به گزارش بخش اجتماعی سایت خبرمهم، کنکور یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های موجود بر سر راه دانش‌آموزان است و این چالش با امتیازاتی که هر چند سال یک بار برای عده‌ای خاص در نظر گرفته شده رقابت را بیش از پیش برای داوطلبان آزاد نابرابر کرده است. سهمیه‌های مختلف کنکور شامل دامنه وسیع و متنوعی از تبعیض‌هایی است که با هدف برقراری بیشتر عدالت آموزشی وضع شده‌اند اما در مواردی تنها منجر به ناعادلانه‌تر شدن وضعیت شده‌اند، از سهمیه‌های منطقه‌ای گرفته تا سهمیه‌های فرزندان افراد خاص. این امر باعث شده است تا حد زیادی بین داوطلبان تبعیض ایجاد شود و عدالت آموزشی در امکان بهره بردن افراد از امکانات و فرصت‌های آموزشی یکسان مورد خدشه قرار گیرد. مدتی است که بحث حذف سهمیه‌های کنکور مطرح شده است و می‌توان به عادلانه‌تر شدن این سیستم از این طریق امیدوار بود. از دیدگاه بسیاری از داوطلبان وجود سهمیه‌های ۱۹ گانه در آزمون‌های سراسری و حتی آزمون مقاطع بالاتر، کاملا عدالت آموزشی و رقابت برای کسب فرصت‌ها را زیر سوال می‌برد، چرا که این سهمیه‌ها بیش از ۶۰ درصد ظرفیت برخی حوزه‌ها را به خود اختصاص می‌دهند.
پیشنهاد ساماندهی سهمیه‌های کنکور
رئیس سازمان سنجش و آموزش کشور روز گذشته با تاکید بر اینکه دراجرای موضوعات تصویب شده با موضوع کنکور تناقضاتی وجود دارد، گفت: « در لایحه پیشنهادی صرفا حفظ چهارگروه از سهمیه‌ها مطرح شده است و پیشنهاد ما این است که به جز چهار سهمیه، سایر سهمیه‌ها حذف شوند.» به گزارش ایسنا، ابراهیم خدایی خاطرنشان کرد: « به جهت آنکه بخشی از قوانین مربوط به موضوع کنکور در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و بخش دیگری از آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شده است، گاهی تناقض‌هایی در اجرای مصوبات مربوطه به وجود می‌آید. در لایحه پیشنهادی سهمیه‌ها که تدوین شده است، با توجه به سیاست‌های کلی علم و فناوری مقام معظم رهبری و راهبردهای کلان نقشه جامع علمی کشور و دیگر اسناد مرتبط تلاش شده تا مواردی چون تجمیع و بهینه‌سازی سهمیه‌ها، ایجاد توازن و تعادل در توان علمی ورودی آموزش عالی، ملاحظه مصالح علمی و جلب اعتماد عمومی جامعه، برقراری عدالت آموزشی، حمایت از مناطق کم برخوردار، ایجاد رقابت سالم و مواردی از این قبیل مورد توجه باشد. » رئیس سازمان سنجش و آموزش کشور ادامه داد: « در لایحه پیشنهادی تلاش شده است تا ابتدا حذف بومی‌گزینی درکنکور روی داده و چنانچه براساس نیازهای اعلامی استان‌ها سهمیه‌ای مصوب شد به شکل خاص آن سهمیه مدنظر قرار گیرد. یکی دیگر از پیشنهادات این لایحه این است که سهمیه‌های مصوبی چون سهمیه‌های ایثارگران به عنوان سهمیه‌های مازاد بر ظرفیت دانشگاه‌ها در نظر گرفته شود. در لایحه پیشنهادی صرفاً حفظ چهارگروه از سهمیه‌ها شامل سهمیه مناطق، سهمیه ایثارگران، سهمیه استعدادهای درخشان و سهمیه منطبق با نیاز مناطق کم برخوردار مدنظر بوده و پیشنهاد ما این است که سایر سهمیه‌ها حذف شوند.»
