مجلس جدید و دولت در تقابل اند؟

به گزارش بخش سیاسی سایت خبرمهم، کینز می گوید: «هیچ وسیله ای مکارانه تر و مطمئن تر برای نابودی پایه های یک جامعه ، بهتر از بی اعتبار کردن پول آن نیست». در این دولت قیمت ارز هشت برابر شده، تنها در این چند روز ارزش ریال یک سوم کاهش یافته است. آقای روحانی می دانید کشور را به کجا می برید؟»؛ این جمله، یکی از آخرین توییت های احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است.

 کمی به عقب برمی گردیم؛ در برنامه ریزی چهارم توسعه کشور که با کارشناسی بسیار خوبی طراحی شده بود، قرار بود هر سال مقداری بهای فراورده های نفتی افزایش پیدا کند. در آن روزگار مطالعات کارشناسی حاکی از این بود که با افزایش تدریجی قیمت بنزین مشکلی اساسی در کشور ایجاد نمی شود که هیچ بلکه زمینه های لازم برای حذف یارانه های سوخت نیز فراهم می آید؛ اما در مجلس هفتم احمد توکلی به عنوان یکی از اقتصاددان های مجلس هفتم و حدادعادل به عنوان رئیس مجلس هفتم، با تصمیم دولت هشتم مخالف بودند و در آخرین سال دولت هشتم و اولین سال مجلس هفتم، طرحی را با عنوان «تثبیت قیمت ها» مطرح کردند. البته عنوان رسمی طرح اصلاح برنامه چهارم توسعه بود و منظور از تثبیت قیمت ها، تثبیت قیمت ۹ قلم کالا (حامل های انرژی) بود؛ بنابراین دولت اجازه نداشت هر سال قیمت سوخت و سایر فراورده های نفتی را افزایش دهد. از سال ۸۳ که آخرین سال دولت هشتم بود، دولت مجبور شد قیمت سوخت را ثابت نگه دارد؛ یک تصمیم عوام خوشایندی (پوپولیستی) برای رسیدن به اهداف سیاسی به منظور زمینه سازی برای انتخاب دولت نهم که پس از آن، دولت دهم کشور را دچار یک مشکل بزرگ کرد که نتایج آن را امروز شاهد هستیم. تصور کنید چنانچه برنامه دولت هشتم در دولت های نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم ادامه پیدا می کرد، در زمان حاضر قیمت بنزین برای اقتصاد کشور رقم مناسبی بود. علاوه بر آن، مردم دچار شوک های اقتصادی مختلف نمی شدند. معلوم نیست چرا طراحان تثبیت قیمت ها در مجلس هفتم امروز حاضر نیستند بپذیرند که مسبب این همه گرفتاری در کشور و کاهش قدرت خرید پول ملی (ریال یا تومان) خود آنها بودند؟ حالا به نظر می رسد و شواهد حاکی از آن است که مجلس یازدهم قصد دارد بحث های عوام خوشایندی (پوپولیستی) را پیگیری کند و دولت دوازدهم هم سعی در رقابت برای گفتارشعاری و عوام خوشایندی دارد؛ درحالی که کرونا به اقتصاد ایران و جهان، شرایط متفاوتی را دیکته می کند و ضرورت ایجاب می کند که همه دست به دست هم دهند و با طرح های میان مدت و بلندمدت در اندیشه آینده ایران در دوران عبور از کرونا و ورود به پساکرونا باشند که بدون تردید دنیای بسیار متفاوتی خواهد بود.

  داووس و  تغییر در  جهان سرمایه داری

 

کلاوس شواب، بنیان گذار همایش جهانی اقتصاد که همه ساله در داووس سوئیس برگزار می شود، معتقد است که ویروس کرونا، مشکلات و نواقص نظام سرمایه داری (بورسی) را برملا کرد و پیامدهای منفی جهانی شدن نیز آشکار شد. تقریبا همه صاحب نظران قبول دارند که ویروس کرونا نظم جهانی را به هم ریخت و باید برای نوعی نظم نوین و شرایط عادی نوینی که قبلا بشر تجربه نکرده است، آمادگی پیدا کرد.

کریس کوک، پژوهشگر ارشد یونیورسیتی کالج لندن، معتقد است کرونا موجب شده در دوران فعلی و آینده پساکرونا، این فعالان و احزاب سیاسی نباشند که سیاست گذاری ها را تعریف و اجرائی می کنند، بلکه موضوعات و مشکلات مردم هستند که سیاست ها، ساختار و مرام نامه احزاب سیاسی را تعریف خواهند کرد.

