به گزارش بخش سیاسی سایت خبرهای فوری، محدودیت مرزهای غنی‌سازی ایران برداشته شد. این پاسخ نهایی جمهوری اسلامی در پنجمین و آخرین گام خود در واکنش به بدعهدی امریکا و تلاش‌های ناکام اروپایی‌ها برای حفظ منافع اقتصادی تهران بود. درست در بحبوحه اوج‌گیری تنش میان ایران و امریکا به دنبال حمله تروریستی واشنگتن و به شهادت رساندن فرمانده سپاه قدس ایران، فرصت دو ماهه شرکای اروپایی برجام برای جبران مافات اقدامات کارشکنانه کاخ سفید به پایان رسید و دولت ایران شامگاه یکشنبه در بیانیه‌ای از جزییات گام پنجم و نهایی پرده برداشت.
مرحله‌ای که بر اساس آن ایران دیگر با هیچ محدودیتی در زمینه غنی‌سازی و تحقیق و توسعه مواجه نیست. ایران بر پایه بیانیه خود که در آن اشاره‌ای به خروج از برجام نداشت، اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار می‌گذارد. به این ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه مواجه نیست و از این پس برنامه هسته‌ای آن صرفاً بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت.
البته در بیانیه ایران همچنان بر ادامه همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأکید و اعلام شده ایران در صورت رفع تحریمها و منتفع شدن از منافع برجام، آماده بازگشت به تعهدهای برجامی است. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران هم یکشنبه شب، این اقدام تلافی جویانه ایران را در چارچوب برجام خواند و در صفحه توئیتر خود نوشت: «به عنوان پنجمین و آخرین گام جبرانی ذیل پاراگراف ۳۶ برجام، از این پس، تعداد سانتریفیوژها هیچ محدودیتی نخواهد داشت. این گام در چارچوب برجام است و همه پنج گام در صورت اجرای مؤثر تعهدات متقابل، برگشت‌پذیر است. همکاری کامل ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه خواهد یافت.»
این اقدام ایران قریب به ۲۰ ماه بعد از خروج یکطرفه امریکا از توافق هسته‌ای و آغاز روند تحریم‌های گسترده علیه ایران انجام میشود آن هم در شرایطی که تلاش شرکای اروپایی برجام برای نجات این توافق عملاً ناکام مانده است.
پیشتر مقام‌های ایرانی در چهار مرحله که نخستین آن در سالگرد خروج امریکا از برجام آغاز شده بود، توقف تدریجی از تعهدهای برجامی خود را شروع کرده بودند و بعضی از فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر گرفتند؛ ایران در ۱۸ اردیبهشت ماه و اولین مرحله اعلام کرد دیگر به محدودیت ذخیره اورانیوم غنی‌سازی که ۳۰۰ کیلوگرم است، پایبند نخواهد بود. در گام دوم که روز ۱۷ تیرماه برداشته شد، غنی‌سازی از سطح ۳.۶۷ درصد به ۴.۵ درصد افزایش یافت.
بر اساس گام سوم در روز ۱۵ شهریورماه، گازدهی به سانتریفیوژهای نسل جدید آغاز شد. تهران در چهارمین گام، از ۱۶ آبان نیز گازدهی به آبشارهای سانتریفیوژ پیشرفته‌تر جهت تشدید غنی‌سازی اورانیوم را در سایت فردو افزایش داد و در نهایت در گام پنجم اعلام کرد که هیچ محدودیتی برای عملیات غنی‌سازی خود نمی‌شناسد.
بیانیه تکراری اروپایی‌ها
آلمان، فرانسه و انگلیس سه کشور اروپایی طرف برجام که پیشتر برای محقق کردن اهداف برجامی ایران ناکام مانده بودند باز هم در بیانیه‌ای تکراری خواستار توقف اقدامات تلافی جویانه ایران شدند. به گزارش ایرنا، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، بوریس جانسون نخست‌وزیر انگلیس و امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه ساعاتی بعد از اعلام گام پنجم و نهایی ایران برای کاهش تعهدات برجامی و همچنین ترور سردار قاسم سلیمانی بیانیه‌ای مشترک صادر کردند. سه کشور اروپایی در این بیانیه از ایران خواستند که از همه گام‌های اتخاذ شده برای کاهش تعهدات خود در برجام عقب‌نشینی و از اقدامات خشونت‌آمیز در ارتباط با ترور سردار سلیمانی خودداری کند. آن‌ها همچنین در همین رابطه از همه طرف‌ها خواستند حداکثر خویشتنداری و مسئولیت‌پذیری را داشته باشند و وعده دادند که به تلاش‌های خود برای کاهش تنش‌ها و تضمین ثبات خاورمیانه تداوم بخشند.
