به گزارش بخش بین المللی سایت خبرهای فوری، کشوری سراسر از دموکراسی که در آن هم از حزب‌الله لبنان خبر است و هم از سکولارها، هم مسیحیان در قدرت نقش دارند و هم شیعیان و سنی‌ها… هم اروپایی است و هم عربی. از همین رو اینکه شنیده شود چنین کشوری به عنوان یک الگو از همزیستی واقعی و مسالمت آمیز این روزها دستخوش نا آرامی و آشوب شده است بسیاری را متعجب و البته اندوهناک می‌کند.
چرا کشوری که هم در قدرت و هم در زندگی مردمانش برای همه جریانات و گروه‌ها و همه مذاهب سهم قائل شده است و ملت آن نسبتا زندگی با آرامشی را در این سه دهه سپری کردند باید شاهد درگیری‌هایی از جنس درگیری‌های خاورمیانه‌ای باشند؟ این کشور سه روزی هست که در تظاهرات و اعتراض به سر می‌برد؛ اعتراضاتی که به دنبال اقدام دولت لبنان برای اعمال مالیات‌های جدید این کشور را فرا گرفته است. این تظاهرات ابتدا در مرکز بیروت بر پا شد و به سرعت سراسر مناطق لبنان را فرا گرفت. تظاهرکنندگان با روشن کردن لاستیک تمام مسیرها را در بیروت بستند.آتش سوزی‌هایی ایجاد کردند و اعتراضات بسیار گسترده‌ای به راه انداختند. اما نکته جالب اینجاست که دراین تظاهرات نیروهای امنیتی تاکنون به سرکوب مردم نپرداختند. جالب‌تر آنکه تظاهرکنندگان در کنار آسایش در تجمعات اعتراضی، بعضا به گرفتن عکس یادگاری و سلفی، بازی‌های تفریحی، قلیان کشیدن و… هم می‌پردازند و در عوض مسئولین لبنانی در این باره واکنش‌هایی که همسویی با نظر مردم داشته است را بروز داده‌اند.
آن طور که ایلنا می‌نویسد: «در این باره الحریری نخست‌وزیر لبنان گفته است:لبنانی‌ها درد دارند و اعتراف می‌کنم که دردهایشان حقیقی است، من با هر حرکت مسالمت‌آمیزی برای بیان مطالبات موافق هستم. لبنان یک دوره بی‌سابقه سخت و دشوار را پشت سر می‌گذارد که هرگز مشابه آن را تجربه نکرده است.»
نخست‌وزیر لبنان تظاهرات مردمی را واکنشی طبیعی به اقدامات سیاسی حکومت دانست و گفت: «من به شرکای خود در دولت ۷۲ ساعت فرصت می‌دهم که به ما، مردم در خیابان و شرکای بین‌المللی راه‌حلی منطقی ارائه کنند.»
سعد الحریری گفت: «اگر کسی راه‌حلی برای بحران اقتصادی دارد، بیاید آن را اعلام کند، ما دیگر زمان و فرصت نداریم. یا شرکای ما در دولت پاسخ صریحی و راه‌حلی برای خواست ملت ارائه می‌کنند یا من حرف دیگری را خواهم زد.»
وی با اعلام اینکه مهلت باقیمانده بسیار کوتاه است، اظهار داشت: «شهروندان لبنانی از سیاستمداران جدیت در عمل را توقع دارند و ما در مقابل چیزی جز درگیری و کشمکش به آنها ندادیم.» از سویی او جلسه کابینه را به دنبال موج اعتراض‌های دو روز اخیر علیه وخامت اوضاع اقتصادی و معیشتی لغو کرد و حتی موضوع استعفای خودش را مطرح کرد.
از سویی سید حسن نصرالله دبیر کل حزب الله نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان داده است دبیرکل حزب‌الله با اشاره به وضعیت داخلی لبنان گفت: نباید سعی کنیم ناکارآمدی را گردن هم بیندازیم. همه صرفا در حال محکوم کردن هستند. نتیجه آن چیست؟ وقتی حادثه جدید پیش می‌آید، حادثه قبلی فراموش میشود. چرا چون هر فردی تصور می‌کند خودش مسئول نیست و به او ارتباطی ندارد.
