به گزارش بخش بین المللی سایت خبرهای فوری، خروج نظامیان آمریکایی از سوریه در حالی صورت می گیرد که ترکیه از آغاز عملیات جدیدی علیه کردهای سوریه خبر داده است که می‌تواند موجب بروز تنش‌های جدید در سوریه شود. جمهوری اسلامی ایران مخالفت خود را با هر گونه عملیات نظامی احتمالی ترکیه در سوریه اعلام کرده است. برخی کشورهای اروپایی نیز از جمله فرانسه و آلمان درباره این اقدام ترکیه ابراز نگرانی کرده‌اند.در ارتباط با تحولات جدید در سوریه گفت و گویی با مسعود اسداللهی، کارشناس ارشد مسائل منطقه انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.
روسای جمهوری ترکیه و آمریکا با صدور بیانیه ای اعلام کردند ترکیه به زودی عملیات خود را در شمال سوریه آغاز می کند و ارتش آمریکا در این عملیات حضور نخواهد داشت و از آن حمایت نمی کند، با توجه به این بیانیه آیا می توان چنین برداشت کرد که تحولات سوریه وارد مرحله جدیدی شده است؟
موضوعی که ترامپ در مورد خارج کردن نیروهایش از سوریه مطرح کرد موضوع جدیدی نبود چرا که چند ماه قبل هم شاهد این موضعگیری بودیم. در آن مقطع نیز به نظر می‌رسید که ترامپ در تصمیمش جدی است اما به دلیل فشارهای لابی صهیونیستی، عربستان و پنتاگون و سیا آن را اجرا نکرد و به نظر می رسید که منتفی شده باشد، اما در حال حاضر ترامپ مسؤولان امنیتی خود را غافلگیر کرده و آنها را در برابر عمل انجام شده قرار داده است.
ترامپ به موضوع دخالت در سوریه از بعد مالی و تجاری و با در نظر گرفتن سود و زیان نگاه می‌کند و نه سیاسی، حتی اگر تصمیم اخیر ترامپ از نظر راهبردی و منافع درازمدت تصمیمی غلط باشد اما ظاهرا برای ترامپ اهمیتی ندارد، چرا که استدلال ترامپ این است که موضوع سوریه نوعی درگیری است که پایانی نداشته و جان سربازان آمریکایی را به خطر می‌اندازد و سودی هم ندارد. ترامپ در ظاهر با هدف حفظ جان سربازان آمریکایی اما در واقع برای کم کردن هزینه‌های دولت، تصمیم به خروج از شمال سوریه گرفته و به نظر می‌رسد که به‌صورت کامل یا بخشی از تصمیم خود را اجرا خواهد کرد، چرا که بلافاصله کردهای سوریه به‌شدت تصمیم آمریکا را محکوم و از آن تعبیر به خیانت کرده و برای همکاری با دولت سوریه اعلام آمادگی کردند. در ادامه، دولت ترکیه هم اعلام کرده که آماده است شرق فرات را با استدلال پاک کردن تروریست‌ها از این منطقه در اختیار بگیرد.
البته برخی مسؤولان آمریکایی اعلام کردند قرار است حدودا صد نفر از نیروهای آمریکایی از مناطق یاد شده جابه‌جا شوند. چنین سخنان متناقضی نشان می‌دهد که آمریکا سردرگم است و مقامات امنیتی با تصمیم ترامپ موافق نیستند . در هر صورت اگر ترامپ بر تصمیم خود پافشاری کند نقطه عطف جدیدی در تحولات سوریه شاهد خواهیم بود زیرا شرق فرات ۲۵ درصد از خاک سوریه را شامل شده و در ضمن مهم‌ترین چاه های نفت سوریه نیز در این منطقه قرار دارد. تاکنون گروه‌های مسلح کرد صرفا به دلیل حمایت آمریکا بر این منطقه سیطره داشته‌اند و اگر آمریکا از آن خارج شود ارتش سوریه به راحتی می تواند آن را تحت نفوذ خود در آورد.
موضوعی که ترامپ در مورد خارج کردن نیروهایش از سوریه مطرح کرد موضوع جدیدی نبود چرا که چند ماه قبل هم شاهد این موضعگیری بودیم. در آن مقطع نیز به نظر می‌رسید که ترامپ در تصمیمش جدی است اما به دلیل فشارهای لابی صهیونیستی، عربستان و پنتاگون و سیا آن را اجرا نکرد و به نظر می رسید که منتفی شده باشد، اما در حال حاضر ترامپ مسؤولان امنیتی خود را غافلگیر کرده و آنها را در برابر عمل انجام شده قرار داده است.
