شدند. در حالی که با یک برنامه‌ریزی صحیح می‌شد از کمبود سرم جلوگیری کرد.

مهمترین اقدام وزیر بهداشت جدید در حوزه دارو

ذخایر استراتژیک دارویی را دریابید

وی تاکید کرد: مهمترین اقدامی که وزیر بهداشت جدید باید انجام دهند، بحث ذخایر دارو است. باید در کشور ذخایر استراتژیک دارو وجود داشته باشد. آن هم در کشوری مانند ایران که همواره بحران و حوادث غیرمترقبه در کمین ما است. حالا اکنون بحث پاندمی است و قبل از آن زلزله و سیل و … بود. باید توجه کرد که کشورهای بزرگ معمولا دو تا سه ماه ذخایر استراتژیک دارو دارند و این موضوع برایشان مهم است. به طوری که انبارهای خاصی دارند که این ذخایر را در آن نگه می‌دارند. آمار این داروها اصلا در آمار کشوری نمی‌آید و در مواقع عادی سراغ آن نمی‌روند و برای مواقع بحران از آن استفاده می‌کنند، اما متاسفانه به صورت عادی به این مساله در کشور توجهی نمی‌شود و به محض اینکه کمبود ایجاد می‌شود، همه به دنبال تامین دارو هستند. تقریبا می‌توان گفت که ما همیشه در کشور از نظر میزان دارو سر به سر هستیم و به اندازه نیاز دارو در کشور خریداری می‌شود.

سوءمدیریت؛ مهمترین علت کمبود دارو

فاطمی درباره علت این چالش، گفت: در بروز این چالش تحریم و مشکلات ارزی تاثیر دارد، اما به نظر من این دو موضوع باعث شده که مقداری سوء مدیریت‌ها پنهان شود. به عنوان مثال در زمینه سرم مشکل نه ربطی به ارز داشت و نه به تحریم، بلکه مشکل مدیریتی بود. یک شرکت ایرانی تصمیم گرفت کارخانه را چند ماه تعطیل کند. شاید اصلا درست نبود که در این وضعیت بحرانی به شرکت اجازه تعطیلی می‌دادند. حال وقتی اجازه را دادند، باید از قبل پیش‌بینی می‌کردند که یا از طریق سایر تولیدکنندگان یا از طریق واردات تامین سرم دچار مشکل نشود که متاسفانه این اقدامات انجام نشد و دیدیم که شرکت هم نتوانست به موقع به مدار تولید بازگردد  و در این دو سه ماه مردم از کمبود سرم صدمه دیدند.

چرایی دلالی و قاچاق در بازار دارو

لزوم شناسایی و برخورد با دلالان دارو

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در ادامه صحبت‌هایش درباره یکی از چالش‌های مهم حوزه دارویی کشور مبنی بر قاچاق دارو و دلال‌هایی که حتی در کنار خود داروخانه‌ها به مردم دارو می‌فروختند، گفت: علت مساله بازار سیاه یا کسانیکه دلالی می‌کنند، کمبود دارو است. اگر کمبود دارو با مدیریت درست از بین رود، دیگر اصلا دلیلی وجود ندارد که پای دلالان به بازار دارو باز شود. در عین حال موضوع دیگر دلالانی است که از این شرایط سوءاستفاده می‌کنند. باید توجه کرد که دلالی و بازار سیاه، خاص بازار دارو نیست. بلکه می‌بینیم به محض اینکه هر محصولی دچار مشکل می‌شود، دلالی پیش می آید. با این حال باید توجه کرد کمبود مرغ، میوه و … را مردم می‌توانند تحمل کنند، اما دارو باید در همان لحظه استفاده شود. می‌توان گفت برای مدتی فلان محصول را استفاده نکنید، اما این درباره دارو صدق نمی‌کند. متاسفانه مسئولان ما دارو را فوریتی در نظر نمی‌گیرند. در حالی که هم باید برای تامین آن برنامه‌ریزی شود و هم اینکه اگر کسانی جلو در داروخانه‌ها یا هر جای دیگری مانند بازار ناصرخسرو و اینترنت داروی مورد نیاز مردم را با قیمت چند ده برابر می‌فروشند، نیروهای امنیتی باید دنبال این افراد باشند و شناسایی کرده و آنها را گرفته و با آنها برخورد کنند. البته دلالی در هیچ بازاری پسندیده نیست، اما در حوزه دارو باید با دلالان بسیار بسیار جدی برخورد کنند که متاسفانه این برخورد را هم زیاد جدی نمی‌بینیم و کم می‌شنویم که دلال‌های دارو یا قاچاقچیان آن گرفته شوند. به هر حال نباید با دارو شوخی کرد. هرچند بهترین کار از بین بردن علت است، اما به هر حال باید با این افراد برخورد قهری هم انجام شود تا از درد و ناراحتی مردم سوءاستفاده نکنند.
فاطمی تاکید کرد: مهمترین مساله داشتن ذخایر استراتژیک دارو است که امیدواریم مسئولان این موضوع را جدی بگیرند. همانطور که هر کشوری برای مهمات، انبارهای مهمات دارد، باید انبارهای خاص نگهداری دارو هم دور از دسترس بمباران دشمن وجود داشته باشد. در بحث پدافند غیرعامل موضوع ذخایر دارو بسیار مهم است و باید جدی گرفته شود.