وی ادامه داد: وضعیت اقتصادی و مالیاتی امروز لبنان تنها مربوط به امروز یا دیروز یا یک دهه قبل نیست. این نتیجه چندین سال سیاست‌های اشتباه و کارکرد و شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای است. اولین موضوعی که باید از آن یاد کنیم این است که همگان باید مسئولیت‌پذیر باشند. سیدحسن نصرالله افزود: بسیار ناپسند است که عده‌ای در شرایط کنونی از مسئولیت شانه خالی می‌کنند به خصوص افرادی که در تمام دولت‌های قبلی حاضر بودند، اکنون خود را کنار می‌کشند و صرفا تماشاگر هستند. همه باید در حل و فصل این شرایط کمک کنند. هیچ‌کس نمی‌تواند ۳۰سال بر این کشور حکومت کند و در آخرین لحظه استعفا دهد و بگوید به من ارتباطی ندارد. وی ادامه داد: نباید در این شرایط حساس به دنبال انتقام‌جویی‌های سیاسی باشیم.
دبیرکل حزب‌الله لبنان ادامه داد: غیر از افزایش مالیات‌ها راهکارهای زیاد دیگری وجود دارد. گزینه‌های سیاسی وجود دارد که باید تاثیرگذار باشد. باید جرات و شجاعت نجات اقتصاد لبنان را داشته باشیم.
وی با بیان اینکه به هیچ عنوان در این تظاهرات دخیل نیستند، گفت ای فقرا و ای ملت لبنان و ای‌اقشار پردرآمد باید همه دست به دست هم بدهیم تا دوباره شرایط را بسازیم. اطمینان دارم که مردم لبنان پاسخ مثبت می‌دهند.
سیدحسن نصرالله همچنین گفت که بین مردم و حکومت لبنان بحران عدم اعتماد وجود دارد.
وی تاکید کرد که استعفای دولت فعلی را تایید نمی‌کنیم. برخی می‌گویند که حکومت جدید تشکیل شود اما چرا زمان را هدر دهیم؟ بحث این فرد یا فرد دیگری نیست. حکومت تکنوکرات نمی‌تواند دوام چندانی داشته باشد. افرادی که به دنبال روی کار آوردن حکومت تکنوکرات هستند، همان‌هایی هستند که به دنبال سرنگونی آن هستند. انتخابات مجدد به جز تحمیل هزینه، دستاورد دیگری نخواهد داشت. باید همین حکومت فعلی به دنبال راهکار برود. باید پشت درهای بسته مذاکره کرده و به دنبال گزینه‌های جدی برود.
وی خطاب به تظاهرکنندگان گفت: ما به تظاهرات و فریادهای شما که از درد شما نشات می‌گیرد، احترام می‌گذاریم. شکی نیست که پیام شما به مسئولان رسیده است. اهمیت تظاهرات شما در چند روز گذشته این بود که کاملا خودجوش و صادقانه بود.
همانطور که سیدحسن نصرالله از استعفای دولت و کابینه حمایت نمی‌کند وزیر خارجه این کشور هم همین طور. او البته موضوع استعفای حریری را منتفی می‌داند. جبران باسیل، وزیر خارجه کناره‌گیری وی از قدرت را رد کرد.
وزیر خارجه لبنان در این باره گفت که کناره‌گیری حریری ممکن است اوضاع را بدتر کند.
اما آنچه مسلم است احتمال تغییرات گسترده در کابینه است. ولی این تغییرات به چه منظور صورت می‌گیرد و اساسا چرا شاهد چنین تظاهراتی در لبنان بوده‌ایم؟ از سویی دیگر آیا ناآرامی‌های لبنان ارتباطی با نا آرامی‌های عراق دارد و می‌توان آن را الهام شده از تظاهرات اخیر عراق دانست؟
یک بازی دوسر
حسن‌هانی زاده کارشناس مسائل خاورمیانه در این باره می‌گوید: آنچه طی روزهای گذشته در لبنان اتفاق افتاد نتیجه فساد مالی و اقتصادی موجود در ساختار حکومتی این کشور است. این شرایط از سال‌ها پیش ادامه داشته و به یک انفجار اجتماعی رسیده است.
وی در ادامه اشاره می‌کند: اما نکته‌ای که نباید مغفول شود این است که به نظر می‌رسد علاوه بر جریانات سیاسی داخل لبنان، کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در ایجاد این اعتراضات اجتماعی نقش دارند. اکنون شرایط به گونه‌ای است که سعدالحریری نخست وزیر لبنان به دلیل وابستگی به آمریکا و عربستان تلاش دارد که برخی از اعضای کابینه و شخص رئیس جمهور یعنی میشل عون را ناکارآمد جلوه دهد. هم عربستان و هم آمریکا در سال‌های اخیر کمک‌های خودشان را به لبنان قطع کردند و با هدف ایجاد آشوب و مشکلات اقتصادی به نوعی به سعد الحریری فشار آوردند تا برخی از وزرای کابینه متمایل به هشتم مارس را از کابینه اخراج کنند.
