به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرمهم، «وقوع یک حادثه ناگوار در کمین تهران، آلودگی هوای تهران وارد مرحله خطرناکی شده است» این بخشی از صحبت‌های رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت است، که از وضعیت آلودگی هوای تهران ابراز نگرانی شدید می‌کند. امروز که بیست و پنجم دی‌ماه است، تهران۲۱ روز هوای آلوده داشته و روز گذشته رکورد آلودگی ۲۰ سال اخیر را زد و از ۱۰ کلانشهر کشور در میان هزاران تن ذرات معلق و گازهای سمی جز سراب خاکستری‌رنگ چیزی باقی نمانده است. شهروندان تهرانی در روز چهارشنبه (۲۴ دی ماه) با شاخص ۱۷۴، آلوده‌ترین هوای امسال را تنفس کردند و شاخص کیفیت هوای تهران در هشت نقطه از عدد ۲۰۰ عبور کرد. همچنین هوای شهرهای بندرعباس با شاخص ۱۰۲، اراک ۱۰۳، مشهد ۱۲۶، ارومیه ۱۲۷ و بجنورد ۱۴۸ ناسالم برای گروه‌های حساس و شهرهای تبریز با شاخص‌های ۱۵۳ ، اهواز ۱۵۶، اصفهان ۱۶۵، تهران ۱۷۴ و کرج ۱۷۹ در شرایط ناسالم برای تمام گروه‌ها قرار دارد. این درحالی است که در قانون آمده که اگر شاخص آلودگی هوا از ۱۵۰ فرا‌تر برود، شهر باید تعطیل شود، اما مسئولان در این روزها که مدارس تعطیل هستند، اعتقادی به تعطیل کردن کلانشهری مانند تهران ندارد. حدود دو هفته پیش نیز کمیته اضطرار آلودگی هوا تشکیل جلسه داد و خروجی آن پیشنهاد تعطیلی دو روزه تهران بود که با مخالفت دولت مواجه شد. رحمانی‌فضلی وزیر کشور نیز درباره احتمال تعطیلی شهر تهران به دلیل آلودگی اعلام کرده بود: «تهران الآن هم تقریبا تعطیل است؛ مدارس تعطیل است و کارکنان با یک سوم توان در ادارات حضور دارند.»
در چند روز گذشته تعداد زیادی از شهروندان با دفتر روزنامه «آرمان ملی» تماس گرفته‌اند و خواستار رسیدگی به این موضوع شدند، یکی از آنها می‌گوید: «آلودگی هوا برای تمامی گروه‌های سنی خطرآفرین است. حالا که به جبر بیماری کرونا به زدن ماسک محکومیم باید لااقل در منازل یا با حفظ فاصله اجتماعی از هوای پاک بهره‌مند باشیم. این روزها سرفه‌های بی‌امان گوش آسمان را کر کرده. نگذاریم سرفه‌های ناشی از آلودگی هوا و تجمیع آن با کرونا کار کادر درمان را سخت‌تر کند.» شهروند دیگری نیز می‌گوید: «سال‌های قبل می‌گفتیم خودمان ماشین تک‌سرنشین می‌بریم و هوا آلوده شده اما امسال چطور؟ امسال که هم حجم ترددها و حجم سفرها کمتر شده باز هم ماشین‌های مردم مقصر آلودگی هستند؟ بیشترین آلودگی هوا به‌خاطر سوخت کارخانه‌ها و سوخت سیستم حمل‌ونقل عمومی است. کاش به دادمان برسند.»
بازهم مازوت
در این بین خبری از باد و باران هم نیست. همچنان آنهایی که از این وضع انتقاد می‌کنند انگشت‌شان به سوی سوختن «مازوت» نشانه رفته و آنهایی که باید در قبال این وضعیت پاسخگو باشند نه شفاف‌سازی می‌کنند و نه دست‌شان به جایی می‌رسد که اقدامی کنند. از سوی دیگر مساله‌ای چون «آلودگی هوا» که میان‌بخش محسوب میشود مثل همه تجارب میان‌بخش در کشور ما متولی مشخصی ندارد و هر دستگاهی سعی می‌کند با توجیه عملکرد خود صرفا از بار مسئولیت شانه خالی کند. همین شده که این روزها بیشتر می‌شنویم که مسئولان وزارت نیرو تاکید دارند در نیروگاه‌های اطراف تهران مازوت مصرف نمی‌شود. اگر چنین است پس چرا همچنان هوای تهران آلوده است؟ در این بین عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه منابع انتشار مانند سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها در این وضعیت باید مشخص و در عین حال ممنوع شود، گفت: «در زمینه کاهش مواجهه مردم با آلودگی هوا و انجام اقداماتی مانند کاهش ساعت کاری، تعطیلی و… باید به صورت عاجل انجام شود. در شرایطی که نفس کشیدن امکان‌پذیر نیست و شرایط آلودگی هوا بسیار نامطلوب بوده و در شرایط ناسالم هستیم باید اقدامات عاجلی در زمینه کاهش منابع انتشار آلودگی و کاهش مواجه مردم انجام شود.» