رمضان و کرونا

به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرمهم،  نگاهی به چگونگی روزه‌داری و افطار در کشورهای اسلامی و در کشور خودمان به ما می‌فهماند که تا چه اندازه از آموزه‌های اسلامی درباره روزه دور شده‌ایم. کاری به برخی کشورهای عربی نداریم که جماعت متعین آن روزها می‌خوابند و شب‌ها شب‌زنده‌داری می‌کنند و تا حلقوم می‌خورند و می‌آشامند. در سال‌های نه‌چندان دور میهمانی از یکی از کشورهای عربی در ماه مبارک رمضان داشتم. او تهران و فعالیت مردمان را که دید، به ‌قول استاد سخن سعدی، انگشت تحیر به دندان گزیدن گرفت که یاللعجب! در کشور ما مردم روزها می‌خوابند و در رمضان از کار خبری نیست! می‌خواهم اندکی به کشور خودمان بپردازیم. با این تذکر که در آموزه‌های اسلامی در این بهار قرآن عبادت، پرداختن به کار مردم و اطعام روزه‌داران (که البته اطعام هرکس و همیشه است) سفارش شده است. طبیعی است که برنامه‌های مذهبی صداوسیما در این ماه فزونی می‌یابد و روزه‌داران علاوه بر ثواب روزه‌داری به تلاوت قرآن نیز می‌پردازند و سحرگاهان با دعای سحر محشور می‌شوند و با بانگ ربنا افطار خود را در مغرب می‌گشایند؛ اما دراین‌میان عاداتی بخصوص در جماعت شهرنشین پیدا شده که اگر نگوییم دور از معرفت اسلامی است، باید بگوییم با آن چندان مطابقت ندارد.

همه می‌دانیم که در شهرهای متوسط و بزرگ در ساعات قبل از افطار، ترافیک بسیار شدیدی از شتابندگان به سوی مراسم افطار برقرار است که گاه تا یک ساعت به مقصد سفره افطار به طول می‌انجامد. گاه فردی از شرق تهران به غرب تهران برای افطار می‌رود و در همان حال نمی‌داند که در همسایگی‌اش چه کسانی مستحق افطار هستند و فراموش می‌شود که «الجار قبل الدار»، همسایه بر خود اولویت دارد. در این ماه که طبق قاعده هرکس باید دست‌کم از یک وعده غذای خود بکاهد و به مستحقان بدهد، حجم تغذیه افراد نوعا بیشتر شده و گاهی دچار اضافه‌وزن هم می‌شوند؛ درحالی‌که طبق اصول، روزه‌داری باید وزن را کاهش دهد.
البته در گوشه و کنار شهر، مؤمنان و نیکوکارانی را می‌بینیم که در کنار خیابان بساط افطار گسترده‌اند و رهگذران را بدون هیچ‌گونه تبعیض با نان و خرما یا نان و پنیر یا کاسه آشی میهمان می‌کنند. چه سنت حسنه‌ای و چه عمل خیر پرپاداشی.
در کنار این حرکت نیکو و زیبا افطاری‌های بسیار مفصلی در تالارها، سفره‌خانه‌ها، هتل‌ها، ادارات و دیگر مکان‌های تجمع برپا می‌شود؛ افطارهایی که بوی طبقاتی، صنفی و سیاسی می‌دهد و گاه یک فرد در همه روزهای ماه مبارک از این تالار به آن هتل و از این هتل به آن سفره‌خانه دعوت می‌شود و حتی یک شب در کنار خانواده، فرصت تأمل در زمان افطار را که زمان بسیار سفارش‌شده‌ای است، ندارد.
در چنین سفره‌های افطاری که البته کم هم برپا نمی‌شود، ابتدا افطار می‌کنند. نان و پنیر و مغز گردو و سبزی و زولبیا و بامیه و آش و شله‌زرد و حلوا و خرما تناول می‌شود و خدمه زمانی را برای جمع‌آوری سفره افطار می‌گذارند. پس از یک ساعت نوبت شام می‌شود. سالاد و چند نوع غذا و دسر و… .
افطار فلان صنف، افطارهای خانوادگی، افطار فلان جمعیت، افطار فلان اتاق، افطار اصولگراها، افطار اصلاح‌طلب‌ها، افطار فلان وزیر و افطار فلان صاحب‌مقام که همه و همه اطعام مساکین! هستند و پول آن اگر هم حلال باشد که معمولا نیست و به‌نوعی به بیت‌المال اتصال دارد، مصرف آن معلوم نیست چه وجهی دارد. افطارهایی که با رفت‌وآمد آن دست‌کم سه تا چهار ساعت از بهترین اوقات را که باید صرف عبادت، خودسازی، تأمل، دعا و خدمت به دیگران شود، تلف می‌کند.
مشاهده سفره‌های این‌چنینی که به نام اطعام و افطار است؛ ازجمله انحرافاتی است که ریشه در خودجلوه‌گری، نفاق و اخلاق ماکیاولی دارد و بسیار از آموزه‌های اسلامی دور است. به یاد دارم که یکی از ائمه جمعه براساس‌آن که گفته شده مسرورکردن مؤمنان ثواب دارد (ادخال سرور) در نشست‌های خود از بدترین لطیفه‌ها برای خوشامد و شوخی و خنده حضار استفاده می‌کرد. آیا ادخال سرور معنی کمک به مؤمنان و زدودن اندوه از دل آنان را دارد یا به‌ زبان ‌آوردن الفاظ رکیک برای خنداندن.
متأسفانه در چند سال گذشته نصیحت و ارائه طریق دلسوزان عملی نمی‌شد؛ اما در سال جاری به لطف یک ویروس بسیار کوچک دیگر از این افطارهای پر ریخت‌وپاش و اتلاف‌کننده وقت و ذهن خبری نیست.
خبردار شده‌ام که بسیاری از کسانی که با نیت‌های مختلف و ازجمله نیت خیر افطار می‌داده‌اند، در سال جاری هزینه آن را وقف مستمندان کرده‌اند و به نظر می‌رسد رمضان سال جاری روزگاری باشد که مردم در سر سفره‌های خانه‌های خود به آوای ملکوتی گوش می‌دهند یا می‌خوانند و دورتر از همسایه خود نمی‌روند و مازاد خود را با ناداران و ناتوانان تقسیم می‌کنند. چه خوب است سنت افطار ساده خیابانی در کنار آن فراموش نشود و نیز چه نیکوست که در هنگام افطار، اذان روح‌بخش و نیایش از مأذنه مساجد پخش شود.
آیا لازم است که به جای آنکه تسلیم کلام حق جل‌جلاله و آموزه‌های ائمه و علمای راستین باشیم، خود را ناگزیر تسلیم ویروسی به نام کرونا کنیم. چه خوب است اگر به جای اجبار، با اختیار این کار را بکنیم. رمضان این سال کرونایی مبارک./شرق