هانی زاده می‌گوید: هرچند لبنان کشور دموکراتیکی است و حقوق مدنی و اجتماعی در آن جا رعایت میشود اما این تظاهرات ممکن است به استعفای سعد الحریری منتهی شود. از سویی سعد الحریری هم برای اینکه به مردم لبنان وعده تغییر بدهد سعی خواهد کرد که برخی از اعضای کابینه که وابسته به جریان هشتم مارس هستند را از قدرت کنار بگذارد و شخصیت‌های وابسته به آمریکا و عربستان را در درون کابینه جای دهد.
وی ادامه می‌دهد: بنابراین این تظاهرات یک بازی دوسر است به این معنا که هم جریان‌های سیاسی داخل لبنان و هم جریان‌های خارجی و هم قدرت‌های فرامنطقه‌ای در آن نقش دارند. به این دلیل به نظر می‌رسد که کابینه سعد الحریری در آینده استعفا دهد اما رئیس جمهور هم ناچار خواهد شد که سعد الحریری را مجددا به عنوان نخست وزیر معرفی کند و الحریری هم اعضای جدید کابینه را با مواضع خاص به پارلمان معرفی خواهد کرد.
هدف چیست؟
از گفته‌های‌هانی زاده اینطور پیداست که پشت اقدامات و تظاهرات اقتصادی، اهداف سیاسی هم نهفته است؛ اهدافی که قبل از هرچیز به دنبال حذف جریان هشتم مارس و سپس روی کار آوردن حامیان آمریکاست. این کارشناس تاکید می‌کند: احتمال دارد جریان هشتم مارس به کلی از این ماجرا خارج شود و جریان وابسته به غرب و البته عربستان در این کابینه حضور پیدا می‌کند، حتی ممکن است کار به جایی برسد که پارلمان لبنان نیز منحل و یک انتخابات زودهنگام تشکیل شود و به کلی جریان هشتم مارس از ماجرا خارج شود.
الهام گرفته از عراق است؟
از‌هانی زاده این سوال را می‌پرسیم که تا چه اندازه می‌توان این تظاهرات را الهام گرفته از تظاهرات اخیر عراق دانست چرا که تظاهرات عراق هم به دلیل فساد در دولت شکل گرفت اما از سوی حامیان آمریکا پشتیبانی شد پاسخ می‌دهد: شاید از این جهت نزدیک باشد. اما بافت اجتماعی لبنان با بافت اجتماعی عراق کاملا متفاوت است. به هر حال کسانی که در لبنان تظاهرات را شکل داده‌اند عمدتا وابسته به جریان چهاردهم مارس هستند، اما در عراق جریانات مختلفی حضور دارند. اما در مقایسه تظاهرات لبنان و عراق می‌توان یک تعریف شاخص و یکدستی را داشت با این مضمون که سعی میشود محور مقاومت را از طریق تظاهرات مردمی تضعیف کنند این تلاش برای این است تا ایران که در راس این محور است جریانات سیاسی درون لبنان و عراق را از دست بدهد. وی ادامه داد: اما تفاوت عمده تظاهرات لبنان و عراق نحوه برخورد دولت با تظاهرکنندگان است طی چند دهه اخیر دولت و ارتش لبنان ماموریت‌های مشخص خود را حفظ کرده و تا توانسته‌اند در مقابل مردم خودشان قرار نگرفته‌اند. از همین رو تظاهرات‌ها در لبنان کمترین تلفات را به همراه داشته است نیروهای امنیتی و مسلح همواره سعی داشتند تا کمترین هزینه‌ها را در لبنان از این بابت داشته باشند. وی اظهار کرد: بنابراین، این تظاهرات در لبنان هم از سوی ۱۴ مارس- همان جریانی که موافق با خروج از سوریه بود- و هم عربستان و آمریکا حمایت میشود سعد الحریری نیز در این میان به دنبال آن است تا بر موج سوار شود و با تشکیل کابینه جدید جریان هشتم مارس را کنار بگذارد و کابینه یکدست شکل دهد.
هانی زاده اظهار کرد: هرچند که برخی مطالباتی که در این تظاهرات مطرح میشود کاملا مشروع است اما تلاش ۱۴ مارس برای حضور کامل در کابینه حریری مشهود است و آمریکا نیز به شکلی درصدد همین موضوع است. احتمالا این تظاهرات با تغییر و استعفای کابینه و حتی استعفای حریری به پایان پذیرد.
