گیر احیای برجام کجاست؟ سرنوشت مبهم برجام پس از انتخابات

به گزارش بخش بین المللی سایت خبرمهم، دوهفته به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران زمان باقی مانده است و مذاکرات هسته ای وین همچنان بی نتیجه در جریان است. تحولات مربوط به انتخابات ایران منجر به بلند شدن صدای مخالفان برجام در آمریکا و اروپا شده است. مذاکرات وین تا مشخص شدن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایران متوقف خواهد شد؟ چه سرنوشتی در انتظار برجام است؟
هفته گذشته نیویورک تایمز در گزارشی از دولت بایدن خواست برای بازگشت به برجام عجله نکند و این هفته در حالی که قرار بود شاهد دور پایانی مذاکرات وین باشیم، بنجامین وینتهال از موسسه ضد ایرانی دفاع از دموکراسی‌ها یادداشتی در پولیتیکو منتشر کرده و از دولت خواسته سرعت مذاکرات وین را کم کند.
در این یادداشت آمده: آمریکا با سرعت حیرت انگیزی در حال بازگشت به برجام است، اما وقت آن رسیده که عقلای جمع ترمز آن را بکشند. همزمان با توقف مذاکرات در وین به دلیل طولانی شدن مجادله‌ها بر سر نقاط حل نشده، وقت خوبی است که مذاکره کننده‌های آمریکایی در وین دستور توقف بدهند تا یافته‌های اطلاعاتی اخیر اروپایی‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران را مورد ارزیابی قرار دهند.
در ادامه این یادداشت آمده: معلوم نیست نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، رابرت مالی یافته‌های آژانس‌های اطلاعاتی اروپایی را بررسی کرده است یا نه؟ این یافته‌ها که توسط دولت‌های اروپایی جمع آوری شده‌اند بسیار قابل توجه و هشدار دهنده‌اند. این اطلاعات ادعا می‌کند که ایران در سال ۲۰۲۰ به دنبال دستیابی به تکنولوژی ساخت سلاح هسته‌ای بوده است.در گزارش پولیتیکو به گزارش سرویس امنیتی سوئد اشاره شده که مدعی است ایران علیه صنایع‌ فناورانه سوئیس و برخی محصولات سوئیسی اقدام به جاسوسی صنعتی کرده است و این صنایع برای پیشبرد برنامه ساخت سلاح هسته‌ای کاربرد دارند. در این گزارش آمده ایران منابع هنگفتی در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده و برخی از این منابع در سوئد مورد بهره برداری قرار گرفته‌اند.
سرویس اطلاعات و امنیت عمومی هلند هم گزارشی منتشر کرده و مدعی شده ایران به دنبال فناوری ساخت سلاح هسته‌ای است. بر اساس یافته‌های آژانس اطلاعاتی هلند، دو نهاد «واحد مقابله با اشاعه سلاح» و سرویس امنیت و اطلاعات ارتش هلند بر روی کشور‌هایی سعی دارند به دانش و اقلام مورد نیاز برای ساخت سلاح کشتار جمعی دست پیدا کنند تحقیق می‌کنند. کشور‌هایی نظیر سوریه، پاکستان، ایران و کره شمالی همگی سعی داشتند به اقلام و تکنولوژی‌هایی در این ارتباط در اروپا و هلند ظرف یک سال گذشته دست پیدا کنند.
سرویس‌های اطلاعاتی هلند مدعی شده‌اند که شبکه‌هایی بوده‌اند که سعی داشتند به دانش و متریال توسعه سلاح کشتار جمعی دست پیدا کنند. بسیاری از اقدامات آن‌ها توسط سرویس‌های امنیتی کشف و متوقف شده است.
همزمان آلمان هم گزارش سالانه آژانس‌های اطلاعاتی ایالتش را منتشر کرده و مدعی شده تهران در سال ۲۰۲۰ در خاک آلمان به دنبال متریال ساخت سلاح بوده است.

