افزایش شدید دما در ایران؛ منتظر یک بحران باشیم؟
خبرهای فوری: یکی از جنبه‌های مهم تغییراقلیم افزایش حوادث اکستریم اقلیمی است و امواج گرما هم زیرمجموعه همین موضوع هستند و حتما شاهد افزایش تعداد و شدت آنها در آینده خواهیم بود.
به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرهای فوری، «گرمای هوا، خوزستان را تعطیل کرد.» این خبر عجیب در تابستان اخیر به یک اتفاق عادی تبدیل شده است، اتفاقی که زندگی جنوبی‌ها را زیرورو کرده و به گفته کارشناسان می‌گویند این روند احتمالا در آینده تا حد خطرناکی ادامه پیدا می‌کند.
این وضعیتی که امسال در مناطق مختلف کشور به وجود آمده است، مشابه گرمایی است که در چند هفته اخیر کشورهای مختلفی در قاره سبز با آن درگیر بودند. در واقع به گفته کارشناسان خاورمیانه و اروپا امسال درگیر موج‌های گرمایی شدیدی هستند و تعطیلی‌های خوزستان هم ناشی از همین موضوع است.
در واقع وقتی برای چند روز هوای یک منطقه بیش از حالت عادی گرم شده باشد، متخصصان موج گرمایی وارد آن منطقه شده است.
بهلول علیجانی بنیان‌گذار اقلیم‌شناسی سینوپتیک در ایران در این رابطه گفت: «برای تعریف موج گرمایی تعریف‌های مختلفی وجود دارد اما به طور عام گرما در این شرایط باید بیشتر از وضعیت عادی باشد، براساس این تعریف می‌توانیم بگوییم در خوزستان هم یک گرمایی آمده است.»
اما این افزایش دما در فصل تابستان مناطق مختلف کشور، اتفاق جدیدی نیست. آماری که مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران نشان می‌دهد که از سال ۱۳۷۴ تاکنون دمای کشور هر تابستان بیش از میانگین بلندمدت (میانگین برای دوره ۵۰ ساله) بوده است و در سال ۱۳۹۷ این اختلاف دما به بیشترین حد خود رسیده است.
صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی خشکسالی در این رابطه توضیح داد: «ایران در سال ۱۳۹۷ با گرمترین تابستان خود درگیر بوده و انتظار می‌رود امسال بین ۰.۵ تا ۱ درجه افزایش دما نسبت به نرمال داشته باشیم.»
او افزود: «رکورد حداکثر دمای کشور برابر ۵۴ درجه و مربوط به تیرماه سال ۱۳۴۸ در اهواز است. هنوز به این رکورد نرسیده‌ایم اما دما تا ۵۰.۴ رسیده و هنوز به ۵۱ درجه نرسیدیم.»
مقصر اصلی افزایش دما در ایران؛ تغییراقلیم!
به گفته محققان عامل اصلی این افزایش دما در ایران و مناطق مختلف جهان تغییراقلیم و گرمایش جهانی است؛ به طور کلی انتشار گازهای گلخانه‌ای منجر به کاهش میزان نور خروجی خورشید از زمین می‌شوند و در نتیجه این اتفاق دمای کره زمین در مناطق مختلف افزایش پیدا می‌کند. گزارش پنل بین‌المللی تغییراقلیم که در سال ۲۰۱۸ منتشر شده هم نشان می‌دهد تغییراقلیم و گرمایش جهانی باعث شده تا دما در منطقه خاورمیانه به سرعت افزایش پیدا کند، آنهم ۲ برابر میانگین جهانی.
گفتنی است به گفته کارشناسان در کنار تغییراقلیم و بحث افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای باید عامل دیگری هم برای گرمتر شدن ایران در نظر بگیریم؛ توسعه‌یافتگی.
محسن ناصری، مدیرکل سابق دفتر تغییراقلیم سازمان محیط زیست در این رابطه گفت: «توسعه یافتگی باعث استفاده بیشتر از ماشین افزار و این موضوع باعث افزایش دما میشود، بنابرین این عامل را هم در افزایش دما باید در نظر بگیریم. اثرات این موضوع در برخی مناطق بسیار شدید است.»
همچنین گرمایش جهانی می‌تواند یکی از عوامل افزایش تعداد و شدت امواج گرمایی در خاورمیانه و اروپا هم باشد. مطالعات دانشمندان مختلف از جمله جیمز هانسن معروف به پدر تغییراقلیم جهان نشان می‌دهد که تغییراقلیم منجر به افزایش تعداد و شدت امواج گرمایی میشود.
ناصری توضیح داد: «یکی از جنبه‌های مهم تغییر اقلیم افزایش حوادث اکستریم اقلیمی است و امواج گرما هم زیرمجموعه همین موضوع هستند و حتما شاهد افزایش تعداد و شدت آنها در آینده خواهیم بود.»
