راه فرار از سقوط ایران در سیاه چاله جمعیتی

به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرمهم، امیرحسین بانکی پور- رئیس کمیسیون جمعیت مجلس در نشست مجازی به مناسبت روز ملی جمعیت که امروز (شنبه_۱ خرداد) برگزار شد، اظهار کرد: هر کسی دلش برای ایران زمین می تپد باید نسبت به مسئله پیری جمعیت بیدار و حساس باشد.

وی با یادآوری اینکه عمده نگرانی کشورهای دنیا در قرن بیستم انفجار جمعیت بود، گفت: سیاست های سلامت به کمک منابع بانکی توانست با سرعت مسئله تهدید جمعیت را در دنیا خنثی کند. حتی اگر این سیاست ها و اعمال قوانین وجود نداشت، فرهنگ مدرنیته نیز به طور طبیعی جامعه را به سمت تهدید جمعیت سوق می داد.

نماینده مردم اصفهان در مجلس با اشاره به اینکه کشورهای پیشرفته دنیا خیلی زود متوجه پیری جمعیت شدند و سیاست های خود را تغییر دادند، گفت: با این وجود این کشورها همچنان مسئله تهدید جمعیت را برای کشورهای در حال توسعه مطرح کردند تا سیاست های تشویقی برای کنترل جمعیت به ویژه در کشورهایی مثل کشور ما تا سال ها ادامه پیدا کند. متاسفانه برخی مسئولان نیز متوجه این موضوع نشدند و با تاخیر ۲۰ ساله در تغییر سیاست ها مواجه هستیم.

وی با اشاره به اینکه در آستانه قرن ۱۵ هجری شمسی، ابر بحران برای کشور ما نه چاه های نفت و نه بحران های دیگر، بلکه مسئله پیری جمعیت است، گفت: این بحران با هیچ کدام از بحران های قرن ۱۵ قابل مقایسه نیست و با هیچ بحرانی که تاکنون در تاریخ این کشور رخ داده نیز قابل قیاس نیست. در حالی که هنوز نخبگان و مدیران جامعه متوجه فاجعه پیری جمعیت در چند قدمی ما و عواقبی که بر روی تمام شاخص های کشور می گذارد نیستند.

فقط ۸ سال فرصت داریم

بانکی پور با بیان اینکه ۸ سال فرصت داریم وارد چاله جمعیتی یا به تعبیر من سیاه چاله جمعیتی نشویم، تصریح کرد: در کشورهای اروپایی طی ۳۰۰ سال جمعیت به تدریج پیر شد و جامعه خود را با این شرایط وفق دارد، درحالی که این اتفاق در کشور ما طی ۳۰ سال رخ داد و در یک سقوط آزاد وارد پیری جمعیت می شویم. برای درک این مسئله به متولدین دهه ۶۰ اشاره می کنم؛ در این دهه جمعیت نسبت به دهه های قبل پرش زیادی پیدا کرد، اما وقتی سیاست های تغییر جمعیت ایجاد شد فرود شدید داشتیم، به طوری که متولدین دهه ۷۰ نصف دهه ۶۰ هستند.

وی ادامه داد: دیدیم که برای موالید دهه ۶۰ چه اتفاقی افتاد و در مرحله ای با یک بحران روبرو شدیم. این جمعیت ۳۰ سال دیگر وارد کهنسالی می شوند و آن موقع باید مدارس را تعطیل و تبدیل به سرای سالمندان کنیم. بنابراین با این اتفاقی که در ایران افتاده، نه تنها با کاهش جمعیت مواجهیم که با پیری جمعیت نیز روبرو خواهیم شد، برای همین به آن ابر بحران می گویم.

رییس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده با اشاره به اینکه سخت ترین بحران هایی که در ایران اتفاق افتاده و وقایع تلخی رقم زده، از زمان شروع تا اتمام حداکثر ۳۰ سال طول کشیده، گفت: بحران سقوط در سیاه چاله پیری جمعیت ۱۵۰ سال طول می کشد تا کشور به جای عادی خود برگردد. انتظار نداریم توده مردم متوجه این خطر باشند ولی انتظار داریم نگاه نخبگان به آینده باشد درحالی که متاسفانه حتی در بین مسئولان سیاست های جمعیت را به عنوان یک سیاست ابلاغی می دانند اما متوجه نیستند این ابر بحران تمام شاخصه های کشور را به هم می ریزد.

بحران جمعیت شبیه بحران پلاسکو است

وی با بیان اینکه هم اکنون در چند قدمی این ابر بحران قرار داریم، توضیح داد: در دل بحران کرونا توانستیم پیشگیری و کنترل کنیم، اما بحرانی مثل پلاسکو وقتی اتفاق افتاد دیگر نمی شد کاری انجام داد. بحران پیری جمعیت هم مشابه پلاسکو است و نه کرونا. این بحران به صورت سقوط آزاد اتفاق می افتد ولی بیرون آمدن از آن با سطح شیب دار ۱۵۰ ساله اتفاق می افتد.