خسارت های اقتصادی کرونا برابر  با یک جنگ جهانی؟

 

کلاوس شواب در کتابی که تحت عنوان «تنظیم دوباره بزرگ –  The Great Reset» با همکاری تیری مالرت، از مدیران برگزاری همایش جهانی داووس منتشر کرده است، تاکید می کند که پیامدهای شیوع کرونا جهان را در آستانه یک تغییر عظیم و تعریف یک نظم نوین اقتصادی قرار داده است. کلاوس شواب و تیری مالرت معتقدند جوامع جهانی نیازمند قراردادهای اجتماعی تازه ای هستند که عبور از نظام سرمایه داری بر اساس بازار سرمایه (بورس) را با محوریت موضوعات مرتبط با خیر و صلاح و رفاه بشریت (انسان) مورد توجه قرار بدهند؛ به ویژه در دوران انقلاب صنعتی چهارم، پایه و اساس تصمیم های سیاسی و اقتصادی در این راستا باشد.

کرونا برای جهان  فرصت آفرینی  می کند؟

 

نویسندگان کتاب «تنظیم دوباره بزرگ» معتقدند با وجود مشکلات و مرگ و میر ناشی از شیوع بیماری کرونا، این ویروس که به آرامی مردم بیشتری را در جهان مبتلا می کند، هم زمان فرصت های بزرگی را نیز فراهم می آورد تا سیاست مداران در مجالس و دولت ها بدانند که بر سر دوراهی بسیار مهم و سرنوشت سازی قرار دارند؛ راه اول ادامه کار بر اساس روش ها و سیاست های تجربه شده ای است که ناکارآمدی شان را هر روز بیشتر از دیروز نمایان می کند. در این مسیر کشورها مرتب با شرایط غیرمنتظره جدید و مشکلات عدیده ای که قبلا تجربه نکرده اند، دست و پنجه نرم خواهند کرد. راه دوم توجه جدی به تعریف و تدوین سیاست های ابتکاری و نوین به منظور حل مشکلات زیست محیطی، ادغام های اقتصادی در جوامع و کشورها، توسعه مردم سالاری و پاسخ گویی به مردم در تمامی سطوح اجرائی، قانون گذاری و قضائی همراه با احترام به برابری نژادی، دینی، مذهبی و اعتقاداتی مردم است.

موجی از  ناآرامی های  اجتماعی در  جهان سرمایه داری

 

معمولا سرمایه داران برای سود در طرح های مختلف سرمایه گذاری می کنند و به عواقب تاثیرات منفی زیست محیطی طرح های مختلف اهمیت نمی دهند؛ تاثیرات منفی زیست محیطی تقریبا تمامی طرح هایی که در جوامع و کشورهای مختلف تاکنون اجرا و تجربه شده اند، بسیار عمیق و ویران کننده بوده و هستند. در ایران می توان مثال های زیادی از این گونه طرح ها را مطرح کرد که متاسفانه تاثیرات منفی زیست محیطی خسارت باری داشته و دارند.

نویسندگان کتاب «تنظیم دوباره بزرگ – The Great Reset» که روز سه شنبه ۲۵ تیرماه ۱۳۹۹ آن را به خبرنگاران معرفی کردند، این نکته را مورد توجه قرار دادند که درحال حاضر توجه به نیاز برای مراقبت از محیط زیست و منابع طبیعی بسیار جدی است. کمااینکه بخش قابل توجهی از ۱۰ هزار میلیارد دلاری که دولت ها در سراسر جهان برای مبارزه و جبران خسارات اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا تخصیص داده اند، قرار است به موسسات و بنگاه های تجاری و صنعتی پرداخت شود که روی طرح هایی در راستای توسعه فناوری های به اصطلاح سبز و مناسب برای محیط زیست مطالعه و کار می کنند. کلاوس شواب به خبرنگاران گفته است چنانچه دولت ها و قانون گذاران در کشورها مشکلاتی را که تک تک مردم ، بنگاه های تجاری و صنعتی و موسسات فعال در عرصه اقتصادی دارند، نادیده بگیرند، باید منتظر «موجی از عصیان و ناآرامی های اجتماعی» باشند.

