به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرهای فوری، ۱۵ شهریورماه بود که نتایج نهایی آزمون کارشناسی‌ارشد ۹۸ پس از گذشت حدود سه ماه از برگزاری آزمون مشخص شد. هرچند به نظر می‌رسید اعلام نتایج پایانی بر حاشیه‌های برگزاری این ماراتن علمی کشور باشد، اما پیوستن بیش از ۱۰هزار نفر از شرکت‌کنندگان آزمون کارشناسی‌ارشد به کمپین اعتراضی به نتایج اعلام‌شده نشان داد با وجودی که این آزمون روی کاغذ پایان یافته، اما حواشی آن ادامه خواهد داشت. آزمون کارشناسی‌ارشد امسال از همان ابتدای ماجرا بدون حاشیه نبود.
از اعتراض به زمان تا سهمیه
پس از سیل ابتدای سال در مناطق غربی کشور، داوطلبان آزمون‌های مختلف با ایجاد کمپین‌هایی خواستار به تعویق افتادن آزمون کارشناسی‌ارشد شدند. این داوطلبان مشکلات به‌وجودآمده در مناطق سیل‌زده را موجب عقب افتادن دانشجویان مناطق سیل‌زده می‌دانستند، از طرفی هرچند وزارت علوم تعویق زمان برگزاری آزمون ارشد را امری ناممکن می‌دانست و ابتدا تلاش داشت با اعمال سهمیه برای مناطق سیل‌زده، تغییری در زمان برگزاری آزمون نداشته باشد، اما درنهایت کمپین ۶۳۵۰ نفره داوطلبان آزمون کارشناسی‌ارشد و البته ادامه وخامت در مناطق جنوب غربی کشور باعث شد شورای سنجش و پذیرش دانشجو به تغییر در زمان برگزاری آزمون رضایت بدهند، اما در عوض از ارائه سهمیه مناطق به دلیل برگزاری با تاخیر در آزمون جلوگیری کردند.
منصور غلامی، وزیر علوم و فناوری پیرامون ارائه نشدن سهمیه مناطق سیل‌زده برای داوطلبان گفت: «این سهمیه به‌منظور کمک به داوطلبان این مناطق درصورت برگزاری آزمون در موعد مقرر گرفته شد، اما با تعویق زمان برگزاری متوقف شد، اگرچه این تعویق کار را برای سازمان سنجش آموزش کشور بسیار دشوار کرده است.»
از آنجایی که گمان می‌رفت با تاخیر در زمان برگزاری آزمون و رضایت این داوطلبان اعتراض‌ها به نحوه برگزاری آزمون کارشناسی‌ارشد پایان یافته، اما اعلام نتایج نهایی این آزمون اعتراض‌های دیگری را به وجود آورده است. این‌بار بیش از ۱۰ هزار نفر از شرکت‌کنندگان آزمون کارشناسی‌ارشد در کمپینی در سایت «فارس من» نتایج نهایی آزمون کارشناسی‌ارشد را عجیب و آن را «اختلاف فاحش و غیرقابل پیش‌بینی» در محل قبولی داوطلبان سال ۹۸ نسبت به سال‌های گذشته دانستند.
در نامه این گروه از شرکت‌کنندگان آزمون کارشناسی‌ارشد آمده است: «بخش اعظمی از ظرفیت‌های آزاد اعلام‌شده در دفترچه انتخاب‌رشته به سهمیه‌های ۲۵ درصد و پنج درصد و استعداد درخشان اختصاص داده شده است.» این گروه اصل ماجرا را بر تفاوت در قبولی امسال داوطلبان با سال‌های گذشته قرار داده و اعلام کرده‌اند که بخشی از داوطلبان نسبت به داوطلبان سال گذشته که رتبه‌های یکسانی داشته‌اند، در دانشگاه‌های سطح پایین‌تری قبول شده‌اند و این موضوع را باعث «سردرگمی داوطلبان و از دست دادن انگیزه ادامه تحصیل بسیاری از دانشجویان» عنوان کرده‌اند.