تاثیر تغییراقلیم در خاورمیانه؛ مرگبارتر از اروپا
براساس تحقیق هانسن که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد، تغییراقلیم تعداد اکستریم‌هایی اقلیمی در فصل تابستان‌ها را به ۷درصد کل روزها رسانده است و پیامد این موضوع در مناطق خاورمیانه و مدیترانه شدیدتر است. در این مطالعه گفته شده است که در این مناطق دما در تابستان‌ها ۲.۵ درجه بیشتر میانگین میشود، در ایران این میزان تابستان سال گذشته به ۱.۷ درجه رسید.
در این رابطه در این مطالعه آمده است: «دیگر دمای هر تابستان در منطقه مدیترانه و خاورمیانه گرمتر از میانگینشان است و با توجه به اینکه تابستان‌ها هم اکنون هم در این منطقه گرم هستند در آینده ادامه زندگی در این مناطق به شدت سخت میشود.»
مدیرکل سابق دفتر تغییراقلیم سازمان محیط زیست در این باره گفت: «از دیرباز توسعه بیابان و بیابان‌زایی در خاورمیانه وجود داشته است حالا تصور کنید که یک عامل خارجی مثل گازهای گلخانه‌ای هم این روند تسریع کند، حالا این موضوع را در کنار منطقه‌ای بگذارید که ما آن را به عنوان قاره سبز می‌شناسیم طبیعی است که منطقه اول اهمیت بیشتری به خود اختصاص می‌دهد.»
همین موضوع باعث شد تا در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۶ توسط موسسه ماکس پلانک منتشر شد گفته شود طبق یک سناریو بدبینانه تغییراقلیم و انتشار گازهای گلخانه‌ای مناطقی از ایران، خاورمیانه و شمال آفریقا غیرقابل زندگی می‌شوند.
گرما، خاورمیانه را غیرقابل زندگی می‌کند؟
در بخشی از این مطالعه موسسه ماکس پلانک آمده است: «تغییر اقلیم به شکل قابل ملاحظه‌ای شرایط زندگی را در منطقه خاورمیانه بدتر می‌کند، امواج گرمایی و طوفان‌های گردوخاک می‌توانند بخشی از این مناطق را غیرقابل زندگی کنند و در نتیجه این موضوع مهاجرت افزایش پیدا می‌کند.
البته بسیاری از محققان ایرانی در همان زمان با این گفته‌ها مخالفت کردند و حتی گروهی این تحقیق را آخرالزمانی خواندند.
ناصری در این باره گفت: «باید ببینیم این حرف‌ها براساس کدام سناریو است، کدام شرایط مرزی در مدل‌ها لحاظ میشود در مورد قطعیت این موضوع‌ها به هیچ عنوان نمی‌شود صحبت کرد و از سویی در مورد احتمال وقوع آن هم باید با دقت زیادی صحبت کرد. به نظر من باید آگاهانه با مطالب این موسسات صحبت کنیم و نمی‌شود کلی درباره آن نظر بدهیم.»
البته همان زمان پروفسور یوهانس للیولد، محقق اصلی این مطالعه در موسسه ماکس پلانک در گفتگویی با برخی از اظهارات محققان ایرانی مخالفت کرد و گفت: «این تحقیق آخرالزمانی نیست، بلکه یک هشدار است تا برای افزایش دما که خطرات زیادی در زمینه سلامت دارد، آماده شویم.»
«گرما، زندگی ما را زیرورو می‌کند»
با این وجود چه نتایج این مطالعات حقیقت داشته باشد و چه نه، تقریبا همه کارشناسان براین باورند که افزایش دما در ایران و خاورمیانه پیامدهای ترسناکی دارد.
با افزایش دما در اولین قدم مصرف انرژی افزایش پیدا می‌کند، این یعنی افزایش نیاز و افزایش نیاز یعنی افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای، از سویی افزایش دما میزان تبخیر را افزایش می‌دهد و در نتیجه اتفاق میزان منابع آبی کشور در اثر تبخیر کاهش پیدا می‌کند، همچنین افزایش دما آمار برخی از بیماری‌ها را هم افزایش پیدا می‌کند.
ناصری در این باره گفت: «افزایش دما زندگی ما را زیر و رو می‌کند، ما با یک گزینه ساده تغییر دما روبرو هستیم که اثرات آن همه جا هست. تغییر دما به راحتی باعث تشدید برخی بیماری‌ها میشود. تقریبا جایی از زندگی وجود ندارد که به شکل مستقیم یا غیر مستقیم تحت تاثیر افزایش دما نباشد.» /خبرآنلاین
