به گزارش بخش سیاسی سایت خبرمهم، بدون‌شک تهران- سئول یکی از سخت‌ترین دوران‌های رابطه خود را می‌گذرانند. رابطه تجاری نزدیک به ۱۷ میلیارد دلار بین دو کشور که بعد از برجام به دست آمد، به سمت صفر میل کرد و در حالی که ایرانیان به ویژه در زمینه کمیت و کیفیت کالاهای تولید این کشور مانند برندهای سامسونگ و ال‌جی که بخشی از آنها هم در داخل ایران تولید و بخش دیگری از کره‌جنوبی به ایران می‌آمد رضایت هم داشتند مدتهاست دلواپس قطع خدمات و حضور محصولات کشوری هستند که به نسبت چین منصفانه و با کیفیت هم بوده است.
جریان از این قرار است: به دنبال اوج‌گرفتن تحریم‌های آمریکا در مورد تجارت با ایران، ابتدا کره‌جنوبی تا چند ماه به دنبال گرفتن معافیت‌های تحریمی برای خرید نفت از ایران بود، اما این معافیت‌ها از اردیبهشت ۹۸ دیگر تمدید نشد. همین موجب نخستین گام جدی کاهش رابطه تهران – سئول بود. وقتی خرید نفت کاهش یافت، اولین دور افت سطح رابطه تجاری بین دو کشور رخ نمود. اما هر ۲ کشور تلاش داشتند این رابطه را از میل‌کردن به صفر دور کنند به ویژه که ناحیه «گانگنام» در کلان‌شهر سئول یکی از گران‌قیمت‌ترین و پرآوازه‌ترین مناطق شهری در سئول و حتی آسیا که بیشتر مردم دنیا این منطقه مسکونی را با یک آهنگ معروف کره‌ای با نام «گانگام استایل» در سال ۲۰۱۳ شناختند و ظرف تنها چند ساعت نزدیک به یک میلیون بازدید در “یوتیوب” داشت. محل استقرار دفاتر شرکت‌های بزرگ فناوری کره جنوبی همچون سامسونگ بوده و هست که به نام «تهران» نیز نامگذاری شده است؛ نشانه‌ای از حسن روابط ۲ کشور مهم آسیایی که روابط‌شان از دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی بنیان گذاشته شده است.
روایت کره‌ای‌ها از ماجرا اما سوی دیگری از قضیه را نشان می‌دهد؛ طبق اظهارات آنها، هر تعامل بانکی خارجی باید از پول محلی کشور (وون) به دلار تبدیل شود، ازهمین‌رو، تمام تبادلات آنها در سیستم بانکی آمریکا، قابل رصد است. ازهمین‌رو، کره‌ای‌ها از هرگونه تحریم می‌هراسند.
کره‌ای‌ها در حالی واردات اندک غذا و دارویی که با ایران داشتند را قطع کردند که سریال‌ها و کارتون‌های چندین‌قسمتی آنها رایگان در اختیار صداوسیما و شبکه‌های اینترنتی خانگی قرار می‌گیرد و برای مخاطبان ایرانی پخش میشود. جالب اینجاست که با پخش سریال‌های «جومونگ»، «جواهری در قصر» و… تلاش آنها برای نشان‌دادن وجهه مثبت از کشورشان به‌یکباره منجر به این شد اسامی «سوسانو» و «یانگوم» از اسم اعضای خانواده‌هایمان بیشتر به گوش بخورد و کالاهای کره‌ای خانه‌هایمان را تسخیر کند، اما همه اینها تا زمانی است که بازار بی‌خطر ایران در دسترس باشد. نگرانی از تحریم، هر سرمایه‌ای را در جهان، حتی سرمایه به‌دنبال نفوذ و کشور دوست و همراه کره جنوبی را هم رمانده است!
