وام روسی

به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرهای فوری، یک استاد دانشگاه در گفت‌‌و‌گو با آفتاب یزد می‌گوید: «توصیه ام به عنوان یک دانشگاهی آن است که در تعاملات سیاسی ـ اقتصادی با روسیه، دقت و حساسیت بیشتری به کار گرفته شود زیرا تاریخ به ما می‌گوید روس‌ها شرکای قابل اعتمادی نیستند!»
دکتر علی بیگدلی در واکنش به خبر وام دو میلیارد دلاری که قرار است ایران از روسیه اخذ کند با اشاره به سوابق روابط ایران و روسیه به آفتاب یزد می‌گوید: «اگرچه میزان این وام در مقایسه با وسعت وجمعیت و نیازهای مالی ایران، رقم ناچیزی است اما وقتی می‌گوییم تحریم‌ها به این زودی قرار نیست برداشته شود یعنی به این گونه استقراض‌ها نیز باید اندیشید زیرا به مرحله‌ای رسیده‌ایم که گویا چاره ی دیگری نداریم.»

دو میلیارد دلار یا پنج میلیارد دلار؟!

در خبرها آمده که همتای روسی رضا اردکانیان، الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، گفته است:«ایران می‌خواهد میزان کل وام دریافتی از این کشور را به پنج میلیارد دلار برساند.» وزیر انرژی روسیه در توضیح این خبر می‌گوید:«ایران دو میلیارد دلار وام از این کشور درخواست کرده است و قصد دارد میزان کل وام دریافتی از روسیه را به پنج میلیارد دلار برساند.»
و اما موضوع پنج میلیارد دلار وام روسیه به ایران، حتی قبل از برجام مورد توافق طرفین قرار گرفته بود و بر اساس توافق سال ۲۰۱۵، تاکنون چندین قرارداد برای اعطای وام برای طرح‌های نیروگاهی و خط آهن ایران از طرف روسیه امضا شده است، اما رضا اردکانیان ـ وزیر نیرو ـ روز اول آذر در سفری به روسیه گفت درباره اختصاص وام برای طرح‌های جدید مذاکره شده است.
الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، روز شنبه دوم آذر به خبرنگاران گفته است: «وزارت دارایی روسیه این موضوع را بررسی خواهد کرد.» بر اساس گفته‌های رضا اردکانیان و همتای روسی وی ـ نواک ـ اگرچه این وام برای ساخت نیروگاه‌های حرارتی، نیروگاه‌های برق آبی، راه‌آهن و تامین واگن‌های مترو تقاضا شده است اما دکتر علی بیگدلی ما را به مسائلی همچون قرار و مدارهای «سوآپ» نفتی و نیز انتقال نفت ایران به دریای مدیترانه و دیگر جاها ارجاع داده و می‌گوید: «شاید این قرار و مدارِ مالی ـ استقراضی در ادامه ی تلاش‌های سابق برای کمک به فروش نفت ایران باشد که همواره عملیاتی نشده است.»

وام دومیلیارد دلار، وامی که شاید پرداخت نشود!

درباره ی وام دو یا پنج میلیارد دلاری وقتی به تاریخ شروع ماجرا می‌نگریم، ۲۰۱۵ میلادی؛ ناخودآگاه به یاد زمان سوزی‌های روس‌ها در تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر، انواع و اقسام بهانه‌ها و کارشکنی‌ها در تحویل موشک‌های اس ـ ۳۰۰ و نیز عدم همراهی با ایران در فقره کمک به فروش نفتِ ایران در تنگناهای تحریم‌های نفتی و بانکی می‌افتیم. در همین زمینه دکتر علی بیگدلی تحلیلگر مسائل سیاسی می‌گوید: «تغییری در رفتار اتحاد جماهیر شوروی سابق و روسیه فعلی رخ نداده است! روسیه همواره در آرزوی تصاحب اقتصاد و بازارهای ایران بوده و از هر فرصتی نیز نهایت بهره برداری‌های لازم را به عمل آورده است.» این تحلیل بیگدلی با توجه با واقعیت‌های آماری نیز قابل قبول به نظر می‌رسد. اگرچه آقای اردکانیان گفته است وام مورد بحث به ساخت نیروگاه یک هزار و ۴۰۰ مگاواتی سیریک هرمزگان، پروژه برقی‌ کردن راه‌آهن اینچه‌برون‌ ـ گرمسار، توسعه نیروگاه‌ برق‌آبی گُتوند، مدرن کردن سیستم نیروگاه رامین، پروژه راه‌آهن زاهدان به بیرجند و تجهیز ناوگان حمل‌ونقل شهری (واگن‌های مترو) اختصاص خواهد یافت اما بر اساس آمارهای رسمی گمرک روسیه، این کشور طی ۹ ماه سال جاری میلادی ۳۹۱ میلیون دلار واردات از ایران داشته که نسبت به دور مشابه پارسال تغییری نکرده، اما صادراتش به ایران با افزایشی ۳۷ درصدی به حدود ۱.۲میلیارد دلار رسیده است و این تفاوت آشکار ما را بر آن می‌دارد تا به حرف‌های این استاد دانشگاه با تامل بیشتری، بیندیشیم.