از سوی دیگر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پیامی توییتری گفت که اتحادیه اروپا پس از آنکه ایران اعلام کرد تعهداتش را در زمینه غنی‌سازی اورانیوم کنار خواهد گذاشت، بر ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه بررسی تعهدات ایران نسبت به این توافق متکی خواهد بود. او در عین حال تأکید کرد: «اجرای کامل توافق هسته‌ای توسط تمامی طرفین در حال حاضر برای ثبات منطقه‌ای و امنیت جهانی مهم‌تر از هر زمان دیگری است.»
هایکوماس، وزیر خارجه آلمان نیز در موضعی جداگانه اقدام ایران در کنار گذاشتن محدودیت غنی‌سازی اورانیوم را اولین گام به سوی پایان برجام دانست. با این حال سخنگوی وزارت خارجه آلمان تأکید کرد که این کشور همچنان خواستار حفظ توافق هسته‌ای است.این درحالی است که دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا در پیامی که در صفحه توئیتر خود منتشر کرد مدعی شد: ایران هرگز به سلاح هسته ای دست پیدا نخواهد کرد.
آژانس: همچنان نظارت می کنیم
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز پس‌از آنکه ایران اعلام کرد تمام محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام را کنار خواهد گذاشت، در بیانیه‌ای تصریح کرد: بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به فعالیت‌های خود در راستای نظارت و راستی‌آزمایی در ایران ادامه می‌دهند. آژانس در همین راستا، کشورهای عضو را در زمان مناسب از آخرین تحولات مربوطه مطلع خواهد کرد.
همچنین «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی ضمن انتقاد شدید از مواضع واشنگتن در قبال تهران در یک پیام توئیتری نوشت: «ایالات متحده تمام تلاش خود را برای خروج ایران از برجام انجام داد و سرانجام به این هدف خود رسید. تهران اکنون با هیچ محدودیتی در زمینه هسته‌ای مواجه نیست (البته به جز محدودیت‌های ان‌پی‌تی). آیا این دقیقاً همان چیزی است که واشنگتن به دنبال حصول آن بوده است؟»
با این حال ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه تصریح کرد تصمیم ایران برای کنار گذاشتن محدودیت‌های باقی‌مانده در زمینه غنی‌سازی اورانیوم تهدیدی در زمینه منع اشاعه ایجاد نمی‌کند.
آخرین اقدام واکنشی ایران در چارچوب برجام در شرایطی انجام شد که پیش از این سه کشور اروپایی امضاکننده برجام هشدارهایی درباره فعال‌شدن «مکانیسم ماشه» داده بودند.
مکانیسمی بر اساس بندهای ۳۵ و ۳۶ برجام که بر پایه آن در صورتی که هر یک از طرف‌های باقی مانده به این نتیجه برسند که ایران با اقدامات خود برجام را نقض کرده، می‌توانند روندی را آغاز کنند که تنها در مدت ۶۵ روز به شورای امنیت و بازگشت خودکار تحریمها منتهی شود. اما این در حالی است که ایران پیش از آن براساس بندهای ۲۶ و ۳۶ توافق این امکان را یافته بود که پس از مواجهه با خروج امریکا از برجام، این موضوع حل نشده را به عنوان مبنایی برای متوقف کردن کلی یا جزئی تعهداتش در چارچوب توافق هسته‌ای قلمداد کند. به معنایی دیگر، خروج یکجانبه امریکا و تأمین نشدن منافع اقتصادی ایران امکانی را برای شرکای اروپایی برجام جهت به جریان انداختن مکانیسم ماشه فراهم نمی‌کند.
فراتر از آن کشورهای اروپایی در شرایطی در واکنش به اقدامات تلافی جویانه برجامی ایران تنها به درخواست برای متوقف شدن این اقدامات اکتفا کرده‌اند که در خلال روزهای اخیر و در واکنش به حمله تروریستی امریکا به فرمانده نظامی ایرانی، با بی اعتنایی به ابعاد این واقعه از اقدام ناقض قوانین بین‌المللی امریکا حمایت کرده و بدون توجه به اینکه کارشکنی امریکا که توافق هسته‌ای را به عنوان یک پیمان صلح بین‌المللی در معرض نابودی قرار داده است، از این اقدام حمایت کردند. حمایتی که اگر کنار ناکامی در جست‌وجوی راهکارهای نجات برجام را در کنار آن بگذاریم، نشان می‌دهد که اروپا مسئولیت شکست برجام را یک تنه به دوش می‌کشد./ایران