طرح ۲ فوریتی مجلس برای ممنوعیت واردات کالاها از کره جنوبی
اما فارغ از مباحثی که در خصوص سرنوشت ارزهای ایران در کرده جنوبی شنیده شده است یک روز مانده به پایان هفته گذشته عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در موضعی تهدید‌آمیز گفت: اگر کره جنوبی باز به تعهداتش در مذاکرات با ایران عمل نکند و بدعهدی کند مجلس به دنبال این است که یک طرح ۲ فوریتی برای ممنوعیت واردات کلیه کالاهای کره‌ای تدوین کند. محسن علیزاده عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ، با اشاره به اعلام آمادگی مسئولان کره جنوبی برای مذاکره با ایران برای بازگرداندن طلب ۷ میلیارد دلاری به کشورمان، اظهار کرد: مسئولان جمهوری اسلامی باید دیپلماسی مقاومت را سرلوحه کار خود قرار دهند و یک موضع قاطع در مقابل این کشورها داشته باشند و اعلام آمادگی مسئولان کره‌ای برای مذاکره با ما نشان‌دهنده این است که ما در نوع ادبیات و رفتارمان در قبال این کشور موفق بوده ایم. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با تاکید بر اینکه دولت کره جنوبی باید به سرعت در این زمینه اقدامی انجام دهد، ادامه داد: دولت و مسئولان بانک مرکزی و وزارت خارجه جمهوری اسلامی نیز باید برای دفاع از حق و حقوق مردم و آزادسازی ۷ میلیارد دلار بدهی کره جنوبی اقدامات موثر انجام دهد.
علیزاده در همین راستا افزود: حجم بالایی از کالاهای لوازم خانگی، تلفن همراه و خودرو در بازار ایران به کالاهای کره جنوبی اختصاص پیدا کرده، اگر ما آن را وارد نکنیم بخش عظیمی از کالاهای صادراتی آنها با مشکل مواجه خواهد شد که قطعا اگر مسئولان کره‌ای به تعهدات خود عمل نکنند، مجلس پیگیر این ممنوعیت خواهد بود.
چرا کره جنوبی پول‌های ملت ایران را پس نمی‌دهد؟
مسدود شدن میلیاردها دلار از مبالغ ناشی از فروش نفت آن هم در میانه بحران اقتصادی ناشی از کرونا که که موجب کسری ۱۰ میلیارد یورویی برای دولت ایران شده است، رابطه ایران و کره جنوبی را به تیره‌ترین حد ممکن رسانده است. اما واقعیت این است که روابط ایران و کره جنوبی صرفنظر از منافع و تضادهای دوجانبه، یک متغیر مهم و سرنوشت‌ساز دیگر هم دارد و آن هم رابطه این دو کشور با آمریکاست.
روابط اقتصادی آمریکا و کره جنوبی فوق العاده عمیق و دیرینه است. آمریکا با بازنگه داشتن بازار خود بر روی محصولات کره‌ای همچون پوشاک و قطعات الکترونیکی نقش مهمی در شتاب‌دهی به صنعت کره جنوبی داشت. هم‌اکنون نیز این روابط با وجود روی کار آمدن ترامپ با قدرت سابق وجود دارد. حجم تجارت بین کره جنوبی و آمریکا در سال ۲۰۱۸، ۱۳۲ میلیارد دلار برآورد شد و این رقم در سال ۲۰۱۹ به ۱۳۵ میلیارد دلار رسید. صادرات آمریکا به کره جنوبی پس از سال ۲۰۱۶ افزایش یافته است و از ۴۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ به ۶۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ رسید. نکته مهم در این باره تراز مثبت کره جنوبی در مقابل آمریکاست. این تراز مثبت به نفع کره، این قابلیت را به مقامات سئول داده است تا سرمایه‌گذاری‌های خود را در نقاط مختلف جهان توسعه دهند. البته بخشی از این مازاد تراز تجاری، صرف خرید اوراق قرضه آمریکا و پوشاندن کسری بودجه دولت آمریکا میشود. علاوه بر این بخش مهمی از ذخایر ارزی کره جنوبی نیز بر اساس دلار نگهداری میشود که در حفظ ارزش دلار با توجه به حجم مبادلات کره جنوبی در دنیا نقش مهمی را ایفا می‌کند. این روابط گسترده پولی و مالی با عضویت آمریکا و کره جنوبی در بسیاری از پیمان‌نامه‌های تجاری بین‌المللی همچون پیمان تجارت آزاد اقیانوس آرام و همچنین سازمان تجارت جهانی تکمیل شده است. دو کشور همچنین به دنبال امضای یک تفاهم‌نامه تجارت آزاد نیز هستند اما به دلیل مقاومت برنج‌کاران محلی در مقابل واردات برنج آمریکایی تاکنون این قرارداد به نقطه نهایی نرسیده است.
