به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرهای فوری، در دنیای امروز که شاهد تغییر و تحولات شگرف در زمینه‌های مختلف هستیم، سیستم‌های سازمانی نیز برای کسب موفقیت باید از نوعی برنامه‌ریزی بهره گیرند که آینده‌نگر و محیط‌گرا باشد؛ به‌نحوی که ضمن شناسایی عوامل و تحولات محیطی در افق زمانی بلندمدت، تاثیر آنها را بر سازمان و نحوه تعامل سازمان با آنها را مشخص کند. بخش سلامت نیز جدا از این مقوله نیست؛ سلامت یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دولت‌ها و خانواده‌هاست و نظام سلامت با تعاریف جدید آن نقش روزافزونی در حفظ و ارتقای سطح سلامت جامعه برعهده دارد. در ایران اگرچه بخش سلامت همواره از حمایت‌های دولتی برخوردار بوده، اما از سال ۱۳۹۳ که طرح تحول سلامت با سه رویکرد حفاظت مالی از مردم، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و نیز ارتقای کیفیت خدمات اجرا شد، برای اولین‌بار با اجرای این طرح هزینه‌های پرداختی خانوارها به‌طور چشمگیری کاهش یافت. لذا این طرح در سال‌های اولیه اجرا توانست با استفاده از راهبرد مراقبت‌های بهداشتی اولیه و کاهش قابل‌توجه هزینه درمان پرداختی خانوارها، به پیشرفت قابل‌توجهی در سطح کلی سلامت و بالا رفتن شاخص‌های مربوط به آن برسد، اما حالا با افزایش چشمگیر هزینه‌های درمان، تداوم اجرای آن با چالش‌های جدی مواجه است؛ چراکه بررسی‌ها نشان می‌دهد طی اجرای طرح تحول سلامت، بودجه بخش سلامت و بهداشت کشور با رشد ۲۲۲ درصدی از حدود ۲۳ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲ به ۷۵ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان در بودجه سال ۹۸ رسیده است. اما این همه ماجرا نیست، چنانکه با اجرای طرح تحول سلامت هزینه‌های صندوق‌های بیمه‌ای درگیر در طرح تحول ازجمله سازمان تامین اجتماعی و سازمان بیمه سلامت به‌طور چشمگیری رشد کرده است، به‌طوری که هزینه‌های درمان سازمان تامین اجتماعی در حالی با رشد ۳۲۶ درصدی از ۵.۳ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲ به ۲۲.۶ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۷ رسیده که در همین مدت، درآمد این سازمان با رشد ۱۱۹ درصدی از ۳۴.۱ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲ به ۷۴.۸ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۷ رسیده است. نکته قابل‌تامل دیگر، افزایش سهم هزینه‌های بهداشت و درمان در سبد هزینه‌ای خانوار است. در این زمینه بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۰ هزینه‌های بهداشت و درمان سهم۸.۷ درصدی از کل هزینه‌های خانوار را داشته که این میزان تا سال ۱۳۹۲ به ۹.۲ درصد و تا سال ۱۳۹۷ به ۱۱ درصد رسیده است. به‌عبارت دیگر، با اجرای طرح تحول سلامت در کشور، هزینه سلامت در سبد هزینه‌ای خانوار رشد ۱.۸ درصدی داشته است.
اما عجیب‌ترین نکته در موضوع هزینه‌های بهداشت و درمان، نسبت هزینه درمان دهک‌های درآمدی است، به‌طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد طی سال‌های ۹۲ تا ۹۷ در حالی هزینه‌های بهداشت و درمان دهک دهم (ثروتمندترین) رشد ۹۵ درصدی داشته که میزان رشد هزینه‌ها برای همه دهک‌ها در این مدت ۱۲۹ درصد است. همچنین این میزان برای دهک‌های سوم، چهارم و پنجم بین ۱۴۶ تا ۱۵۱ درصد است. در یک جمع‌بندی، طرح تحول سلامت در حالی یکی از مهم‌ترین اقدامات و دستاوردهای دولت یازدهم و دوازدهم است که به‌واسطه برخی ملاحظات، هزینه درمان در کشور را به شدت افزایش داده که ادامه این وضعیت می‌تواند منابع صندوق‌های بیمه‌ای کشور ازجمله سازمان بیمه سلامت و سازمان تامین اجتماعی را در مخاطره قرار دهد.