شباهت‌ها و تفاوت‌ها با عراق
علی بیگدلی دیگر کارشناس مسائل بین‌الملل درباره این سوال که تا چه اندازه تظاهرات لبنان را می‌توان در امتداد تظاهرات عراق و الهام گرفته از آن دانست به آفتاب یزد پاسخ می‌دهد: لبنان تافته‌ای جدابافته در منطقه است و اکثریت آنها تربیت فرانسوی دارند. طبق قانون اساسی شان در آن مسیحیان رئیس جمهور می‌شوند. آنها از لحاظ فرهنگی کاملا متفاوت با عراق هستند. از همین نظر نمی‌توان این تظاهرات داخلی را با تظاهرات عراق هم راستا و از یک جنس دانستند. از سال ۱۹۴۳ که فرانسوی‌ها به لبنانی‌ها خود مختاری داخلی دادند، ترکیب اجتماعی فرانسوی و ارتباطات‌شان با اروپا خیلی بالاتر رفت.
این کارشناس با اشاره به اینکه تظاهرات لبنان تاکنون کشته‌ای نداشته است، گفت: این موضوع دلیلی دیگر بر این است که اساسا تظاهرات و شرایط دولت‌ها و ملت‌های عراق و لبنان با یکدیگر کاملا متفاوت است. این کارشناس اظهار کرد: البته لبنان شاید از جهاتی با عراق مشابهت داشته باشد که با دو مشکل اساسی یعنی مسائل فرقه‌ای و اقتصادی دست به گریبان است. به هر حال درآمد سرانه لبنان پایین است و اکثر این درآمد هم به توریسم بستگی دارد. بنابراین مشکلات اصلی لبنان در حال حاضر اقتصادی است و تظاهرات هم به همین دلیل بوده اما یک چیز را نباید ندید گرفت، آن این که نشانه‌هایی هم از تحریکات خارجی در این تظاهرات وجود دارد و در حال حاضر شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که ظاهرا اقداماتی درصدد تضعیف حزب الله لبنان صورت گرفته است. وی ادامه داد: به هر روی جریان هشت مارس و از سویی حزب الله لبنان در این تظاهرات می‌توانند آسیب ببینند. حزب الله در کابینه وزیر دارد و مطمئنا استعفای وزرا که الحریری وعده آن را می‌دهد، می‌تواند قدرت حزب اله را در قدرت کم کند، این اتفاق می‌تواند در مجلس لبنان هم بیفتد. بیگدلی اظهار کرد: البته سعد الحریری هم در این جریان بی تقصیر نیست او از طرف آمریکا و عربستان تحریک پذیری دارد، اینکه گفته است من چند روز دیگر به کابینه ام فرصت می‌دهم و بعد از آن این کابینه استعفا می‌دهد ناشی از همین تحریک‌پذیری است.
وزیر اقتصاد و نخست وزیر لبنان برای تنظیم بودجه بدون مالیات جدید توافق کردند
“علی حسن خلیل” وزیر اقتصاد لبنان اعلام کرد در دیدار با نخست وزیر در مورد تنظیم بودجه بدون هیچ مالیات یا عوارض جدید توافق حاصل شد و تمام طرح‌هایی که در این خصوص ارائه شده بود، لغو میشود. خلیل در صفحه توئیتر خود نوشت: در دیدار با “سعد حریری” تاکید شد بودجه کشور بدون هرگونه مالیات و یا عوارض جدید تنظیم شود و هر گونه طرحی که در این خصوص از سوی هر طرفی ارائه شده بود، لغو میشود. همچنین گام‌های جدی در مسیر اصلاحات از جمله در بخش بانکی اتخاذ خواهد شد تا هیچ مالیاتی حتی اندک بر مردم تحمیل نشود.
این در حالی است که شبکه “ال. بی. سی” لبنان اعلام کرد: سعد حریری دیروز نشست‌های فشرده‌ای با برخی وزیران و نمایندگان پارلمان داشت و طرحی اقتصادی برای حل بحران اخیر در این کشور عرضه کرده است. حریری به افراد حاضر در نشست‌های امروز، طرح اقتصادی اصلاحی را پیشنهاد کرد و از آنها خواست هر چه زودتر نظر خود را در این خصوص اعلام کنند. پیش از این کاهش حقوق کارمندان و اعمال برخی مالیات‌ها هنگام تنظیم و تصویب بودجه سال ۲۰۱۹ که حریری از آن تحت عنوان بودجه ریاضتی یاد می‌کرد، در ماه‌های قبل تظاهرات و اعتراضاتی را در لبنان به دنبال داشت؛ در نهایت بودجه بدون کاهش حقوق کارمندان و بازنشستگان به تصویب رسید. اما چند روز قبل خبر اعمال تعرفه مالیاتی بر تماس با واتساب موجب شعله ور شدن خشم مردم شد تا جایی که برخی منابع لبنانی از جمله روزنامه “الجمهوریه” از اعتراضات مردمی تحت عنوان انتفاضه واتساپ یاد کردند. /آفتاب یزد