در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ و با توجه به مازاد تجاری کره جنوبی، واشنگتن تمام تلاش خود را به خرج داده تا بتواند سئول را وادار به پرداخت مبالغ بیشتر به دلیل حضور نظامیان آمریکایی و آن چه حفاظت بیشتر گفته میشود، نماید که با وجود مذاکرات گسترده و جدی تاکنون همچنان این مسئله به مرحله حل و فصل نهایی نرسیده است. طبیعی است که با چنین حجم گسترده‌ای از روابط دوجانبه در حوزه‌های گوناگون، سئول در مقابل فشارهای آمریکا برای قطع واردات نفت از ایران به راحتی کوتاه می‌آید. جالب اینجاست که این تجربه برای بار اول به دست نیامده و در جریان اوج‌گیری دور قبلی تحریم‌های آمریکا در حوزه نفت دقیقاً چنین اتفاقی روی داد.
بر اساس آمارهای اتحادیه تجارت بین‌المللی کره جنوبی، مجموع تجارت ایران و کره جنوبی در سال ۲۰۱۷ به ۱۷ میلیارد دلار می‌رسد که پس از وضع شدن تحریم‌های ثانویه روند کاهشی به خود گرفت و در سال ۲۰۱۵ میلادی تنها به ۶ میلیارد دلار بالغ شد که تراز تجاری ایران در مقابل کره جنوبی نیز منفی بود.
بعد از مذاکرات هسته‌ای و به نتیجه رسیدن برجام، کلید آغاز دوباره روابط تجاری نیز زده شد. ایران در یک حرکت بزرگ یک قرار چند میلیارد دلاری برای خرید ۸ کشتی کانتینربر از صنایع کشتی‌سازی «هیوندای» آغاز کرد و متعاقب آن نیز کره جنوبی واردات نفت از ایران را از سر گرفت و حجم روابط تجاری دو طرف به ۱۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ رسید. با وجود این جهش مهم با خروج دولت ترامپ از برجام و بازگشت دوباره تحریم‌ها روند معکوس دوباره تکرار شد.
بر طبق آمارهای «اداره اطلاعات انرژی آمریکا» واردات نفت کره جنوبی از ایران در سال ۲۰۱۹ تقریباً به صفر رسیده است. بر این اساس «شیل نفت» تولیدی آمریکا از سوی کره جنوبی به عنوان جایگزین نفت ایران برگزیده شد. بر این اساس صادرات نفت آمریکا به سئول از صفر بشکه در سال ۲۰۱۶ به ۶۱۸ هزار بشکه در سال ۲۰۱۸ رسید. این رقم در سال ۲۰۲۰ به دلیل رکود ناشی از کرونا ۵۵۲ هزار بشکه بود. به این ترتیب روشن است که واردات نفت ایران از سوی کره جنوبی بلافاصله به سمت صفر میل کرد.
این اتفاق در حوزه صنعت و مبادلات پولی نیز روی داد. کره جنوبی پیش از این علاوه بر حوزه صادرات کالاهای ساخته شده در حوزه توسعه بخش‌های زیر ساختی ایران نیز حضور جدی داشت. بر طبق داده‌های اتحادیه تجارت بین‌المللی کره جنوبی در سال ۲۰۱۷ دو هزار و ۶۷۱ شرکت کره‌ای روابط تجاری با ایران داشته‌اند. پس از تحریم‌های آمریکا همه این شرکت‌ها ایران را ترک کردند. در حوزه بانکی ۱۲ بانک ایرانی از جمله بانک ملت، پارسیان، در قالب قرارداد بانک مرکزی وارد همکاری با اگزیم بانک کره جنوبی شدند. پس از تحریم ایران توسط آمریکا، بانک‌های کره‌ای همچون ووی بانک، بانک صنعتی کره و اگزیم بانک همکاری خود را با ایران قطع کردند. این تحریم به قدری سفت و سخت در حوزه پولی و بانکی توسط سئول رعایت شد که با وجود بحران سنگین کرونا این کشور تنها نزدیک به ۱ میلیون دلار دارو را به ایران صادر کرد و حتی اجازه صادرات پلاستیک مورد نیاز صنایع دارویی ایران توسط شرکت ال‌جی نیز توسط آمریکایی‌ها داده نشد.