سهم ۱۱ درصدی درمان از هزینه خانوار
طبق داده‌های مرکز آمار ایران و داده‌های مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت رفاه، در سال ۱۳۹۰ کل هزینه خالص یک خانوار شهری ۱۳.۳ میلیون تومان بوده که در سال ۱۳۹۱ به ۱۶.۴ میلیون تومان، در سال ۱۳۹۲ به ۲۰.۶ میلیون تومان، در سال ۱۳۹۳ به ۲۳.۵ میلیون تومان، در سال ۹۴ به ۲۶.۲ میلیون تومان، در سال ۹۵ به ۲۸.۵ میلیون تومان، در سال ۹۶ به حدود ۳۳ میلیون تومان و در سال ۹۷ به ۳۹.۳ میلیون تومان رسیده است. همچنین هزینه‌های بهداشت و درمان یک خانوار شهری نیز طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ به ترتیب حدود ۱.۲ میلیون تومان، ۱.۴ میلیون تومان، ۱.۹ میلیون تومان، ۲.۲ میلیون تومان، ۲.۸ میلیون تومان، ۳ میلیون تومان، ۳.۶ میلیون تومان و درنهایت طی سال ۹۷ به ۴.۳ میلیون تومان رسیده است. بر این اساس با لحاظ هزینه کل و هزینه‌های بهداشت و درمان یک خانوار شهری، در سال ۱۳۹۰ هزینه‌های بهداشت و درمان سهم ۸.۷ درصدی از کل هزینه‌های خانوار را داشته که این میزان تا سال ۱۳۹۲ به ۹.۲ درصد، تا سال ۱۳۹۳ به ۹.۵ درصد، تا سال ۱۳۹۴ به ۱۰.۵ درصد و در دو سال اخیر نیز حدود ۱۱ درصد بوده است. به‌عبارت دیگر، طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۷ که طرح تحول سلامت در کشور اجرا شده، هزینه سلامت در سبد هزینه‌ای خانوار رشد ۱.۸ درصدی داشته است.
طرح تحول سلامت به‌نفع پردرآمدها!
یکی از نکات قابل‌تامل در داده‌های آماری مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت رفاه، رشد قابل‌توجه هزینه بهداشت و درمان دهک‌های کم‌درآمد است به‌طوری که بررسی هزینه‌های بهداشت و درمان سالانه خانوارهای شهری در دوره ۶ ساله ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ نشان می‌دهد متوسط کل هزینه درمان در حالی با رشد ۱۲۹ درصدی از حدود یک‌میلیون و ۸۹۲ هزار تومان در سال ۱۳۹۲ به چهارمیلیون و ۳۲۵ هزار تومان در سال ۱۳۹۷ رسیده که در همین مدت (طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷) رشد هزینه بهداشت و درمان دهک اول ۱۰۲ درصد، دهک دوم ۱۴۶ درصد، دهک سوم ۱۳۶ درصد، دهک چهارم ۱۵۱ درصد، دهک پنجم ۱۲۲ درصد، دهک ششم ۱۳۶ درصد، دهک هفتم ۱۳۲ درصد، دهک هشتم ۱۲۴ درصد، دهک نهم ۱۳۷ درصد و دهک دهم ۹۵ درصد بوده است.
