به گزارش بخش بین المللی سایت خبرمهم، یک کارشناس مسائل خاورمیانه و جهان عرب در واکنش به این پرسش که؛« آیا تغییر موضع«امارات متحده عربی» در قبال «ایران» می‌تواند روی نرم‌تر شدن مواضع «ریاض» ـ «تهران» اثرگذار باشد یا نه؟» می‌گوید:«بستگی دارد که امارات با هماهنگی عربستان این کار را انجام داده باشد یا نه!»محبعلی ادامه می‌دهد:« سیاست امری نسبی و پیچیده است اما حدس من این است که بین دولت‌های عربستان و امارات برای تماس با ایران هماهنگی انجام نشده و اگر این حدس درست باشد، عربستان استقبال نخواهد کرد زیرا عربستان علاقمند نیست قبل از اینکه روابط خودش با ایران خوب شود قدرت‌های کوچکتر وارد رابطه شوند.»این دیپلمات اسبق می‌افزاید:«همانطور که بارها گفته‌ام اگرچه از «جهان عرب» حرف می‌زنیم اما باید در نظر داشته باشیم که این «جهان»، جهانی به هم پیوسته و متحد نیست بلکه مجمع الجزایری هستند که به مناسبت‌هایی به هم نزدیک یا از یکدیگر دور می‌شوند.
«مذاکراتی با موضوع امید» همان«طرح صلح هرمز» است؟!
آقای ظریف در گفتگوی ویدیویی با وزیر امور خارجه اماراتمی‌گوید:« ما توافق کردیم مذاکراتی با موضوع امید داشته باشیم» که این «مذاکراتی با موضوع امید» می‌تواند نسبتی داشته باشد با «طرح صلح هرمز» و نیز«مذاکراتی امیدبخش» که بتواند منطقه را به سمت ثبات و آرامش پیش ببرد. نظر آقای محبعلی نیز همین است که:«شاید موضوع «امید» بابت طرحی باشد که ایران درباره تنگه هرمز داده بود.»
وی ادامه می‌دهد:« ولی فارغ از اینکه این ابتکار از طرف ایران بوده یا امارات در میان این همه خبرهای منفی، اقدام خوب و تاحدی مثبت بود. ولی باید توجه داشت اماراتی‌ها بعد از افتتاح رآکتور هسته‌ای که در واقع اولین مورد دستیابی به انرژی هسته‌ای در جهان عرب است احساس می‌کنند شاید موقعیت آن‌ها تغییر پیدا کرده و طبیعتاً حالا می‌خواهند از این امتیاز شیرین برای ارتباط با ایران در موقعیت بهتری استفاده بکند.»
فاصله از عربستان برای نزدیک شدن به دوحه و تهران؟!
از قاسم محبعلی می‌پرسیم؛ فاصله ی ایجاد شده بین ایران و امارات به موضوع یمن و ائتلافی باز می‌گردد که عربستان علیه قطر راه انداخت و ریشه‌اش نیز جنگ یمن بود و امارات هم یکی از متحدان عربستان در این جنگ بود ولی طی یک سال اخیر به خصوص در یمن اتفاقاتی افتاد که بین عربستان و یمن هم روابط به اصطلاح «شکرآب» شد. و از آن جا به بعد ما تغییر رفتار امارات را دیدیم هم با ایران هم با قطر. سوال این جا است که آیا این را هم در ادامه همان دیپلماسی تحول یافته باید تعبیر کرد؟!