بدیهی است که نظر به شرایط فوق، ایران برای پس گرفتن اندوخته ارزی خود در بانک‌های کره‌ای راهی سخت و طولانی را در پیش دارد. همان‌گونه که بدهی قبلی نیز تنها بر اساس برجام و در قالب فروش کالا به ایران بازگردانده شد و سئول نشان داده است که به هیچ عنوان ریسک زیر پا گذاشتن تحریم‌های آمریکا را قبول نخواهد کرد.
تلاش کره جنوبی برای جلب رضایت آمریکا در انتقال پول به سوئیس
چند منبع می‌گویند مقام‌های کره جنوبی و ژاپن از انتقال پول نقد به سوئیس بدون اجازه آمریکا خودداری می‌کنند. وزارت خارجه کره جنوبی این موضوع را تایید کرد.
یک مقام این وزارتخانه به رویترز گفت: «با توجه به تحریم‌های آمریکا بازگرداندن پول به صورت نقد امکان‌پذیر نیست. هر گونه مجوز درباره این وجوه باید از طرف آمریکا صادر شود.»
مقام وزارت خارجه کره جنوبی گفت سئول درباره انتقال پول ایران به مسیر کانال سوئیس رایزنی‌هایی را انجام داده. او با وجود این گفت: «آمریکا نظر مثبتی درباره چنین طرح‌هایی ندارد.»
رویترز نوشته مشخص نیست چرا آمریکا برای چنین مبادلاتی مجوز صادر نکرده است. یک مقام وزارت خارجه ژاپن از اظهارنظر خودداری کرده و مسئله را به مقام‌های ایران ارجاع داده است. بانک مرکزی ایران هم به درخواست رویترز برای مصاحبه پاسخ نداده است.
موضع سکوت و خارج از دسترس اتاق مشترک ایران و کره جنوبی
خبرنگار “آفتاب یزد” در تلاش جهت اتخاذ موضع و نظر حسین تنهایی رئیس و فیروزی دبیرکل و همچنین اعضای هیئت‌مدیره اتاق مشترک ایران و کره جنوبی که قرار است همچون عضو پارلمان بخش خصوصی پاسخگو باشند، پیگیری زیادی کرد، اما بیشتر آنها گوشی خود را روی ریجکت خطوط تماس گیرنده تنظیم کرده بودند و فقط پویا فیروزی دبیرکل اتاق پاسخ تلفن خود را داد که او هم صادقانه ترجیح داد سکوت پیشه کند و در پی اصرار خبرنگار “آفتاب یزد” بگوید: «اتاق در این مورد پس از برگزاری جلسه‌ای ویژه، موضع متناسب با منافع ملی اتخاذ و اعلام خواهد کرد. اما اجازه دهید قبل از این جلسه از اعلام نظر پرهیز کنم تا موضع اینجانب، احتمال هیچ منافاتی با تصمیم جمعی و رسمی اتاق مشترک ایران و کره جنوبی نداشته باشد.»
مواضع هیجانی و عجولانه خلاف منافع ملی است
آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار روزنامه آفتاب یزد و با وجود اینکه در فرودگاه بود اما نتوانست در پاسخ به پرسش خبرنگار ما دل نگرانی خود را از چنین تصمیم‌های هیجانی برخی نمایندگان مجلس عنوان نکند.
وی با بیان اینکه هرگونه تصمیم احساسی و هیجانی در ممنوعیت واردات کالا از یک کشور آن هم در شرایط خاص و پیچیده اقتصاد امروز ایران می‌تواند به شوک تازه و سوء استفاده احتمالی جمعی فرصت طلب سوداگر بینجامد می‌گوید: به ویژه که برخی مواضع برگشت‌ناپذیر است و می‌تواند پیامدهای جبران ناپذیری در مناسبات دو کشور که همواره از سطح همکاری با یکدیگر رضایت داشته‌اند، بگذارد.
بغزیان با بیان اینکه در این رابطه مسئولان بانک مرکزی یا وزارت خارجه قطعا دلسوزانه پیگیر کشف راهکاری منطقی بوده و هستند و این اقدام کره جنوبی را باید با درک شرایط خاص اقتصادی و در عین حال دردسرهای شدید مجازات کشورهای نقض‌کننده تحریم‌ها سنجید و قضاوت کرد اظهار می‌کند: بطور قطع هیچکس بی‌تفاوت به منافع ملی نیست، اما نباید از یاد برد که برخی مواضع هیجانی در صورت صرف یک ادعا یا تهدید پیامدهای ناگوارتری برای اقتصاد کشوری مانند ما خواهد داشت که در شرایط کنونی نیز اسیر تورم لجام گسیخته در بازار است.