آیا جهانی شدن همچنان مطرح است؟

 

کلاوس شواب و تیری مالرت به خبرنگاران روز ۲۵ تیرماه ۹۹ گفتند موضوع جهانی شدن یا جهانی سازی برای مدت زیادی عقیده خوب و موجهی تلقی می شد. چرا؟ برای اینکه برای طراحان این نظریه سود خوبی داشت. اما امروز مطرح کردن ضرورت جهانی سازی یا جهانی شدن به نظر می رسد طرفدارانی نداشته باشد. چرا؟ برای اینکه با پیشرفت فناوری های اطلاع رسانی (شبکه های اجتماعی) مردم و به ویژه جوانان آگاهی اجتماعی خوبی دارند. درهمین حال در هیچ جامعه ای نمی توان طرح و برنامه ای را اجرا کرد و پیش برد که بخشی از جامعه از سوارشدن بر قطار آن طرح محروم باشند.

توسعه علاقه  به منافع ملی

 

تا قبل از شیوع ویروس کرونا کلاوس شواب و همفکران او در همایش جهانی داووس سوئیس از موضوع جهانی شدن یا جهانی سازی اقتصاد حمایت می کردند. درباره موضوعات مرتبط با قیمت حامل های انرژی در بازارهای بین المللی در همایش جهانی داووس، حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، در ماه دسامبر ۲۰۱۴ پیشنهاد داد که خوب است دست واسطه ها قطع و بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان انرژی گفتمان مستقیمی تعریف شود تا قیمت در سطحی تعیین شود که برای تولیدکننده مقرون به صرفه و برای مصرف کننده توان پرداخت بهای انرژی میسر باشد، اما غربی ها به آن توجهی نکردند و شیوع ویروس کرونا شوکی به بازار بین المللی انرژی (سرمایه داری – بورسی) وارد کرد که در تاریخ تجربه نشده بود.

نویسندگان کتاب «تنظیم دوباره بزرگ» پیش بینی می کنند که ویروس کرونا چنان موجب تحولات در عرصه های اجتماعی و اقتصادی شده است که شاهد توسعه افکار ملی گرایی افراطی در برخی از کشورها خواهیم بود. درواقع برخی به همین دلیل احتمال فروپاشی اتحادیه اروپا یا ایالات متحده آمریکا را مطرح می کنند.

افراط در جهانی شدن اشتباه بود؟

 

مبتکران همایش جهانی داووس به این نتیجه رسیده اند که جهانی شدن یا جهانی سازی در مسیری افراطی پیش رفت و ترس و نگرانی مثلا از بابت ازدست دادن فرصت های شغلی و انتقال بنگاه های تجاری و صنعتی از منطقه ای به منطقه ای دیگر یا از کشوری به کشور دیگر موجب شده است که احساسات ناسیونالیستی رو به رشد بگذارند.

ثروتمندان غنی تر  و  فقرا فقیرتر می شوند؟

 

نویسندگان کتاب «تنظیم دوباره بزرگ» نکته جالبی را مورد توجه قرار داده اند که شیوع ویروس کرونا موجب شده ثروتمندان تقریبا در همه کشورها غنی تر و فقرا فقیرتر شوند. سپس با اشاره به رکود اقتصادی ناشی از کرونا، چشم انداز آن را با بحران بزرگ و بی سابقه سال ۱۹۳۰ مقایسه می کنند که «البته در صورت عمل و اقدام سریع کل جهان در راستای ضرورت یک بازنگری عظیم در همه ابعاد اجتماعی و اقتصادی جوامع، از آموزش و قراردادهای اجتماعی گرفته تا شرایط کار و… ممکن است از وقوع بحران بزرگ جدید جلوگیری کند». بنابراین در دوران دست و پنجه نرم کردن با ویروس کرونا و دوران گذار به دوران پساکرونا در تمامی کشورها مسئولان ذی ربط اجرائی، قانون گذاری و قضائی باید دست به دست هم بدهند و فارغ از سلیقه های سیاسی و غیرسیاسی تمامی بخش های تجاری، صنعتی به ویژه صنعت انرژی (گاز طبیعی، نفت خام، فراورده های نفتی ، برق و…) و نیز فناوری های ارتباطاتی (شبکه های اجتماعی ، رسانه های تصویری، صوتی، مطبوعاتی و…) با مشارکت و همفکری مردم مدیریت شوند. در واقع کرونا ثابت کرد هیچ دولتی بدون حمایت اکثریت مردم نمی تواند موفق عمل کند و پایدار باشد. نویسندگان کتاب «تنظیم دوباره بزرگ» در روز سه شنبه ۲۵ تیرماه ۱۳۹۹ به خبرنگاران گفته اند در یک کلام نظام سرمایه داری (بورسی) نیازمند یک بازنگری عظیم برای شروع نوینی است.

