فاصله زیاد بین دو دوز واکسن کووید-۱۹ نگران‌کننده است؟

به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرمهم، در حال حاضر واکسن‌های مختلف برای واکسیناسیون و کنترل پاندمی کووید-۱۹ مجوز مصرف گرفته‌اند. اکثر واکسن‌های کووید-۱۹ در دو دوز تجویز می‌شوند. فاصله زمانی بین تزریق دو دوز در بیشتر واکسن‌ها بین سه تا چهار هفته است. اما شواهد نشان داده است که در برخی از واکسن‌ها مانند آسترازنکا، تاخیر در دوز دوم تا ۱۲ هفته نیز موجب افزایش ایمنی می‌شود.
باتوجه به دسترسی و عرضه محدود واکسن‌ها و جمعیت مضطرب که منتظر نوبت دوم واکسیناسیون خود هستند، سوال‌هایی در خصوص حداکثر فاصله بین دوزهای واکسن و نگرانی تاخیر در تزریق دوز دوم واکسن در کشور وجود دارد که پاسخ آن برای رفع ابهام مردم ضروری است.
پژوهشگران کمیته ساماندهی تحقیقات کووید-۱۹ و دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بابل، با تهیه یک گزاره‌برگ فاصله زمانی قابل قبول بین تزریق دو دوز واکسن کووید-۱۹ را بر پایه شواهد علمی مبتنی بر مطالعات معتبر و توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت، بررسی کردند.
برای تهیه این گزاره‌برگ، جمع‌آوری اطلاعات یا بررسی نتایج مطالعات چاپ‌شده در مجلات معتبر و همچنین شواهد بین‌المللی ارائه‌شده توسط سازمان جهانی بهداشت و آژانس دارویی اروپا انجام شد. سپس شواهد و مستندات با تعدادی از پژوهشگران کشور به اشتراک گذاشته و هم‌اندیشی و بررسی نقادانه میان پژوهشگران منجر به جمع‌بندی و ارائه این گزاره‌برگ شد.
سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که اهمیت چندانی ندارد که دوز دوم را چند روز دیرتر و یا زودتر دریافت کرد؛ اما تزریق آن بسیار مهم است. زیرا؛ در دوز اول آنتی‌ژن جدید به سیستم ایمنی بدن وارد و پاسخ ایمنی بدن آغاز می‌شود و در نهایت دوز دوم باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شود. به طوری که پاسخ آنتی‌بادی و همچنین پاسخ سلول T بسیار قوی ایجاد می‌کند که طولانی مدت ادامه می‌یابد.
مجله معتبر نیچر اعلام کرده است که در برخی واکسن‌های موجود، تاخیر در فاصله دو دوز، پاسخ ایمنی قوی‌تری را به همراه دارد. همچنین اعلام کرده است که به تأخیر انداختن دوز دوم واکسن‌های کووید- ۱۹ می‌تواند ایمنی نسبی را در میان تعداد بیشتری از جمعیت در مقایسه با جمعیتی با دریافت دوز دوم در فاصله کوتاه‌تر گسترش دهد. در تاریخ ۳۰ دسامبر انگلستان نیز اعلام کرد که دوز دوم خود را تا ۱۲ هفته بعد از نوبت اول به تأخیر می‌اندازد.
مطالعه ای در کشور آمریکا که بر روی ۱۷۵ نفر از افراد گیرنده واکسن بیشتر از ۸۰ سال که دوز دوم واکسن فایزر را سه هفته و ۱۱ تا ۱۲ هفته پس از دوز اول دریافت کردند، در مجله معتبر نیچر به چاپ رسیده است. سطح آنتی بادی در افرادی که ۱۲ هفته پس از تزریق دوز اول، دومین دوز خود را دریافت کرده‌اند، در مقایسه با افرادی که فقط سه هفته فاصله زمانی میان تزریق دو دوز داشته‌اند، ۳.۵ برابر بیشتر بوده است. مجله نیچر اعلام کرده است که این نتایج قابل اعتماد است، اما مخصوص واکسن فایزر است که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه در دسترس نیست.
مجله لنست نیز مقاله‌ای را در خصوص تاخیر در دوز دوم آسترازنکا در جمعیت‌های مورد مطالعه در انگلیس و برزیل منتشر کرده است. در انگلیس ۵۹ درصد هزار و ۴۰۷ نفز از دو هزار و ۳۷۷ نفر شرکت‌کننده) دوز دوم خود را ۹ تا ۱۲ هفته پس از تزریق دوز اول دریافت کرده‌اند. در برزیل ۱۸.۶ درصد (۳۸۴ نفر از دو هزار و ۶۳ نفر شرکت‌کننده) دوز دوم خود را به فاصله ۹ تا ۱۲ هفته پس از تزریق دریافت کرده‌اند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد که کارایی (efficacy) واکسن آسترازنکا در گروهی با فاصله تزریق دو دوز بیشتر از شش هفته، در مقایسه با گروه با فاصله تزریق بین دو دوز کم‌تر از شش هفته، بیشتر بوده است (۶۵.۴ درصد در مقابل ۵۳.۴ درصد).
واکسن اسپوتیک در دوز به افزاد بالای ۱۸ سال تجویز می‌شود که فاصله زمانی بین تزریق دو دوز سه هفته تا ۹۰ روز است. مطالعات بر روی واکسیناسیون دسته‌جمعی در روسیه و سایر کشورها نشان داده که افزایش این فاصله تاثیری در پاسخ ایمنی بدن ندارد و حتی ممکن است آن را افزایش دهد.
به گفته پژوهشگران؛ در خصوص سایر واکسن‌ها هنوز مستندات قابل اعتمادی در دسترس نیست.
محققان کمیته ساماندهی تحقیقات کووید-۱۹ می‌گویند: در بررسی‌های انجام‌شده مشخص شده است که در بسیاری از نقاط دنیا و در پلتفرم‌های مختلف واکسن، بین دو دوز اول و دوز دوم فاصله‌ای بیش از توصیه اولیه ایجاد شده است. بنابراین شواهد موجود و مطالعات انجام‌شده، به نظر می‌رسد این فاصله چندان نگران‌کننده نیست./ایسنا