استاد اقتصاد دانشگاه تهران می‌افزاید: «اتخاذ مواضع عجولانه حتی اگر از قالب تهدید هم خارج نشود به کاهش اعتبار و مناسبات متعادل بین ۲ کشور و چه بسا روابط درازمدت لطمه خواهد زد؛ کما اینکه وقتی سفارت کشور انگلستان بارها توسط جمعی معترض عصبانی تهدید شد خسارت بیشتر این اتفاق شامل حال کشور ما شد و حتی مقامات ارشد کشور هم نارضایتی خود را از این دست مواضع هیجانی و تحریک‌آمیز اعلام کرده اند.» با توجه به این اظهارات و وضعیت موجود بین ۲طرف باید دید بزرگان سیاسی و اقتصادی کشور در اتاق فکر خود چه تصمیمی اتخاذ خواهند کرد و آیا اظهاراتی نمایشی از این دست توسط یک عضو کمیسیون کشاورزی مجلس که فقط یک رای از ۲۹۰رای مجلس را دارد و انتخاب تیتر هیجانی از آن در مطلب خبرگزاری ناشر آن بیشتر چه کشوری را خوشحال خواهد ساخت!؟ آیا با این نوع موضع‌گیری نمی‌توان چنین تعبیری داشت که یک پاس گل طلایی به چین داده شده و امروز برند هوآوی چین از خارج شدن احتمالی برندهای سامسونگ و ال‌جی از بازار ایران لبخند به لب دارد!؟
وزارت امور خارجه: طرح دعوی علیه بانک‌های متخلف کره‌ای در محاکم صالحه، در دست پیگیری است
روابط عمومی وزارت امور خارجه در پاسخ به مطلب درج شده در یکی از جراید تحت عنوان “چه کسانی کره‌ای‌ها را گستاخ کردند؟” اطلاعیه‌ای منتشر کرد. به گزارش ایلنا، در مطلب منتشر شده از سوی وزارت امور خارجه آمده است:
۱. اساسا هیچگاه تماس تلفنی از سوی سخنگوی وزارت خارجه کره با سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در سئول حاصل نشده و این ادعا از اساس نادرست است.
۲. ملاقات سفیر جمهوری اسلامی ایران در سئول با مدیر کل مسئول حوزه خاورمیانه بوده و در این ملاقات کمترین اشاره‌ای به اظهارات رئیس کل محترم بانک مرکزی نشده است.
۳. در پی این ملاقات، خبرگزاری کره‌ای یونهاپ خبری بی‌اساس مبنی بر احضار سفیر جمهوری اسلامی ایران منتشر و اظهاراتی را به سفیر منتسب کرد که طی اطلاعیه روابط عمومی وزارت امور خارجه در تاریخ ۳۱ تیر ماه اعلام شد: «متاسفانه خبرگزاری یونهاپ در اقدامی غیرحرفه ای، خبری بی‌اساس را منتشر کرده است. سفیر جمهوری اسلامی ایران در کره جنوبی به وزارت خارجه محل احضار نشده، بلکه دعوت شده است.»
۴. در دو سال گذشته، تامین دسترسی به منابع مالی بانک مرکزی در کره، دستور کار اصلی و محوری روابط با کره جنوبی بوده و در این راستا، علاوه بر پذیرش فرستاده ویژه این کشور، ده‌ها ملاقات در تهران و سئول با مقامات کره‌ای انجام شده است. بدیهی است که ماهیت وظایف وزارت امور خارجه اقتضاء می‌نماید که همه اقدامات خود را خبری نکند.
۵. وزارت امور خارجه طبق وظایف ذاتی خود، عمدتا تسهیل‌کننده روابط خارجی و از جمله روابط اقتصادی با سایر کشورهاست و در راستای اجرای این ماموریت، در کنار سایر نهادهای کشور قرار دارد. بدیهی است این امر نافی یا جایگزین وظیفه ذاتی سایر نهادها نبوده و وزارت خارجه نمی‌تواند به جای آنها اقدام کند. به همین دلیل طرح دعوی علیه بانک‌های متخلف کره‌ای در محاکم صالحه، توسط نهادهای ذیربط در دست پیگیری است و این موضوع توسط ریاست محترم بانک مرکزی اعلام شده است./آفتاب یزد