چرایی مخالفت داروسازان با آیین نامه جدید تاسیس داروخانه

وی درباره موضوع آیین‌نامه تاسیس داروخانه‌ها، گفت: به طور مشخص پیش از این داروسازان برای اینکه بتوانند در شهرهای بزرگ داروخانه تاسیس کنند، سال‌ها می‌رفتند و در شهرهای کوچک و روستاها خدمت ارائه کرده و امتیار جمع می‌کردند. هرچقدر منطقه‌ای محروم‌تر بود، امتیاز بیشتری داشت و داروساز انگیزه بیشتری داشت تا به مناطق محروم و دور افتاده خدمت‌رسانی کند تا امتیاز جمع کند و بعد بتواند به شهرهای برخوردار آمده و داروخانه تاسیس کند. اکنون با این آیین‌نامه این شرط را برداشتند و اکنون با یکسری معیارهای مادی جایگزین کردند. به طوری که اگر داروخانه‌ای بزرگ‌تر باشد، یکسری امکانات تاسیساتی مانند پارکینگ، بالابر و … داشته باشد، امتیاز بیشتری می‌گیرند. این موضوع باعث می‌شود که داروسازان بسیاری از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ مهاجرت می‌کنند و عملا شهرهای کوچک خالی از داروخانه می‌شود. از طرف دیگر تاسیس داروخانه هم در شهرهای بزرگ به صورت بی‌رویه زیاد می‌شود. با این اقدامات مشکلی هم از مردم حل نمی‌شود. مردم به جای اینکه به ۱۰ داروخانه مراجعه کنند و داروی‌شان را پیدا نکنند، تمایل دارند که در اولین داروخانه داروی‌شان را پیدا کنند.
فاطمی با بیان اینکه یک دِه آباد بهتر از صد شهر ویران است، گفت: بجای اینکه داروی مورد نیاز داروخانه‌های فعلی را تامین کنند، دارند تعداد داروخانه‌ها را بیشتر می‌کنند. بدون اینکه بتوانند بازار و میزان دارو را افزایش دهند یا از داروخانه‌های دولتی سهم بگیرند. ما شاهدیم که هر روز داروخانه‌های دولتی دارند شعبه می‌زند، این راه‌حل مشکلات ما نیست. باید به جای تقویت داروخانه‌های دولتی، داروخانه‌های خصوصی را تقویت کنند.

پول، جایگزین معیارها شده است

وی گفت: قبلا هر سال کار در منطقه محروم ۱۲۰ امتیاز داشت، در عین حال حداقل متراژ داروخانه‌ها باید ۳۰ متر باشد، اما اکنون  اگر فردی بجای ۳۰ متر فضا، ۶۰ متر فضا داشته باشد، ۵۰۰ امتیار به او می‌دهند. حال فرد بجای اینکه پنج سال برود و در منطقه محروم کار کند، کافی است مغازه بزرگتری پیدا کند تا امتیازش جبران شود. عملا پول جایگزین معیارها شده است. برای اینکه داروسازی بتواند در کلان‌شهری داروخانه بزند، باید حدود ۲۷۰۰ امتیاز داشته باشد. داروساز به دلیل مدرک تحصیلی‌اش ۲۰۰۰ امتیاز دارد. باید توجه کرد که بیش از ۴۰ درصد شهرهای ایران شهرهای زیر ۵۰ هزار نفر هستند، حال فرد برای تاسیس داروخانه در این شهرها نیاز به کار خاصی ندارد و با همان ۲۰۰۰ امتیاز می‌تواند در ۴۰ درصد شهرهای ایران، داروخانه تاسیس کند.