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید هر روز ۲ ساعت خاموشی بدهید بهتر از آن است که مازوت بسوزانید و برق تولید کنید. اما او نیز نمی‌گوید که اگر در نیروگاه‌های اطراف تهران مازوت سوزانده نمی‌شود پس منشا آلودگی چیست؟ در همین حال گفته میشود در نیروگاه شهید رجایی در نزدیکی قزوین مازوت مصرف میشود و بعد مسعود تجریشی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست به تاکید می‌گوید: پژوهش دانشگاه شهید بهشتی تهران نشان می‌دهد مازوت سوختن در نیروگاه شهید رجایی تاثیری در آلودگی هوا ندارد. کار تعیین مسئولیت و ضمانت اجرای آن در کارهای میان‌بخش آن هم نظیر مساله آلودگی هوا که دست‌کم ۲۰ نهاد مجری و مرتبط دارد همین میشود. در نهایت باید حق داد که اینک نبود شفافیت در داده‌های موثر در تحلیل وضعیت مهم‌ترین نقص در مدیریت و کاهش آلودگی هواست. چیزی که بهاره آروین، عضو شورای شهر پایتخت خواستار آن شده، همین است. شفاف بگویید در تهران کدام نهادها و کدام دستگاه‌ها برق و گاز بیشتری مصرف می‌کنند تا بدانیم تکلیف چیست. اما آیا شرکت توانیر تن به چنین کاری خواهد داد؟
شفافیت گم شده است
اما آنچه عضو شورای شهر برای مشخص کردن وضعیت خواست، «شفافیت» بود. رئیس کمیته شفافیت شورای شهر اعلام کرد که به نمایندگی از شهروندان تهرانی از وزارتخانه‌های نفت و نیرو می‌خواهم فیش گاز و برق صنایع و ساختمان‌های عریض و طویل دولتی را شفاف کنند تا معلوم شود بخش عمده مصرف انرژی کشور در کجاست. بهاره آروین با اشاره به وضعیت آلودگی هوای تهران با بیان اینکه آلودگی هوا تنها معضل این شهر است که مستقیم و بی‌واسطه سلامت و جان شهروندان را هدف می‌گیرد و هر نوع راه‌حل فردی هم در برابر آن بی‌ثمر است، گفت: مساله‌ای که جز از طریق سیاستگذاری جامع‌نگر و پیگیرانه قابل حل نخواهد بود. سیاستگذاری‌ها و اقدامات شورای شهر و شهرداری نیز کمک چندانی به حل مساله نمی‌کند اما باز هم شفافیت تنها ریسمان نازک باقیمانده میان ما و مردم است. شهرداری تهران می‌تواند تمام اطلاعاتش در باب منابع آلاینده هوای شهر را به صورت شفاف و سیستماتیک در اختیار شهروندان قرار دهد. از تعداد خودروهای ترددکننده در معابر تا خودروهای دیزلی که تردد پرشمارشان در شب غلظت آلاینده‌ها را در ساعات اولیه صبح افزایش می‌دهد؛ از نتایج آزمایش‌های مستمر کیفیت سوخت عرضه‌شده در جایگاه‌ها، از میزان آلاینده‌های مختلف در نقاط مختلف شهر از جمله میزان آلاینده‌ها در اطراف نیروگاه‌ها و صنایع.
۶۰ نهاد و مرکز بی‌اثر
با این حال ژما جواهری‌پور، فعال محیط‌زیستی در این رابطه به «آرمان ملی» می‌گوید: «در بحث آلودگی هوای کلانشهرها ما با بیش از ۶۰نهاد دولتی و غیردولتی سر و کار داریم. سال‌هاست از سوی نهادهای اندازه‌گیر آلودگی هوای تهران و کلانشهرها اعلام میشود که دو سوم آلودگی هوا مربوط به سوخت‌هایی مانند گازوئیل و مازوت است. همچنین آلاینده‌های ثانویه ناشی از تردد خودروها هم در جو شهر بازتولید می‌شوند و به شکل ذرات معلق به زمین باز می‌گردند. ما گروه‌های مردم‌نهاد، البته بر این نکته واقفیم که مشکلات زیرساختی تردد در تهران و شهرهای بزرگ باید حل شود تا بتوانیم به مردم بگوییم به جای خودروی شخصی از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند. فرسودگی در ناوگان ترددی تهران هر روز بیشتر میشود. در شهرهای دیگر هم وضع به همین منوال است. البته طی سال‌های اخیر اراده‌ای در دولتمردان برای نوسازی و تجهیز ناوگان ترددی شهرها ندیده‌ایم. فعالان عرصه مبارزه با آلودگی‌های زیست‌محیطی هر سال ماه‌ها زودتر از زمان وقوع نسبت به بحران آلودگی هوا و سایر بحران‌های محیط‌زیستی هشدار می‌دهند اما تا اراده‌ای بر افزایش امکانات ترددی نباشد، بهبود کیفیت هوا راه به جایی نمی‌برد.»/آرمان ملی