بانکی پور با یادآوری اینکه جمعیت ایران در کل خاورمیانه به صورت لکه قهوه ای رنگ است، درحالی که تمام نقاط اطراف ما سفید و زرد یعنی جوان است، افزود: جمعیت پیر ایران در حالی که کشورهای منطقه جمعیت جوانی دارند امنیت کشور را به خطر می اندازد، پس هر کسی که دلش برای ایران می تپد باید نسبت به مسئله پیری جمعیت بیدار و حساس باشد.

شروع پیش لرزه‌های سیاه چاله جمعیتی 

نماینده مردم اصفهان در مجلس با اشاره به اینکه ما مثل فضانوردی هستیم که داریم به سیاه چاله نزدیک می شویم، گفت: دقیقا ۸ سال وقت داریم با سرعتی که می گیریم از مدار نزدیک سیاه چاله عبور کنیم. اگر در این مدت بتوانیم کاری کنیم نجات پیدا کرده ایم، در غیر این صورت در این دایره مثل گرداب فرو می رویم و تا ۲۰ سال بعد چیزی از ایران باقی نمی ماند. پیش لرزه های این سیاه چاله را همین الان در صندوق های بازنشستگی می بینیم.

وی هشدار ۱۰ سال پیش رهبر معظم انقلاب نسبت به موضوع پیری جمعیت را یادآور شد و گفت: متاسفانه اقدام جدی در کشور انجام نشد. تا قبل از این پیش بینی می شد اوج زاد و ولد با رسیدن متولدین دهه ۶۰ به سن باروری است و به طور طبیعی کاهش جمعیت جبران می شود، ولی متاسفانه در همین چند سال ۲۵ درصد موالید کشور کم شده است، درحالی که در تاریخ ایران هیچ دوره ای به اندازه این دوره مادرانی که امکان باروری داشته باشند نداشته ایم و بعد از ۸ سال این فرصت را هم از دست می دهیم.

بانکی پور با اشاره به اینکه از همان روزهای شروع کار مجلس جلسات کارشناسی برگزار و ۲۱ مانع برای رشد جمعیت پیدا کردیم، گفت: در این زمینه چند مانع جدی وجود دارد از جمله بالا رفتن سن ازدواج که اقداماتی مثل گسترش مراکز همسریابی و گسترش خوابگاه های متاهلان دانشجویی مدنظر قرار گرفت. ۳ و نیم میلیون زوج نابارور داریم که هزینه های درمانی آن ها بالاست و باید بودجه ای برای بیمه زوج های نابارو تصویب شده و مراکز ناباروری تجهیز و توسعه پیدا کند، همچنین ریشه های ناباروری شناسایی و غربالگری صورت گیرد. دوران بارداری تبدیل به دوران پر استرس و پر هزینه شده، به همین خاطر باید شیوه های غلط غربالگری برای زنان باردار که عامل استرس دوران بارداری است حذف و مطابق استانداردها شود. زایمان طبیعی برای همه گروه ها باید رایگان و مراکز زایمان طبیعی تجهیز شود. حق اولاد طی ۵ سال باید هر سال نسبت به سال قبل دو برابر شود، حق تأهل نیز یک و نیم برابر شود چون درحال حاضر حقوق و دستمزد ها به گونه ای است که پیام می دهد ازدواج نکن و فرزنددار نشو!

به گزارش ایسنا، رییس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده تغییر سیاست ها را سخت دانست و گفت: مقاومت هایی در این زمینه صورت می گیرد ولی خوشبختانه طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده قبل از عید تصویب شد و ایرادات شورای نگهبان نیز برطرف شد. این طرح مشوق های زیادی دارد، وظایف دستگاه ها مشخص شده، مجازات هایی در نظر گرفته شده، ستاد ملی در دولت تعریف شده، ستاد عالی جمعیت در شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس نیز بر اجرای طرح نظارت می کند.

وی خاطرنشان کرد: همان طور که سال اول بر تصویب طرح متمرکز شدیم، ۳ سال فرصت داریم بر روی نظارت و اجرای آن تمرکز کنیم و کشور را از این فاجعه که در آستانه آن هستیم نجات دهیم. امیدواریم این طرح به پیشگیری از وقوع ابر بحران جمعیتی در ایران کمک کند. برای تحقق این مهم هر خانواده باید حداقل ۳ فرزند داشته باشد، البته ۳۰ سال الگوی اشتباهی در جامعه شکل گرفته اما با بررسی های انجام شده خانواده ها علاقه‌مند به فرزندآوری هستند ولی مسئولان نتوانسته اند زمینه های لازم را فراهم کنند.

