عاطفه حسینی؛ سرقت در قانون مجازات اسلامی به حدی و تعزیری تقسیم میشود.
سرقتی مستوجب حد است که این شروط را با هم داشته باشد و هر کدام از این شروط نباشد، سرقت، تعزیری خواهد بود:
الف- شیء مسروق شرعاً مالیت داشته باشد. یعنی مثلاً کسی اگر مشروبات الکلی را بدزدد، محکوم به حد سرقت نمی‌شود.
ب- مال مسروق در حرز باشد. حرز، جایی است که معمولا مال را برای محفوظ ماندن از دستبرد در آن قرار می‌دهند؛ مثل گاوصندوق.
پ- سارق هتک حرز کند یعنی مثلاً درب گاوصندوق را باز کند.
ت- سارق مال را از حرز خارج کند.
ث- هتک حرز و سرقت، مخفیانه باشد.
ج- سارق، پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد. بنابراین اگر پدر یا پدربزرگ پدری از فرزند و نوه‌شان سرقت کنند، حتی با وجود همه شرایط سرقت حدی، محکوم به حد نمی‌شوند.
چ- ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد. ۴.۵ نخود، معادل ۸۶۴ هزارم گرم است.
ح- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد. پس مثلا اگر کسی تاب و سرسره پارک را بدزدد، محکوم به حد نمی‌شود.
خ- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
د- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضایی شکایت کند. بنابراین فقط در صورتی که صاحب مال شکایت کند، امکان محکومیت به حد وجود دارد و دادستان نمی‌تواند بابت سرقت حدی اقامه دعوا کند.
ذ- صاحب مال قبل از اثبات سرقت، سارق را نبخشد.
ر- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
ز- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید. مثلا ممکن است کسی از پدر خود سرقت مستوجب حد کند اما قبل از اثبات جرم، پدرش فوت کند و همان مال مسروقه به خود سارق به ارث برسد.
ژ- مال مسروق از اموال سرقت‌شده یا مغصوب نباشد. پس اگر دزد به دزد بزند، دستش قطع نمی‌شود.
اما مجازات قطع دست فقط مربوط به بار اول است. در مرتبه دوم، پای چپ سارق از پایین برآمدگی قطع میشود به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند. در مرتبه سوم، سارق محکوم به حبس ابد میشود و در مرتبه چهارم اگر در همان زندان مرتکب جرم حدی شود یا به دلیلی آزاد شود و باز هم دست به سرقت حدی بزند، اعدام خواهد شد.
اما اگر سرقتی حتی یکی از شروط مذکور را نداشته باشد، از نوع تعزیری خواهد بود. به عبارت دیگر سرقت تعزیری نوعی سرقت است که شرایط مربوط به سرقت حدی را ندارد. سرقت تعزیری نیز به دو نوع ساده و مشدد تقسیم میشود.
بر اساس ماده ۶۶۱ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، میزان مجازات سرقت ساده حبس از سه ماه و یک روز تا دوسال و ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود. اما طبق ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی اصلاحی سال ۹۹، مجازات حبس این ماده به شرط آنکه ارزش مال مورد سرقت بیش از ۲۰ میلیون تومان نباشد و سارق فاقد سابقه موثر کیفری باشد، نصف میشود.
اما در میان سرقت‌های ساده نیز سرقت‌هایی وجود دارند که مقرون به علل مشدداند و مرتکب یا مرتکبین آن‌ها مستحق مجازات شدیدتری هستند.
۵ شرط نیاز است تا یک سرقت تعزیری ساده تبدیل به نوع مشدد شود و مجازات آن را به پنج تا ۲۰ سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق افزایش دهد.
اگر سرقت در شب باشد، سارقین دو نفر یا بیشتر باشند، یک یا چند نفر از آن‌ها سلاح داشته باشند، از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساختگی به کار برده یا اینکه عنوان لباس مستخدم دولت را اختیار کرده یا بر خلاف حقیقت خود را مامور دولتی قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است سرقت کرده باشند و همچنین در ضمن سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند، سرقت از نوع تعزیری مشدد خواهد بود.
همچنین سرقت مقرون به آزار یا تهدید، سرقت مسلحانه گروهی در شب، سرقت مقرون به پنج شرط مشدد مذکور، سرقت مسلحانه از منزل، سرقت از بانک‌ها و صرافی‌ها، سرقت آثار فرهنگی، سرقت آب، برق، گاز، تلفن و سرقت از مناطق حادثه زده از انواع سرقت تعزیری مشدد محسوب می‌شوند./اقتصاد آنلاین