۱۳ هزار داروخانه خصوصی در کشور

فاطمی با بیان اینکه در حال حاضر ۱۳ هزار داروخانه خصوصی در کشور داریم، گفت: همانطور که گفتم مهمترین مشکل در داروخانه‌ها بحث کمبود دارو است. در حال حاضر عمده مردم نسخه به دست فقط به داروخانه‌های دولتی رفته و صف می‌ایستند و به داروخانه خصوصی مراجعه نمی‌کنند. زیرا بیشتر داروهای کمیاب را به داروخانه‌های دولتی یا منتخب می‌دهند. این اشکال بزرگی است و باید روند به گونه‌ای باشد که دارو بین همه داروخانه‌ها به صورت عادلانه توزیع شود.

۶۰ درصد داروخانه ها در آستانه ورشکستگی

وی ادامه داد: در حال حاضر بر اساس آمارهایی که سازمان‌های بیمه‌گر بر اساس تعداد نسخ داروخانه‌ها و میانگین دریافتی‌شان از بیمه‌ها ارائه می‌کنند، واقعا شاید نزدیک به ۶۰ درصد داروخانه‌های ایران از نظر درآمد و هزینه در نقطه سر به سر هستند؛ یعنی واقعا در آستانه ورشکستگی هستند و درآمدشان فقط هزینه‌هایشان را پوشش می‌دهد. نزدیک ۱۰ تا ۱۵ درصد از داروخانه‌ها عملا ورشکسته‌اند و وقتی دخل و خرج‌شان را نگاه می‌کنید، عملا منفی هستند. شاید فقط ۱۰ درصد داروخانه‌ها در موقعیت‌های خاص بوده و ممکن است وضعیت خوبی داشته باشند.  یکی از علل اصلی این موضوع عدم توزیع عادلانه دارو، بین داروهای خصوصی است. به هر حال ما ۱۳ هزار داروخانه خصوصی و ۳۰۰ داروخانه دولتی داریم. حال ۵۲ درصد بازار داروی ایران در اختیار داروخانه‌های دولتی است. ۴۸ درصد دیگر در اختیار ۱۳ هزار داروخانه خصوصی است و این اصلا متوازن نیست. اگر دولت می‌خواهد به داروسازان جوان کمک کند، بهترین کار این است که سهمش را واگذار کند و پایش را از فروش دارو بیرون کشیده و آن را به داروخانه بخش خصوصی واگذار کند. زیرا قیمت دارو در داروخانه دولتی و خصوصی یکسان است. تمرکز داروها در داروخانه‌های دولتی فقط باعث ازدحام می‌شود.
فاطمی گفت: در عین حال با سامانه‌های هوشمند می‌توانند بحث‌های نظارتی را پیش برند و همچنین مردم از طریق این سامانه‌ها مشاهده کنند که نزدیکترین داروخانه نزدیک منزل‌شان که دارو را دارد، کدام است و دارو را از آنجا بگیرند. همچنین همه داروهای سهمیه‌ای و از جمله داروهای کرونایی برچسب اصالت دارند و اگر این داروی سهمیه‌ای در بازار باشد، می‌توان آن را شناسایی کرد و می‌توان متوجه شد که از کجای زنجیره نشت کرده است. بنابراین اگر بخواهند می‌توانند جلو نشت دارو را هم بگیرند، اما متاسفانه بحث نظارت در حوزه دارو هم خیلی جدی گرفته نمی‌شود.

داروساز بیکار نداریم

وی همچنین درباره وضعیت بیکاری داروسازان، گفت: واقعا در کشور چنین پدیده‌ای نداریم و ضریب اشتغال در داروسازان از همه رشته‌های دیگر بیشتر است. البته همه داروسازان تمایل دارند که نهایتا موسس داروخانه شوند، اما چند سالی را باید در داروخانه خدمت کرده و مسئول فنی باشند. ما عملا داروساز بیکار نداریم. /ایسنا