بانکی پور همچنین درخصوص حاشیه های طرح غربالگری، گفت: به دلیل روایت های نادرستی که نقل شده بود مخالفت هایی با این موضوع شد، در حالی که غربالگری را حذف نکرده ایم بلکه با نظر پزشکان متخصص قانونمند شده تا تحت استانداردهای جهانی باشد.

موافق تغییر مواد مربوط به غربالگری جنین نیستیم

محمدجواد محمودی- دبیر کمیته مطالعات جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این جلسه با اشاره به قابلیت باروری و تعیین کننده های آن در کشور، گفت: کاهش جمعیت یک بحث جهانی است که با بررسی های انجام شده عوامل مستقیم و غیرمستقیم اثرگذار بر کاهش باروری تعیین شده است.

وی با بیان اینکه یک زن ۱۵ تا ۴۹ سال اگر هیچ کنترلی انجام ندهد در طول این دوران عمر خود می تواند ۱۵ فرزند به دنیا آورد، گفت: اینکه چرا نرخ باروری در سال ۹۹ در کشور ما به ۱.۶ درصد رسیده باید مورد توجه قرار گیرد.

محمودی به طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده اشاره و اظهار کرد: چند ماده مشخص و جدی در این طرح آورده ایم تا شاخص ازدواج که از دلایل اصلی کاهش باروری است را افزایش دهیم. استفاده از وسایل تنظیم خانواده نیز در ماده ۵۱ طرح و دستورالعمل های وزارت بهداشت باید ساماندهی شود. سقط عمدی جنین نیز یکی از عوامل مهم کاهش باروری است. همچنین ناباروری و درمان ناباروری، سزارین، الگوی مصرف در ایران در کنار شهرنشینی و سیاست ها و برنامه های دولت ها از دیگر عوامل موثر در کاهش جمعیت است.

وی با تاکید براینکه به هیچ وجه موافق تغییر مواد مربوط به غربالگری جنین نیستیم، گفت: غربالگری های دوران بارداری و سقط جنین بیشترین تاثیر را بر کاهش باروری داشته، بنابراین حذف غربالگری نباید از طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده حذف شود.

دبیر کمیته مطالعات جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به مطالعاتی که در دنیا انجام شده، توضیح داد: هیچ کشوری نتوانسته نرخ رشد جمعیت را زیر ۱ درصد بیاورد، مگر اینکه از وسایل تنظیم خانواده استفاده کرده و اجازه سقط عمدی جنین را داده است؛ این دو مورد در کنار هم باعث کنترل موالید می شود، پس مواد مناقشه برانگیز در طرح جوانی جمعیت باید اجرا و استفاده از وسایل تنظیم جمعیت و سقط جنین ساماندهی شود.

وی با اشاره به فرصت محدود برای جبران کاهش باروری در کشور گفت: فرصتی که برای افراد ۱۸ تا ۲۳ سال داریم تا سال ۲۰۳۰ بیشتر نیست، به همین خاطر بسیاری از مشوق های طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده برای جوانان زیر ۲۰ تا ۲۵ سال است و به صورت تصاعدی بالا می رود.

محمودی با بیان اینکه تحولات زنان ۱۵ تا ۴۹ سال بر روی باروری جمعیت تاثیر می گذارد، گفت: در ایران افزایش تعداد زنان در این گروه سنی شروع شده و پایه خوبی برای باروری داریم، در عین حال که انتظار می رود این روند تا ۴ سال دیگر به اوج برسد اما تا سال ۲۰۳۰ بیشتر ادامه نداشته باشد، پس فرصت کمی داریم.

وارد فاز اول سالخوردگی جمعیت شده ایم

وی با یادآوری اینکه تحولات جمعیتی در کشورهای اروپایی طی سالیان متمادی شکل گرفته، ولی فرصت جبران پیری جمعیت در کشور ما بسیار کم است، تصریح کرد: وارد فاز اول سالخوردگی جمعیت شده ایم و تا چند سال آینده جزء یکی از کشورهای سالخورده دنیا هستیم. طی چند سال آینده نیروی کار در ایران به شدت کاهش پیدا می کند، در این شرایط باید بهره وری نیروی کار تا ۸۰ درصد افزایش یابد، اما باتوجه به وضعیت اقتصادی و اجتماعی که در کشور داریم بعید است بتوانیم به این بهره وری دست یابیم.

محمودی با اشاره به اینکه ظرفیت های ارتقا کیفیت به اندازه ای زیاد است که برای کیفی سازی جمعیت در نهایت باید به سمت تک فرزندی رفت، تاکید کرد: امیدوارم ایجاد دوگانه کمیت و کیفیت سهوی باشد، چون کلیدواژه کنترل جمعیت در کشور ما کیفیت بود و فرزند کمتر، زندگی بهتر فلسفه ای بود که دنبال شد و وضعیت کنونی را رقم زد. این در حالی است که ساختار جمعیت ما به شدت دچار عدم تعادل است و نباید بگذاریم این وضعیت ادامه پیدا کند./ایسنا