چه کسانی به دنبال توقف مذاکرات هسته‌ای هستند؟

در گزارش آژانس اطلاعاتی باواریا آلمان ادعا شده: کشور‌هایی نظیر ایران، سوریه، کره‌شمالی و پاکستان تلاش می‌کنند انبار‌های سلاح‌های غیرمتعارف خود را از طریق ساخت و مدرنیزاسیون دائمی سلاح‌های کشتار جمعی تقویت کنند.
پولیتیکو نوشته: در حالی که گزارش آژانس‌های اطلاعاتی اروپا توجه رسانه‌های محدودی را در اروپا به خود جلب کرده است. در آمریکا ایلیوت آبراهمز نماینده ترامپ در امور ایران مدعی شده این گزارش‌ها به نوعی درخواست محافظه کاری بیشتر در مذاکرات بازگشت برجام است. دولت ترامپ به این دلیل که توافق هسته‌ای ایران را تنها برای مدت محدود ۱۰ تا ۱۵ ساله از دستیابی به بمب اتم منع کرده بود از این توافق خارج شد.
او در یادداشتی که در شورای روابط خارجی منتشر شده ادعا می‌کند: مطمئنا اینکه ایران به تلاش‌هایش برای رسیدن به سلاح اتمی ادامه می‌دهد باید در مذاکرات وین مد نظر قرار بگیرد. این گزارش‌ها نشان می‌دهد چقدر باید ایران را از نزدیک رصد کرد و این رصد بسیار شدیدتر از چیزی باید باشد که در برجام پیش بینی شده.
پولیتیکو نوشته: اگر ایران همان طور که همیشه می‌گوید چیزی برای مخفی کردن در برنامه هسته‌ای خود نداشته باشد چرا باید اقداماتش برای رسیدن به فناوری سلاح اتمی را مخفی کند؟ دولت آمریکا و کشور‌های اروپایی باید بدانند که ایران در سال ۲۰۲۰ به دنبال چه اقلام غیر قانونی بوده و ایران از چه طریق سعی داشته به آن‌ها دست پیدا کند. یک کارگروه متشکل از کشور‌های اروپایی و آمریکا باید تشکیل شود تا داده‌های جدید را مورد بررسی قرار دهد و دست کم آن را در اختیار کنگره آمریکا بگذارد.
آژانس‌های اطلاعاتی اروپایی تنها صدای هشدار در روز‌های اخیر نیستند. رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم گفته ایران و آمریکا به سادگی نمی‌توانند به توافق برجام بگردند چرا که مفاد قدیمی این توافق با تخلفات تهران از آن و ساخت سانتریفیوژ‌های به مراتب پیشرفته‌تر عملا از دور خارج شده‌اند.
رافائل گروسی هفته گذشته مدعی شد که رد پای اورانیوم در بخش‌هایی دیده شده که قبلا توسط ایران اعلام نشده بود و این مشکل بزرگی است. او گفته مسئولیت من این است که اعتبار و انسجام نظام منع اشاعه سلاح هسته‌ای را تضمین کنم.
پولیتیکو مدعی شده رابرت مالی باید هشدار‌های آژانس را جدی بگیرد و به گزارش نهاد‌های اطلاعاتی درباره ایران که فقط به جاه‌طلبی هسته‌ای ایران هم مربوط نمی‌شود توجه کند. برای حفظ خلیج فارس و جهان نیاز فوری برای توقف مذاکرات و بررسی یافته‌های اطلاعاتی اروپایی‌ها وجود دارد.
ادامه موج رسانه‌ای علیه مذاکرات وین در کنار انتشار گزارش‌های اطلاعاتی می‌تواند به معنای بی‌نتیجه ماندن مذاکرات هسته‌ای قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران باشد. در این صورت رئیس جمهوری بعدی ایران مسئول ادامه مذاکرات خواهد بود. اتفاقی که در صورت روی کار آمدن یک رئیس جمهور مخالف برجام به معنای پایان توافق هسته‌ای است.