سیاست‌های ساماندهی کنکور
در شهریور ماه سال جاری از تدوین ۸ سیاست جدید برای برگزاری کنکور صحبت شد. معاون خط مشی‌گذاری ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در این راستا با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۱۸ تا ۱۹ سهمیه در کنکور درنظر گرفته میشود، اظهار کرده بود: « از جمله این سهمیه‌ها می‌توان به سهمیه مناطق، رزمندگان، ایثارگران، خانواده شهدا، بومی پذیری، حافظان، قاریان، برترین‌های المپیادهای علمی، کارگران نمونه، قهرمانان ورزشی و استعدادهای درخشان اشاره کرد ضمن آنکه در صورت رخدادی در برهه‌ای از زمان سهمیه‌های دیگری مصوب شد مانند سهمیه مناطق زلزله زده و سیل زده.» سوزنچی با بیان اینکه در برهه‌ای از زمان برخی از این سهمیه‌ها حذف شد و نمونه آن سهمیه رزمندگان است، توضیح داد: « قانون سهمیه رزمندگان وجود دارد ولی الان رزمنده‌ای وجود ندارد که از این سهمیه استفاده کند و عملا خود به خود حذف شده است.» وی با اشاره به اینکه چند سهمیه وجود دارد که چالش‌هایی را ایجاد کرده است، گفت: « یکی از آنها سهمیه ایثارگران است که طبق این سهمیه مصوب مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۹۲، سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران را داریم که این سهمیه همانند سهمیه رزمندگان خیلی مساله ایجاد نکرده چون تمام ظرفیت آن پر نمی‌شود و حداکثر ۵ درصد از این ظرفیت به جذب ایثارگران اختصاص می‌یابد و ۲۰ درصد این ظرفیت خالی می‌ماند. در گذشته ظرفیت خالی سهمیه ایثارگران توسط سهمیه آزاد پر می‌شد ضمن آنکه سهمیه ۵ درصدی دیگری داریم که مختص جانبازان کمتر از ۲۵ درصد است و همچنین رزمندگانی که سابقه ۶ ماه حضور در جبهه داشتند از این سهمیه بهره مند می‌شوند.» وی با بیان اینکه این سهمیه ۵ درصد در گذشته نبوده است، خاطر نشان کرد: «این قانون مصوبه مجلس در سال ۱۳۹۶ است و در ذیل آن تبصره‌ای ذکر کرد که طبق آن اعلام شد باقی مانده سهمیه ۲۵ درصد، از سهمیه ۵ درصد پر شود و به این ترتیب از سال ۱۳۹۶ باعث شد که تعادل سهمیه پذیرش در کشور به هم بخورد.»
حذف سهمیه‌ها دامن زدن به بی‌عدالتی آموزشی
در این خصوص محمدرضا نیک‌نژاد کارشناس آموزشی به آفتاب یزد گفت: « حذف سهمیه‌ها به گسترش عدالت آموزشی می‌تواند کمک کند. البته باید توجه کنیم در بعضی از مواقع وجود سهمیه خود دلیلی بر گسترش عدالت آموزشی است. بستگی دارد این حذف سهمیه‌ها چگونه مدیریت شود. از لحاظ آموزشی مبنای ایجاد سهمیه‌های آموزشی گسترش عدالت آموزشی بود زیرا سطح آموزشی مناطق مختلف کشور یکسان نبود و به همین دلیل برای مناطق محروم سهمیه‌های مشخصی در نظر گرفته شد. به تدریج یک سری سهمیه‌ها به صورت خزنده به این سهمیه‌های منطقه‌ای اضافه شد مانند سهمیه‌های هیئت علمی. نباید به همه سهمیه‌ها از یک منظر نگاه کرد و درباره آنها تصمیم یکسانی انجام گیرد. ما درباه عدالت آموزشی در کشور با نوسان مواجه بودیم. پیش از انقلاب بی‌عدالتی آموزشی زیاد بود و بعضی از مناطق توسعه یافتگی بیشتری داشتند. بعد از انقلاب بنا بر استدلال عدالت آموزشی سهمیه مناطق وضع شد و به نحوی در سال‌های اول انقلاب به سمت عدالت آموزشی حرکت‌های مناسبی رخ داد از جمله رسیدگی به مدارس رایگان و دولتی، حذف بعضی از مدارس، رسیدگی به مناطق محروم و…. اما بعد از آن عدالت آموزشی به محاق رفت و در حال حاضر نسبت به گذشته عدالت آموزشی با اما و اگرهای مختلفی مواجه است. اگر کلا سهمیه‌ها حذف شوند به نوعی دامن زدن به بی‌عدالتی آموزشی است.»