کرونا چه بخش هایی از  نظام سرمایه داری را  رسوا  کرد؟

 

به اعتقاد کلاوس شواب و تیری مالرت، ویروس کرونا نظام بهداشت و درمان در جوامع سرمایه داری را مورد سوال جدی قرار داد. بدون اینکه در جهان جنگی جهانی رخ داده باشد، شاهد آن هستیم که بدهی های دولتی غیرقابل تصور هستند و آمار بی کاری رو به افزایش دارد. هنوز دولت ها نمی توانند پایانی برای وضع موجود تصور کنند.

در ایران وقتی به برنامه های صداوسیما (رسانه ملی) توجه می کنیم، نمی دانیم نویسندگان متون و مجریان برنامه های به ویژه اقتصادی چه پیامی را برای جامعه دارند. از یک طرف یک نظام سرمایه داری و بازار سرمایه (بورس) را تشویق می کنند و از سوی دیگر با طرح مشکلات معیشتی و مقصر جلوه دادن دولت در بروز مشکلات، اعتقادات سوسیالیسم را مطرح می کنند. درحالی که مشکل اصلی اقتصاد کشور مجلس است که بیشتر به مسائل سیاسی فکر می کند تا تصویب قوانینی که کارشناسی شده باشند و بتوانند مشکلات اقتصادی کشور را حل وفصل کنند و جلوی فساد و اختلاس را بگیرند. در سایر کشورها نظیر نظام سرمایه داری (بورسی) آمریکا ما شاهد عصیان و شورش های اجتماعی علیه فاصله طبقاتی و تبعیض نژادی هستیم؛ مردم خواهان فرصت های برابر برای همه هستند. علاوه بر آن دولت ها و سیاست مداران بر این تصور بودند و هستند که نیازی به پاسخ گویی به نسل جوان ندارند. اینک شرایط کرونایی جوی را پدید آورده است که همه ناگزیر به پاسخ گویی در برابر تصمیم ها و عملکردهایشان نه تنها به نسل جوان حاضر بلکه به نسل آینده هستند.

انقلاب صنعتی چهارم

 

از سال ۲۰۱۲ در کشورهایی نظیر آلمان، تربیت مدیران برای مدیریت در دوران انقلاب صنعتی چهارم شروع شده بود؛ به این معنی که تجارت و صنعت وارد مرحله ارتباطات الکترونیکی، فیزیکی و شبکه های اجتماعی خواهد شد. انتظار می رفت که این تحول در ۱۰ تا ۱۵ سال آینده اتفاق بیفتد؛ اگرچه در برخی از کشورها به دلایل مختلف با وقوع انقلاب چهارم صنعتی مخالفت می شد و می شود. حتی با روش های مختلف و قانون و مقررات جلوی پیشرفت فناوری های نوین ارتباطاتی گرفته می شد و هنوز می شود. کلاوس شواب و تیری مالرت معتقدند ویروس کرونا گذار جهانی به دوران انقلاب صنعتی چهارم را جلو انداخت و تسریع کرد. درواقع در ایران نیز ما شاهد این تحول هستیم و نیاز به دورکاری و استفاده از فناوری های نوین ارتباطات از راه دور هر روز بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.

منظور از انقلاب صنعتی؟

 