گیر عدم احیای برجام کجاست؟

همچنین حشمت‌الله فلاحت‌پیشه کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه اعتقاد بنده بر این است که طی دو ماه گذشته مواضع خوشبینانه‌ای از سوی مسئولان کشورمان در قبال برجام اتخاذ شد، اظهار داشت: با توجه به اینکه در این دو ماه مذاکرات در وین بسیار جدی و با چالش‌های فراوانی در جریان بوده، برخی از مقامات کشورمان از جمله چند تن از مسئولان ارشد دولت خوشبینی‌های در مورد اینکه به راحتی توافق حاصل شده و رفع تحریم‌ها انجام می‌شود، ابراز داشتند، اما در عمل گفتگو‌های اختلافی در جریان بود و توافقی به صورت قطعی حاصل نشد.
وی افزود: مسئله‌ای که درمورد مذاکرات برجام باید به آن توجه کرد، مناسبات ایران و آمریکا است که در حال حاضر در شرایط خوبی نیست، فروش نفت ایران توسط ایالات متحد نوعی راهزنی بود که انجام شد، که چنین موضوعاتی سطح تنش بین دو طرف را بالا می‌برد، به صورت کلی زمانی که مناسبات دو طرف مناسب نباشد، انجام یک تفاهم چندجانبه آن هم توافقی در حد برجام قدری سخت است.
فلاحت‌پیشه یادآور شد: در حال حاضر نیز متن مرتبط با برجام تقریبا نهایی شده و دو طرف در مورد متن توافقنامه با یکدیگر به تفاهم رسیده اند، اما جلسات دو جانبه بین ایران و آمریکا که با میانجیگری طرف اروپایی در جریان است ادامه دارد، در حال حاضر تعداد جلسات گفتگویی که بین دو طرف بر سر برجام و متن توافق برگزار شده نسبت به تعداد جلساتی که بابت چگونگی بازگشت ایران و آمریکا به تعهدات انجام شده، بسیار کمتر است، به بیان دیگر اگر مناسبات دو کشور تا این حد با تنش مواجه نبود، دستیابی به توافق بسیار آسانتر بود. اینکه دو طرف چگونه به تعهدات خود بازگردند موضوعی است که در مورد آن توافق نشده و مذاکرات در این زمینه کماکان ادامه دارد.
رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم اضافه کرد: مسائلی که اکنون باقی مانده باید در سطح سران دو کشور در مورد آن تصمیم گیری شود و برای همین موضوع است که نمایندگان طرف‌های برجام به صورت فشرده مذاکره کرده و بعد برای تصمیم گیری به پایتخت‌های خود باز می‌گردند، اما در نهایت می‌توان گفت روندی که در حال طی شدن است به احیای برجام ختم خواهد شد، زیرا مسیری که طی چند ماه اخیر پیموده شده دیپلماسی را به عنوان تنها گزینه موجود دو طرف باقی گذاشته است. در این راستا هم از سوی دولت ایران و هم از سوی دولت آمریکا تنش زدایی در دستور کار قرار گرفته است.
وی با تاکید بر اینکه هر دولتی در ایران بر روی کار بیاید مسیر تنش‌زدایی را در پیش خواهد گرفت، گفت: این رویکرد سیاست کلی نظام است و با تغییر دولت نیز خللی در اجرای آن پیش نخواهد آمد، این در حالیست نکته مثبتی که در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری در این چند روز شاهد آن بوده‌ایم، عدم اظهار نظر نامزد‌ها در مورد مسائل سیاست خارجی بوده که به اعتقاد بنده این موضوع بسیار مثبتی است، نامزد‌ها طی این چند روز بر روی مباحث اقتصادی که اولویت امروز مردم است تمرکز کرده و از صحبت در مورد مسائل سیاست خارجی خودداری کرده‌اند این موضوع به خوبی نشان دهنده آن است که دولت تصمیم گیرنده اصلی در سیاست خارجی نیست و اینکه نامزد‌های از الان این مسئله را درک کرده اند، می‌تواند در عملکرد دولت آتی تاثیر مثبتی بگذارد.
این نماینده اسبق مجلس با بیان اینکه تقابل در کشور بر سر برجام طی این مدت نتایج خوشایندی در داخل به بار نیاورده است، تصریح کرد: از یک سو دولت نسبت به برجام ابزار خوشبینی‌های زیادی می‌کرد و در طرف مقابل نیز مخالفان در پی کوبیدن این توافق به هر قیمتی بودند، چنین جوی به هیج عنوان به نفع مردم و کشور نبود./ابتکار