برای روس‌ها؛ استیلا بر اقتصاد ایران یک آرزوی دور و دراز است

دکتر بیگدلی با کنکاشی در تاریخ روابط ایران و روسیه می‌گوید: «روس‌ها همواره در پی آن بوده‌اند که ایران را وابسته به خود و نیازمند به منابع مالی و اقتصادی این کشور نمایند اما تنها شانسی که ایران آورده، این بوده است که اقتصاد روسیه فاقد قدرت و صلابتی است که بتواند تمام اقتصاد ایران را در اختیار بگیرد و اما به نظر می‌رسد این آرزوی دور و دراز همیشه در اذهان مقامات روس، زنده و پویا است.»
این استاد دانشگاه می‌افزاید: اگر با دقت بیشتری به سوابق تاریخی روابط ایران با دو ابرقدرت شرق و غرب نگاهی از سر تامل بیندازیم خواهیم دید همواره و همیشه اگرچه ایران فراری از قرار گرفتن، زیر سلطه ی امپریالیسم غربی یعنی امریکا بوده اما در نوع و شیوه رابطه با روس‌ها از گذشته تا همین الآن همواره نوعی پنهان کاری و رفتارهای مرموز قابل مشاهده است با این توضیح که تفکرات روسی و داشتن رابطه با مسکو برای برخی از مقامات تاثیرگذار سیاسی ما، تفکری غالب و قابل اعتماد به شمار می‌آید.
بیگدلی ادامه می‌دهد: اگر در نوع و شیوه رفتاری اردوغان در ارتباط با روسیه بنگریم خواهیم دید که اگر چه ترکیه برای تحت فشار قرار دادن آمریکا، همواره نزدیکی خود با روسیه را حفظ کرده است اما در نهایت راه دیگری را می‌رود.

روسیه؛ نامطمئن، مرموز و شکننده!

در این رابطه یک مسئله، استقراض از روسیه را اندکی تلخ می‌نماید و آن هم عدم صداقت و شفافیت مقامات روسی با ایران است که این شائبه را در ذهن ایجاد می‌کند که شاید نگاه مسکو به کاخ سفید است تا چراغ سبزهای لازم را برای در اختیار قراردادن موارد مورد توافق، دریافت کند اما دکتر بیگدلی با این فرضیه مخالف است و می‌گوید: روش روس‌ها در ارتباطات اینچنینی، روشی فرسایشی و زمان بر است زیرا آن‌ها می‌کوشند تا طرف مقابل را در خستگی تام و تمام، شیفته و نیازمند امکاناتی نمایند که در اختیار دارند واگرنه مسکو در مواجهه با سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی حتی ناخرسند نیز نخواهد شد که کاری کند تا مقامات امریکایی را به اصطلاح عصبانی کند!
این استاد دانشگاه توضیح می‌دهد؛ در عین حال نباید فراموش کرد که روسیه خود درگیر نوع دیگری از تحریم‌هایی است که از سوی اتحادیه اروپایی بر این کشور تحمیل شده و از همین رو، ضعف‌های اقتصادی بیشماری روسیه را مجاب و مجبور می‌کند تا در تعاملات خود، همواره جانب احتیاط را رعایت کند.
آن گونه که در اخبار مرتبط با وام دومیلیارددلاری روسیه به ایران عنوان شده است، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در روزهای پایانی بهمن ماه سال ۱۳۹۷ در بررسی لایحه بودجه ۹۸، مجوز دریافت وام از روسیه را که دو سال پیش تصویب شده بود تمدید کردند. قرارداد تامین منابع مالی (فاینانس) دو پروژه نیروگاهی هرمزگان شهریور ۹۶ میان بانک دولتی “توسعه و امور مالی خارجی” روسیه و بانک دولتی “صنعت و معدن” جمهوری اسلامی امضاء شده بود. چنین به نظر می‌رسد که این قرار داد بخشی از همان وام ۵ میلیارد دلاری مصوب مجلس است که البته در گفته‌های مقامات روسی چنین استنباط می‌شود که دومیلیارد دلار فعلی، چیزی فراتر از مصوبات قبلی است زیرا برخی از مقامات روسی گفته‌اند که در سال ۲۰۱۵، یک وام ۵ میلیارددلاری در اختیار ایران قرار داده شده است.
اما اردکانیان در جمع خبرنگاران گفته است: «برای باقی این ۵ میلیارد خوشبختانه پروژه‌های پیشنهادی به تصویب رسید که عبارتند از اضافه‌کردن ۲ هزار واگن به مترو به سیستم حمل و نقل شهری، تکمیل راه آهن زاهدان – بیرجند، توسعه نیروگاه برق آبی گتوند که قرار است از ۱۰۰۰ مگاوات به ۱۶۴۰ برسد و بازتوانی نیروگاه ۱۸۰ مگاواتی رامین اهواز.» وزیر نیرو این را نیز گفته است که؛ کار کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی با “اندکی کندی” روبرو بوده است. اگرچه او به علت این کندی اشاره‌ای نکرده اما احتمال دارد تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی و محدودیت‌های اعمال شده بر مراودات مالی و بانکی از علت‌های این تاخیر باشد.

تمایل ایران به خرید جنگ‌افزار از روسیه

خبر دیگری که بی ارتباط به خبر وام دومیلیاردی می‌تواند نباشد این که؛ دیمیتری شوگایف، رئیس سازمان فدرال همکاری فنی-نظامی روسیه در جریان برگزاری نمایشگاه هوایی دوبی در گفت‌وگو با خبرنگاران از تمایل جمهوری اسلامی به خرید تجهیزات جنگی روسی خبر داده و خاطرنشان کرده است که این کار مستلزم بر طرف شدن محدودیت‌های بین‌المللی است زیرا مطابق قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، که در پیوند با توافق هسته‌ای میان جمهوری اسلامی و شش قدرت جهانی صادر شد، از ژوئیه ۲۰۱۵ داد و ستد جنگ‌افزار با ایران ممنوع شده است. البته این محدودیت اکتبر ۲۰۲۰ خاتمه می‌یابد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، دیمتری شوگایف گفته مسکو آماده است در مورد فروش جنگ‌افزار با تهران گفت‌وگو کند اما اقدام عملی در این زمینه موکول به رفع تحریم‌های بین‌المللی است. /آفتاب یزد