رشد چشمگیر هزینه پزشکان متخصص
سازمان بیمه سلامت و سازمان تامین اجتماعی دو بال اصلی اجرای طرح تحول سلامت هستند. در این راستا بررسی عملکرد هزینه‌ای این دو سازمان می‌تواند تصویر روشنی از هزینه‌های طرح تحول سلامت را به دست دهد. درخصوص سازمان بیمه سلامت بررسی‌ها نشان می‌دهد طی سه‌ساله اول اجرای طرح تحول سلامت میزان کل هزینه‌های سازمان بیمه سلامت از ۴.۳ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲ (سال قبل از اجرای طرح تحول سلامت) به ۸.۶ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۳، در سال ۱۳۹۴ به ۱۲.۳ هزار میلیارد تومان و در سال ۱۳۹۵ به ۱۴.۸ هزار میلیارد تومان رسیده است. نکته قابل‌تامل اینکه طبق داده‌هایی که در جدول شماره «۲» آمده، طی سه‌ساله اول اجرای طرح تحول سلامت میزان رشد هزینه‌های کل سازمان سلامت در سال‌های ۱۳۹۳، ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ به ترتیب ۹۸ درصد، ۴۳ درصد و ۲۰ درصد بوده، این در حالی است که هزینه مربوط به پزشکان متخصص طی این مدت به ترتیب ۸۵ درصد، ۷۴ درصد و ۲۴ درصد بوده است. به‌عبارت دیگر، با وجود اینکه هزینه سازمان سلامت در حوزه پزشکان عمومی روند منطقی داشته، اما در حوزه هزینه‌کرد برای پزشکان متخصص رشد قابل‌توجهی داشته است. البته اگر جزئیات هزینه‌ای بخش درمان سازمان تامین اجتماعی نیز منتشر شود، در آن صورت بهتر می‌توان بخش‌های هزینه‌ای طرح تحول سلامت را در حوزه پزشکان تحلیل کرد.
رشد ۳۲۶ درصدی هزینه‌های درمان تامین اجتماعی
علاوه‌بر سازمان بیمه سلامت، دیگر بال تامین‌کننده هزینه‌های طرح تحول سلامت، سازمان تامین اجتماعی است که حالا با افزایش چشمگیر هزینه‌های درمان روبه‌رو است. در این زمینه بررسی گزارش‌های سالانه این سازمان نشان می‌دهد هزینه درمان (مجموع هزینه مستقیم و غیرمستقیم) این سازمان در سال ۱۳۹۲ (یک‌سال قبل از اجرای طرح تحول سلامت) حدود ۵.۳ هزار میلیارد تومان بوده که این میزان با رشد ۵۷ درصدی در سال ۱۳۹۳ به ۸.۳ هزار میلیارد تومان، با رشد ۴۱ درصدی در سال ۱۳۹۴ به ۱۱ هزار و ۷۹۱ میلیارد تومان، با رشد ۲۳ درصدی در سال ۹۵ به ۱۴.۴ هزار میلیارد تومان، با رشد ۲۶ درصدی در سال ۹۶ به ۱۸.۲ هزار میلیارد تومان و با رشد ۲۴ درصدی در سال ۱۳۹۷ به ۲۲ هزار و ۶۶۹ میلیارد تومان رسیده است. به‌عبارت دیگر، طی پنج‌سال اجرای طرح تحول سلامت، هزینه‌های درمان سازمان تامین اجتماعی رشدی ۳۲۶ درصدی داشته است.
۷۵ هزار میلیارد تومان بودجه بخش سلامت و بهداشت
بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۲ کل اعتبارات بخش سلامت و بهداشت کشور حدود ۲۳ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بوده که این میزان در بودجه سال ۹۸ به ۷۵ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان رسیده است. به‌عبارت دیگر، طی پنج‌سال اجرای طرح تحول سلامت، بودجه بخش سلامت در ایران رشد ۲۲۲ درصدی داشته است. در این زمینه نکته قابل‌تامل اینکه برخلاف رشد ۲۲۲ درصدی بودجه بخش سلامت در طول اجرای طرح تحول، اگر هزینه‌های سالانه سازمان بیمه سلامت و هزینه‌های بخش درمان سازمان اجتماعی را تجمیع کنیم، کل هزینه این دو سازمان در سال ۱۳۹۲ برای درمان حدود ۹.۶ هزار میلیارد تومان بوده که این میزان با رشد ۳۰۴ درصدی در سال ۱۳۹۷ به ۳۹.۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. به‌عبارت دیگر، هزینه‌های درمان طی اجرای طرح تحول رشد چشمگیری داشته است که این امر در سال‌های آینده می‌تواند به‌عنوان تهدیدی برای نظام بیمه‌ای کشور مطرح شود. /فرهیختگان
