دلیل چرخش شتابان ریاض به سمت عراق چیست؟ روابط عربستان با عراق؛ پیشینه سیاه و آینده مبهم

به گزارش بخش بین المللی سایت خبرمهم، تلاش جدی حکومت سعودی برای نزدیک شدن به عراق از آنجا آغاز شد که ریاض در ۱۴ اکتبر گذشته (۲۳ مهرماه ۹۹) میزبان کمیته مشترک دو جانبه با عراق برای سرمایه‌گذاری سعودی‌ها در این کشور بود که در آن، از سرمایه‌گذاری ۲.۹ میلیارد دلاری عربستان در طرح‌های مختلف در عراق پرده برداشته شد و «خالد بتال النجم» وزیر برنامه‌ریزی عراق نیز از وجود شش هزار طرح پیشنهادی مناسب سرمایه‌گذاری سعودی‌ها به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار سخن گفت.
زمزمه آغاز گام‌های عملی ریاض برای اجرایی کردن برنامه خود جهت نزدیکی به عراق و حضور پررنگ در عرصه این کشور، از اوایل آبان ماه گذشته با انتشار گزارش‌هایی در رسانه‌های عراقی درباره احتمال واگذاری میلیون‌ها هکتار از بیابان‌های استان‌های «الانبار، نجف اشرف، المثنی، سماوه و بصره» عراق به عربستان سعودی برای سرمایه‌گذاری مطرح شد.
پس از آن بود که ریاض اواسط آبان ماه گذشته یک هیئت بلندپایه از تعدادی از وزیران امنیتی، اقتصادی و خدماتی خود را برای توسعه روابط دو جانبه، به بغداد اعزام کرد.
سفری با این سطح از وزیران و دیدارهای متعدد آنها با مقامات عراقی در طول چند روز نشان از عزم ریاض برای پر رنگ‌تر کردن حضور خود در عرصه عراق بویژه در سایه رویکرد دولت «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر این کشور جهت تعمیق روابط با اعراب داشت.
در همین راستا بود که متعاقب حضور این هیات سعودی در بغداد، ولیعهد عربستان با نخست‌وزیر عراق تماس گرفت و خواهان توسعه روابط بین دو کشور در بخش‌های مختلف شد و به دنبال آن مسئولان عالی‌رتبه نظامی عراق سفری به عربستان داشتند.
گشایش گذرگاه مرزی «عرعر» در مرز عراق با عربستان و آغاز پروژه راه اندازی جاده ارتباطی استان نجف به مرز عربستان و نیز زمزمه‌های بازگشایی گذرگاه دیگری در مرز استان «المثنی» با عربستان از دیگر نتایج رایزنی‌های ریاض با بغداد بود.
در ادامه این تماس‌ها بود که یک هیئت وزارتی دیگر سعودی روز دوشنبه وارد بغداد شد و با روسای قوای سه گانه این کشور و همتایان عراقی خود توافقنامه‌های سرمایه‌گذاری جدیدی به امضا رساند و بر آمادگی خود برای تقویت هرچه بیشتر روابط با بغداد تاکید کرد و ساختمان وابسته تجاری عربستان در بغداد نیز افتتاح شد.
اما تصمیم عربستان برای حضور در عراق با این سرعت شتابان و تلاش برای نزدیک شدن به بغداد با تعجب محافل مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و دینی عراق و در عین حال با نگرانی و تردید آنها همراه شد.
برای آنها چرخش ناگهانی مواضع ریاض در قبال عراق و تلاش برای حضور در این کشور در قالب سرمایه‌گذاری و از در دوستی درآمدن با بغداد سوالات مهمی را ایجاد کرد، زیرا آنها نمی‌دانستند که چگونه می‌شود که دشمن عراق از سال ۲۰۰۳ میلادی به بعد، یک شبه به دوست این کشور تبدیل شود و بدنبال پیشرفت، توسعه و سرمایه‌گذاری برای مردم عراقی برآید که بیشترین ضربه‌ها را در طول سال‌های گذشته به آنها وارد کرده است.
با انتشار خبر احتمال سرمایه‌گذاری ریاض در جنوب عراق بود که اعتراضات و انتقادهای محافل سیاسی، امنیتی و اقتصادی و دینی این کشور آغاز شد و آنها از سابقه بد عربستان در برخورد با کشورشان گفتند و این حضور را تهدیدی برای امنیت ملی عراق دانستند.