ترامپ به موضوع دخالت در سوریه از بعد مالی و تجاری و با در نظر گرفتن سود و زیان نگاه می‌کند و نه سیاسی، حتی اگر تصمیم اخیر ترامپ از نظر راهبردی و منافع درازمدت تصمیمی غلط باشد اما ظاهرا برای ترامپ اهمیتی ندارد، چرا که استدلال ترامپ این است که موضوع سوریه نوعی درگیری است که پایانی نداشته و جان سربازان آمریکایی را به خطر می‌اندازد و سودی هم ندارد. ترامپ در ظاهر با هدف حفظ جان سربازان آمریکایی اما در واقع برای کم کردن هزینه‌های دولت، تصمیم به خروج از شمال سوریه گرفته و به نظر می‌رسد که به‌صورت کامل یا بخشی از تصمیم خود را اجرا خواهد کرد، چرا که بلافاصله کردهای سوریه به‌شدت تصمیم آمریکا را محکوم و از آن تعبیر به خیانت کرده و برای همکاری با دولت سوریه اعلام آمادگی کردند. در ادامه، دولت ترکیه هم اعلام کرده که آماده است شرق فرات را با استدلال پاک کردن تروریست‌ها از این منطقه در اختیار بگیرد.
البته برخی مسؤولان آمریکایی اعلام کردند قرار است حدودا صد نفر از نیروهای آمریکایی از مناطق یاد شده جابه‌جا شوند. چنین سخنان متناقضی نشان می‌دهد که آمریکا سردرگم است و مقامات امنیتی با تصمیم ترامپ موافق نیستند . در هر صورت اگر ترامپ بر تصمیم خود پافشاری کند نقطه عطف جدیدی در تحولات سوریه شاهد خواهیم بود زیرا شرق فرات ۲۵ درصد از خاک سوریه را شامل شده و در ضمن مهم‌ترین چاه های نفت سوریه نیز در این منطقه قرار دارد. تاکنون گروه‌های مسلح کرد صرفا به دلیل حمایت آمریکا بر این منطقه سیطره داشته‌اند و اگر آمریکا از آن خارج شود ارتش سوریه به راحتی می تواند آن را تحت نفوذ خود در آورد.
اقدام ترکیه در حمله به کردهای سوریه چه عواقبی در بر دارد؟
اگر ارتش ترکیه قصد عملیات نظامی در شمال سوریه را داشته باشد نقض حاکمیت ملی سوریه تلقی می شود، هر چند دولت ترکیه تحت عنوان مبارزه با تروریسم کردی این کار را توجیه می‌کند اما مناطق اشغال شده از جمله عفرین و شمال حلب از سوی ترکیه نشان می‌دهد که فقط بحث کردها نیست و این کشور به دنبال ماندن در این منطقه و آغاز تغییرات و تحولات جمعیتی، اجتماعی و فرهنگی است.
چنین رویدادی می‌تواند تاثیرگذار بوده و مخالفت شدیدی را در پی داشته باشد، چرا که شرق فرات وسیع است و ارتش ترکیه جرات استقرار کامل در این منطقه را ندارد، این کشور صرفا می‌خواهد در یک نوار ۳۰ کیلومتری در شمال منطقه سیطره داشته باشد که غیرممکن است زیرا دیگر نقاط منطقه می‌تواند چالش بزرگی برای ارتش ترکیه باشد. به هر روی باید منتظر بمانیم و مشاهده کنیم که لابی‌ها ترامپ را مجبور به عقب‌نشینی می کنند یا این‌که تصمیم ترامپ در مورد خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه جدی است؟
علت اتخاذ چنین مواضعی از سوی ترکیه در مورد سوریه چیست؟ به نظر می‌رسد که اردوغان سیاست دوگانه‌ای در قبال سوریه دارد.
در بیانیه های پایانی مذاکرات آستانه هر سه کشور ایران،روسیه و ترکیه بر تمامیت ارضی و وحدت سوریه تاکید کرده و در هر مرحله‌ای از توافق آن را پذیرفتند اما در مورد این‌که این توافق، صوری است و نیت ترکیه چیز دیگری است، باید گفت قرائن نشان می‌دهد ترکیه قصد اشغال دائمی این مناطق را دارد و این موضوع می تواند چالش بزرگ برای روابط ترکیه با روسیه و حتی با ایران البته بیشتر با روس‌ها به‌وجود آورد. زیرا روس‌ها به دنبال خروج آمریکا از شمال سوریه هستند اما نمی‌خواهند که این مناطق در اختیار ترکیه باشد.
حالا باید ببینیم آیا اردوغان حاضر به این ریسک یعنی عملیات نظامی در شمال سوریه است یا خیر؛ البته اردوغان در عفرین و شمال حلب چنین اقدامی را انجام داده اما در آن زمان روسیه و آمریکا سکوت کردند، این در حالی است که در شرق فرات وضعیت متفاوت است و به نظر می‌رسد چالش جدی بین ترکیه و سوریه ایجاد شود.
شاید این چالش جدید در معامله‌ای بین روسیه و ترکیه به نحوی حل شود که ترکیه حمایت خود را از مسلحان در ادلب قطع کند و ادلب به‌طور کامل پاکسازی شده و در مقابل، روسیه نسبت به اشغال شرق فرات سکوت کند. البته ترامپ تهدید علنی کرده که در صورت سوء استفاده ترکیه از خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه، اقتصاد ترکیه را نابود خواهم کرد.