انقلاب صنعتی اول از اواخر قرن هجدهم تا اوایل قرن بیستم با بهره برداری از آب و انرژی بخار آب در کارخانه ها و تولید مکانیزه بود. از اوایل قرن بیستم تا دهه ۱۹۷۰ میلادی وقوع انقلاب صنعتی دوم با بهره برداری از قدرت برق برای تولید انبوه در کارخانه ها همراه بود. از دهه ۱۹۷۰ میلادی تاکنون وقوع سومین انقلاب صنعتی با بهره برداری از علوم الکترونیکی و فناوری های اطلاعات برای تولید به اصطلاح اتوماتیک (خودکار) در کارخانه هاست. درحال حاضر که بحث انقلاب چهارم صنعتی مطرح شده و از سال ۲۰۱۲ مورد توجه قرار گرفته است، با تلفیقی از دستاوردهای انقلاب سوم صنعتی و فناوری های نوین ارتباطاتی دربرگیرنده سیستم های فیزیکی و دیجیتالی جهان، شاهد تحول بی نظیری خواهد بود که در ایران چنانچه از هم اکنون به آن توجه کافی مبذول نشود و مجلس یازدهم به جای پیگیری های سیاسی، قوانین مناسب اقتصادی و… را تصویب نکند، از کشورهای دیگر عقب خواهیم افتاد و جبران این عقب افتادگی به این سادگی ها نخواهد بود.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه قبل از شیوع ویروس کرونا گفته بود مدیریت جهان دست خوش تحولات هوش مصنوعی خواهد شد و از برنامه های دولت روسیه برای توسعه و پیشرفت در هوش مصنوعی تعریف کرده است. چین درحال حاضر با تکنولوژی G۵ هواووی از آمریکا و اروپا پیشی گرفته است. نویسندگان کتاب «تنظیم دوباره بزرگ» (The Great Reset) معتقدند در توسعه فناوری های نوین دیجیتالی و فیزیکی باید مصالح و رفاه انسان ها در کانون توجه قرار گیرند تا رشد این گونه فناوری ها به کل جامعه و در تمام سطوح به صورت عادلانه سود برسانند و مورد بهره برداری قرار گیرند. با بیان این موارد، می توان این گونه نتیجه گیری کرد: مجلس یازدهم در سال اول شروع به کار و دولت دوازدهم در سال آخر در شرایطی مشابه با مجلس هفتم و دولت هشتم قرار دارند. نمایندگان مجلس یازدهم به نظر می رسد باوجود توصیه ها و رهنمودهای مقام معظم رهبری، همان گفتار و رفتار مجلسیان هفتم را تکرار می کنند، درحالی که شرایط امروز کشور با شرایط آن روز به کلی فرق می کند. مجلسیان باید برای جلب اعتماد و حمایت اکثریت مردم جامعه بیشتر تلاش کنند و از طرح موضوعات کوتاه مدت به منظور نیل به اهداف سیاسی کوتاه مدت پرهیز کنند و دولت و مجلس با هم بیشتر به بحث درباره برنامه های میان مدت و بلندمدت بپردازند. کتاب «تنظیم دوباره بزرگ» (The Great Reset) صراحت دارد که دوران سرمایه داری (بورس) در شرایط ویژه ای قرار گرفته و در تمامی کشورها شرایط دوران گذار از سرمایه داری بورسی به سوی مسئولیت پذیری افراد، محافل و موسسات فعال در عرصه اقتصادی و سیاسی را فراهم آمده است. مجلس یازدهم باید در هر مورد که قانون گذاری می کند موضوعات مرتبط با حفظ محیط زیست و بهبود شرایط محیط زیست را به طورجدی مد نظر قرار بدهد. قوه مجریه، قوه مقننه، قوه قضائیه، بخش خصوصی، بخش عمومی، بخش های آکادمیک، نظامی، امنیتی و… باید در برابر تاثیرات منفی اقدام و عمل شان در جامعه و محیط زیست پاسخ گو باشند. کشورها در جهان به یک حکمرانی خوب در تمامی زمینه ها نیاز دارند. دورانی که فقط دولت و قوه مجریه را باید مسبب تمامی گرفتاری های اقتصادی و… مردم بدانیم، به پایان رسیده است. ایران می تواند محور باشد. همایش جهانی داووس که تاکنون ۵۰ گردهمایی در سطح عالی رتبه رهبران جهان را میزبانی کرده است، با انتشار کتاب «تنظیم دوباره بزرگ» (The Great Reset) اعلام می کند که دیگر راه و روش گذشته در جهان سرمایه داری (بورسی) کارساز نیست و باید چاره ای دیگر اندیشید.

چه باید کرد، فرصت بسیار کم است؟

 

چنانچه نمایندگان مجلس یازدهم، واقعیت ها و وضعیت پیش آمده در دوران کرونایی نه تنها در ایران بلکه در جهان را مدنظر قرار بدهند و اقتصاددانانی نظیر احمد توکلی به این نتیجه برسند که در مجلس هفتم اشتباه کردند و به جای سرزنش کردن این و آن، به فکر راهکار سازنده و ابتکاری برای جبران اشتباهات گذشته باشند، به این نتیجه خواهند رسید که می توان با تکیه به منابع عظیم گاز طبیعی ایران و ایجاد خزانه داری انرژی (مقاله منتشرشده در روزنامه «شرق» ۱۹ تیرماه ۱۳۹۹) سیاست های نوینی که براساس آنها ایران به عنوان مبتکر دلارزدایی اقتصاد جهان با هدف تعریف مفاد یک قرارداد جدید اجتماعی که حرمت انسان ها و عدالت اجتماعی در کانون آن باشد، برای توسعه اقتصادی و منفعت رسانی به تمامی آحاد جامعه به جهان معرفی شود./شرق