عربستان سعودی که بعد از سرنگونی رژیم صدام تشکیل یک دولت نوپای دموکراتیک در عراق و خروج مردم این کشور از زیر سلطه استبداد و دیکتاتوری بعثی و قدرت‌گیری اکثریت شیعه این کشور را بر نمی‌تابید، از همان آغاز کمر دشمنی با عراق و نظام جدید این کشور بست و تا دسامبر سال ۲۰۱۵ میلادی از گشودن سفارت خود در بغداد خودداری کرد و حتی اعزام اولین سفیرش به عراق به نام «ثامر السبهان» نیز با دخالت‌های گسترده او در امور داخلی عراق روبرو شد و کار را به جایی رساند که بعد از چند بار یادداشت‌های اعتراض آمیز دولت بغداد، در نهایت عراق رسما در ۲۵ اوت سال ۲۰۱۶ میلادی از همتای سعودی خود خواست تا السبهان را به خاطر اظهاراتش در تشدید طائفه‌گری و دخالت در امور عراق و نقض عرف دیپلماتیک، تغییر دهد.
تداوم قطع روابط دیپلماتیک با عراق بعد از صدام و دخالت‌های سیاسی در امور داخلی این کشور حتی با بازگشایی سفارت سعودی بعد از ۱۵ سال از سرنگونی صدام تنها رویکردی نبود که ریاض در قبال نظام جدید عراق اتخاذ کرد، بلکه آنها همزمان با ارسال هزاران تروریست در طول این سالها به جان مردم عراق افتاده و نگذاشتند که آنها که بعد از سالها رنج کشیدن زیر سلطه صدام، روی آرامش به خود ببینند و دوره‌ای دیگر از کشتار و آوارگی و ناامنی برای آنها را بویژه در سایه اشغالگری آمریکا و گروه تروریستی «داعش» که از حمایت عربی و غربی برخوردار بود، به همراه آوردند.
عراق در طول سال‌های بعد از جنگ آمریکا از سال ۲۰۰۳ میلادی به بعد قربانی هزاران عملیات تروریست‌های سعودی شد که با ورود به عراق دست به کشتار مردم این کشور زدند.
برخی کارشناسان امنیتی عراق ‌گفتند که دست‌کم ۱۵ هزار تروریست سعودی انواع جنایت تروریستی را در عراق مرتکب شدند و ۵ هزار نفر از آنها خود را در عملیات انتحاری در این کشور منفجر کردند.
مردم عراق این سال‌های تاریک و پیشینه سیاه برخورد عربستان با کشورشان را هنوز به خوبی به یاد دارند و به گفته کارشناسان عراقی، عربستان سعودی تروریست‌ها را اعزام و یا دستکم چشم خود را به روی گسیل شدن آنها به عراق بست و تاکنون نیز از خانواده‌های قربانیان عراقی حملات تروریست‌های سعودی عذرخواهی نکرده و غرامت نپرداخته است. در سایه این وضعیت، گروهی از سیاستمداران و شخصیت‌های مختلف عراق این پرسش را مطرح کردند که چه شده است که حالا عربستان دلسوز عراق شده و می‌خواهد به این کشور برای سرمایه‌گذاری و توسعه و آبادانی کمک کند؟
این پیشینه بد عربستان در برخورد با عراق باعث شده تا این سیاستمداران نسبت به آینده حضور سعودیها در کشورشان نگران شوند و درباره نوع روابط ریاض با بغداد در آینده به دیده تردید بنگرند، زیرا نگران هستند که حضور عربستان در عراق باعث بروز دوباره ناامنی به سبک گذشته شود و حکومت سعودی در روابط خود با عراق احتمالا از نیاز این کشور به سرمایه‌گذاری، توسعه و بازسازی در سایه بحران اقتصادی و مالی سوء‌استفاده کرده و از آن به عنوان نقطه ضعفی برای فشار آوردن بر نظام سیاسی این کشور جهت امتیازگیری و مصادره تصمیم‌گیری مستقل عراقی‌ها بهره‌برداری و این کشور را عرصه‌ای برای رقابت‌های منطقه‌ای خود تبدیل کند./ابتکار