چنین رویدادی می‌تواند تاثیرگذار بوده و مخالفت شدیدی را در پی داشته باشد، چرا که شرق فرات وسیع است و ارتش ترکیه جرات استقرار کامل در این منطقه را ندارد، این کشور صرفا می‌خواهد در یک نوار ۳۰ کیلومتری در شمال منطقه سیطره داشته باشد که غیرممکن است زیرا دیگر نقاط منطقه می‌تواند چالش بزرگی برای ارتش ترکیه باشد. به هر روی باید منتظر بمانیم و مشاهده کنیم که لابی‌ها ترامپ را مجبور به عقب‌نشینی می کنند یا این‌که تصمیم ترامپ در مورد خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه جدی است؟
علت اتخاذ چنین مواضعی از سوی ترکیه در مورد سوریه چیست؟ به نظر می‌رسد که اردوغان سیاست دوگانه‌ای در قبال سوریه دارد.
در بیانیه های پایانی مذاکرات آستانه هر سه کشور ایران،روسیه و ترکیه بر تمامیت ارضی و وحدت سوریه تاکید کرده و در هر مرحله‌ای از توافق آن را پذیرفتند اما در مورد این‌که این توافق، صوری است و نیت ترکیه چیز دیگری است، باید گفت قرائن نشان می‌دهد ترکیه قصد اشغال دائمی این مناطق را دارد و این موضوع می تواند چالش بزرگ برای روابط ترکیه با روسیه و حتی با ایران البته بیشتر با روس‌ها به‌وجود آورد. زیرا روس‌ها به دنبال خروج آمریکا از شمال سوریه هستند اما نمی‌خواهند که این مناطق در اختیار ترکیه باشد.
حالا باید ببینیم آیا اردوغان حاضر به این ریسک یعنی عملیات نظامی در شمال سوریه است یا خیر؛ البته اردوغان در عفرین و شمال حلب چنین اقدامی را انجام داده اما در آن زمان روسیه و آمریکا سکوت کردند، این در حالی است که در شرق فرات وضعیت متفاوت است و به نظر می‌رسد چالش جدی بین ترکیه و سوریه ایجاد شود.
شاید این چالش جدید در معامله‌ای بین روسیه و ترکیه به نحوی حل شود که ترکیه حمایت خود را از مسلحان در ادلب قطع کند و ادلب به‌طور کامل پاکسازی شده و در مقابل، روسیه نسبت به اشغال شرق فرات سکوت کند. البته ترامپ تهدید علنی کرده که در صورت سوء استفاده ترکیه از خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه، اقتصاد ترکیه را نابود خواهم کرد.
آیا توافقی میان ترکیه و آمریکا در مورد خروج نیروها از سوریه وجود داشته است؟
باید دید خروج آمریکا با توافق ترکیه بوده و یا خیر؛ در این ارتباط دو دیدگاه وجود دارد، یک دیدگاه این است که همه توافق‌ها بین ترکیه و آمریکا انجام شده و در حال نقش بازی کردن هستند، اما دیدگاه دیگر این است که توافق کلی شده اما در جزئیات اختلاف نظر شدیدی وجود دارد، در این میان آمریکا راه‌حل میانه‌ای پیشنهاد داده به این صورت که در ازای اجازه به گشتی‌های ارتش ترکیه و ورود به شمال فرات و گشت مشترک تضمین کند که کردها از این مناطق به ترکیه حمله‌ای نداشته باشند، البته ترکیه از این موضوع راضی نبوده و معتقد است این گشتی‌ها شکلی و بی‌محتوا بوده است.
جمهوری اسلامی ایران در راستای جلوگیری از افزایش تنش چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد؟
محمد جواد ظریف دوشنبه شب با وزیر خارجه ترکیه گفت و گوی تلفنی داشت و موضع ایران در خصوص مخالفت با هر نوع حمله احتمالی ترکیه به سوریه را مطرح کرد.
همچنین باید ایران رایزنی هایی را با روس‌ها و دولت سوریه انجام دهد، چرا که هر چقدر موضع واحدی میان ایران، روسیه و دولت سوریه وجود داشته باشد بر موضعگیری ترکیه اثرگذار خواهد بود، اما اگر اختلاف‌نظری بین روسیه و ایران باشد دست اردوغان برای حمله باز خواهد بود.
در میدان عمل ایران نمی تواند مستقل از ارتش سوریه اقدامی انجام دهد و باید ببینیم آیا دولت سوریه درصدد پاسخ میدانی به ترکیه است یا تصمیم دیگری خواهد گرفت. در هر صورت باید با با دولت سوریه هماهنگ باشیم.
همچنین باید ایران رایزنی هایی را با روس‌ها و دولت سوریه انجام دهد، چرا که هر چقدر موضع واحدی میان ایران، روسیه و دولت سوریه وجود داشته باشد بر موضعگیری ترکیه اثرگذار خواهد بود، اما اگر اختلاف‌نظری بین روسیه و ایران باشد دست اردوغان برای حمله باز خواهد بود.
در میدان عمل ایران نمی تواند مستقل از ارتش سوریه اقدامی انجام دهد و باید ببینیم آیا دولت سوریه درصدد پاسخ میدانی به ترکیه است یا تصمیم دیگری خواهد گرفت. در هر صورت باید با با دولت سوریه هماهنگ باشیم.