در نامه این جمع از شرکت‌کنندگان آزمون کارشناسی‌ارشد آمده است: «ما خواهان اعمال سهمیه‌های ۲۵درصد و پنج درصد و استعداد درخشان به صورت مازاد بر ظرفیت‌های موجود در دفترچه انتخاب‌رشته هستیم، همان‌طور که سال‌های قبل اجرا می‌شده و می‌خواهیم محاسبه تمامی سهمیه‌ها به صورت سهمیه مازاد باشد.»
با وجودی که این خواسته را می‌توان خواسته اصلی این کمپین دانست، اما این گروه خواسته دیگری مبنی‌بر تعویق زمان ثبت‌نام دانشگاه‌ها نیز داشتند که تاکنون عملی نشده است.
یکی به میخ و یکی به نعل زدن نمایندگان
افزایش تعداد اعضای کمپین داوطلبان معترض به نتایج نهایی آزمون کارشناسی‌ارشد باعث شد ابتدا ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش آموزش در گفت‌وگویی سازمان سنجش را تنها مجری قانون بخواند و پیرامون نحوه محاسبه سهمیه‌های داوطلبان ارشد بگوید: «سازمان سنجش برای تغییر قانون اختیاری ندارد و اگر بنا به تغییر قانون باشد، مجلس شورای اسلامی باید این کار را انجام دهد و درصورت اصلاح قانون از سوی مجلس، سازمان سنجش مجری قانون است و موارد را طبق قانون مصوب مجلس اجرا می‌کند.» پس از آن، نمایندگان مجلس، به‌خصوص اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس به این موضوع ورود پیدا کردند، اما هرکدام از یک‌طرف دعوا حمایت کردند! قاسم احمدی‌لاشکی، نایب‌رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ۲۴ شهریورماه در گفت‌وگویی با فارس، قول پیگیری این موضوع را از سازمان سنجش می‌دهد.
اما علیرضا سلیمی، یکی از نمایندگان مجلس آنچه در ماده ۹۰ قانون برنامه ششم توسعه که سهمیه‌ای برای داوطلبان ایثارگر در نظر گرفته با آنچه در مجلس تصویب شده است را متفاوت دانست. او در گفت‌وگویی مطرح کرد: «به نظر می‌رسد حتما باید گفت‌وگویی درباره این موضوع بین مجلس و سازمان سنجش صورت بگیرد. افراد معترض در کنکور ارشد امسال زیاد هستند و ادعا می‌کنند علی‌رغم اینکه حدنصاب لازم را کسب کرده‌اند، حق آنها تضییع شده است. آنچه در صحن مجلس تصویب شد، با آنچه اکنون در ماده ۹۰ قانون برنامه ششم چاپ شده، متفاوت است.»
او البته خواستار شفافیت در نظام سنجش و پذیرش نیز شده و ادامه می‌دهد: «با این شرایط به نظر می‌رسد نظام سنجش و پذیرش در کشور باید حتما شفاف شود. در بحث نظام سنجش و پذیرش حتما باید تغییراتی ایجاد شود و اعتراض‌هایی که در این مدت ابراز شده، نشان می‌دهد که باید به سمت شفافیت پیش برویم تا این اتفاق‌ها دیگر رخ ندهد.»
واکنش‌های کمیسیون آموزش، اما ادامه پیدا کرد و محمدمهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی برخلاف سلیمی، روند اجراشده در سازمان سنجش را درست اعلام کرد و گفت: «بحث کنکور ارشد را بررسی کردیم و نتیجه این بود که کاری که سازمان سنجش انجام داده، کاملا قانونی و در چارچوب قانون بوده است. آنچه در صحن مجلس تصویب شود، ملاک عمل است و همان ابلاغ شده و سازمان سنجش هم دقیقا همان را عمل کرده است. اگر اشکالی وجود داشته باشد، اشکال به قانون وارد است، نه به سازمان سنجش آموزش کشور.»
در این بین، برخی از نمایندگان این موضوع را به بررسی‌های بیشتر موکول کردند و از ضرورت تحول در شیوه برگزاری کنکور و نظام کنکور در ایران گفتند. واکنش‌های متناقض نمایندگان مجلس به‌خصوص اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس را می‌توان ناشی از عدم‌هماهنگی یا عدم‌اطلاع دقیق از اعتراض مطرح‌شده یا قانون اعمال‌شده دانست، به صورتی که در فاصله یک روز دو واکنش متفاوت و متناقض از دو عضو کمیسیون منتشر شده است. البته همین واکنش‌های متفاوت باعث به وجود آمدن شبهه‌های بیشتر در این زمینه شده است.