توانمندی و شایستگی تنها سهمیه مورد قبول
همچنین علی بهشتی‌نیا کارشناس آموزشی در این خصوص به ما گفت: « به نظر من باید تمام سهمیه‌ها در حوزه علم حذف شوند و به عبارتی هیچ سهمیه‌ای به غیر از توانمندی و شایستگی افراد وجود نداشته باشد حتی سهمیه شهدا و رزمندگان. درست است در زمینه‌های دیگر باید به این افراد در ابعاد مختلف رسیدگی شود اما در حوزه علم که حوزه بسیار حساس و مهمی است مبنا باید شایستگی افراد باشد. نباید هر سازمان و نهادی که قدرتی دارد بتواند در حوزه علم ورود پیدا کند و سهمیه‌هایی را وضع کند. این نوع سهمیه‌ها عدالت آموزشی و شایسته سالاری را به نحوی زیر سوال می‌برد. در حوزه‌های اقتصاد و جامعه شناسی یک سری سهمیه‌ها برای نهادها در نظر گرفته شده که می‌تواند برای آینده علم خطرناک باشد و در سال‌های آینده در حوزه علوم نظری با مشکل مواجه خواهیم شد. بسیاری از کسانی که از سهمیه‌های نامناسب استفاده کرده‌اند با استفاده از روابط در جایگاه‌های مهمی قرار گرفته‌‌اند و خواهند گرفت.
دانش آموزان و دانشجویان توانمند در این مسیر از این افراد جا می‌مانند زیرا دارای ارتباطاتی نیستند. از طرفی دانشجویان مطالبه‌گر معمولا کسانی هستند که توانمند و شایسته‌اند. متاسفانه در تصمیم گیری‌های کشور این افراد جایی نخواهند داشت. عجیب است که در سال‌های گذشته یک سری سهمیه‌ها بیشتر شدند و ما از عدالت آموزشی بیشتر از قبل فاصله گرفتیم. حذف سهمیه‌ها به این دلیل مفید است که باعث میشود بسیاری از بی‌انگیزگی‌ها در میان دانش آموزان کمتر شود زیرا حس می‌کنند ۵۰ الی ۶۰ درصد از سهمیه‌ها دست کسانی است که قبل از تلاش من به صندلی دانشگاه دست پیدا کرده‌اند. سهمیه‌ها تبعات اجتماعی دارند، بسیاری از دانش آموزان زمانی که از سهمیه دیگر دوستان خود مطلع می‌شوند دید منفی پیدا می‌کنند. من امیدوارم که سهمیه‌ها حذف شوند هرچند که بعید است. سهمیه‌هایی مانند سهمیه‌های مناطق هم باید حذف شوند زیرا بسیاری از افراد در حال سوء استفاده کردن از این سهمیه هستند برای مثال دانش آموزی علی رغم اینکه در مدارس منطقه یک در حال درس خواندن است و از بهترین امکانات آموزشی برخوردار است نامش در مدارس مناطق محروم بر اساس روابط ثبت میشود و در کنکور از سهمیه این مناطق استفاده می‌کند. به نظر من بهتر است به جای در نظر گرفتن سهمیه برای مناطق مختلف کیفیت آموزشی را در آن مناطق بالا ببریم و در زمینه آموزش یکسان‌سازی کنیم تا در رقابت هم، با یکدیگر یکسان باشند.»/آفتاب یزد