ماجرای سهمیه‌ها چیست؟
طبق دفترچه آزمون کارشناسی‌ارشد سال ۹۸ سه نوع سهمیه: سهمیه رزمندگان و ایثارگران، برگزیدگان علمی دوره کارشناسی دانشگاه‌ها و حافظان کل قرآن مجید، برای داوطلبان این آزمون در نظر گرفته شده است. براساس ماده ۹۰ برنامه پنج ساله ششم توسعه علاوه‌بر ماده ۷۰ «قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران» و اصلاحیه‌های بعدی آن ۲۵ درصد از ظرفیت هر کدرشته‌محل به «همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثر»، «آزادگان و همسر و فرزندان آنان»، «جانبازان ۲۵ درصد و بالاتر و همسر و فرزندان آنان» و پنج درصد از ظرفیت هر کدرشته‌محل نیز به «جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آنان» و «همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه در جبهه» اختصاص دارد. البته این قانون نکاتی را نیز برای این گروه از سهمیه‌ها در نظر گرفته است. براین اساس حدنصاب نمره ایثارگران ۷۰ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته‌شده در گزینش آزاد در هر کدرشته‌محل و حدنصاب نمره رزمندگان ۸۰ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته‌شده در گزینش آزاد در هر کدرشته است. از طرفی برای برگزیدگان علمی دوره کارشناسی دانشگاه‌ها که به‌عنوان استعدادهای درخشان شناخته می‌شوند نیز سهمیه‌ای برای ورود به دانشگاه در نظر گرفته شده است. براین اساس دانش‌آموختگان (حداکثر تا یک سال و برای یک‌بار) درصورت شرکت در آزمون و کسب حدنصاب علمی حداقل ۹۰ درصد نمره آخرین فرد قبول‌شده در هر کدرشته‌محل توسط سازمان سنجش به یکی از دانشگاه‌ها معرفی می‌شوند. سهمیه دیگری که البته به خاطر ماهیت خود و رشته تحصیلی‌اش حواشی کمتری داشته، امتیازات در نظر گرفته‌شده برای حافظان کل قرآن مجید است.
سهمیه‌ها تغییر کرده است؟
هرچند معترضان به نتایج نهایی آزمون کارشناسی‌ارشد از در اختیار گذاشتن ظرفیت‌ها به سهمیه‌های ۲۵ درصدی، پنج درصدی و استعدادهای درخشان گفته‌اند، اما بررسی دفترچه انتخاب‌واحد نشان‌دهنده عدم‌تغییر در سهمیه‌بندی‌های اعلام شده بوده و سازمان سنجش مانند سال‌های گذشته براساس ماده ۹۰ برنامه ششم توسعه اقدام به تخصیص سهمیه ایثارگران کرده است. از طرفی دیگر درحالی امضا‌کنندگان این نامه خواستار اعمال سهمیه‌های کارشناسی‌ارشد به صورت مازاد هستند که این موضوع خلاف قوانین اعلام شده است و تغییرات آن حداقل با توجه به پروسه‌های قانونی تاثیری بر نتایج نهایی کارشناسی‌ارشد امسال نخواهد داشت. از طرفی دیگر باید با توجه به عدم‌تغییر خاص در قوانین و عدم‌تفاوت در اجرای قوانین، طرح ایراداتی مانند عدم‌قبولی در دانشگاه‌ها را به صورت دیگری ازجمله کاهش ظرفیت‌های دانشگاهی دید. به نظر می‌رسد بحث چنین ایراداتی نه ناشی از تفاوت قوانین چاپ‌شده روی کاغذ و درنهایت عمل‌شده بلکه نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر ازجمله نیاز برای در نظر گرفتن سهمیه‌ای مازاد یا عدم‌سهمیه مازاد برای گروه‌هایی که قانون برای آنها سهمیه‌ای در نظر گرفته، هستیم. /فرهیختگان