وی در پاسخ می‌گوید:«بله یک ویژگی که در بین کشورهای عرب به وفور دیده میشود این است که کشورهای عربی خیلی سخت قادرند با هم توافق کنند و همه این ائتلافات موقتی است. اصلاً یک ضرب المثل لبنانی هست که می‌گوید:« ما قرارداد می‌بندیم که بشکنیم.» این هم مشخص بود از همان ابتدا که درست است با هم همکاری می‌کنند هم امارات دنبال امیال خودش هست و می‌خواهد در آنجا پایگاه نفوذ درست کند و هم عربستان. این سیاست‌ها در عین حال که در مقطعی در یمن با هم هماهنگ بود ولی مشخص بود که دو سیاست متفاوت است. و دو جریان متفاوت را هر دو کشور حمایت می‌کردند. امارات جریان جنوب که دنبال یک جدایی بود یا همان یمن جنوبی را حمایت می‌کرد. و عربستان همان یمن شناخته شده بین‌المللی یا یمن واحد را دنبال می‌کرد و لی از یک جا به بعد باید منتظر می‌بودیم که این سیاست جدا شود و فاصله ایجاد کند ولی در مورد سایر مسائل هم به نظر می‌رسید که امارات و عربستان اگر در مسائلی اتفاق نظر دارند در مسائل بسیاری اختلاف نظر دارند.
این اختلاف نظرها در شرایطی که فشارها کاسته میشود در هر دو کشور به یکباره بروز می‌کند. نکته دیگر یکی از منابع درآمدی ارتباطی اماراتی‌ها مسئله پروازها است و به اصطلاح «امارات ایرویز» بود که خب با خیلی از کشورها مثل ایران تعطیل کرد ولی با قطر همچنان ادامه دارد و شاید اماراتی‌ها مجددا تمایل دارند این ارتباطات را احیا کنند که بتوانند منابع تجاری که از دست رفته را دوباره به دست بیاورند.»
دیپلماسی یا تغییر رفتاری موقت؟!
سوال دیگری که می‌تواند مطرح شود این است که:«تلویحا گفتید حرکت امارات به سمت قطر و ایران یک حرکت تاکتیکی در دنیای دیپلماسی بود که به نوعی هشدار به ریاض بوده که اگر به نوعی با هم به اختلاف برسند روی موارد اختلافی عربستان سرمایه‌گذاری می‌کند. یعنی هر قدم فاصله‌گیری از ریاض به معنای یک گام به سمت تهران برداشتن است آیا این گونه برداشتی میشود به دست آید؟»
موضوع دیگر این که:«اگرچه سیستم حکومتی هر دو کشور پادشاهی است ولی خیلی با هم فرق می‌کنند. تعاملات بین‌المللی امارات و عربستان با دنیای بیرون کمی متفاوت است به خصوص نگاه به ایران. و در مصاحبه شما نیز عنوان شده بود که صراحتا بیان کردید بین عربستان و ایران میانجی جواب نمی‌دهد و این‌ها باید در سطح خیلی کلان با هم گفتگو کنند. به عنوان جمع‌بندی این حرکت اخیر که شما مثبت تلقی کردید در ادامه همان دیپلماسی خاص امارات است یا این هم می‌تواند یک رفتار موقت باشد؟»
امارات متفاوت با عربستان؛ ایران در موضع قدرت
محبعلی می‌گوید:«کشورهای معمولا کوچکتر فضاها و شکاف‌ها و رقابت‌های کوچکتر را مال خود می‌کنند و بر همان مبنا نیز حرکت می‌کنند. قدرت‌های کوچکتر نمی‌توانند سیاست ثابتی را همواره دنبال کنند چون به هر طرفِ قدرتمندی بچسبند ممکن است در آن قدرت بزرگترهضم شوند یا استحاله بشوند و لذا برای اینکه سیاست مستقلی داشته باشند بین رقبا بازی می‌کنند این یک هنری است که اکثرا در کشورهای عربی استفاده می‌کنند. البته ساختار عربستان و امارات تا حدزیادی متفاوت است. درست است عربستان کشور قوی‌تری است ولی امارات یک کشور فدرال است و ابوظبی دوبی شارجه راس الخیمه مثل عربستان نیست که یک حکومت متمرکز در امارات باشد و مثلا دوبی بیشترین تجارت را با ایران دارد و به ایران وابسته است باید ملاحظات ارتباط با ایران را داشته باشد. عربستان یک حکومت متمرکز است و شخصی به نام پادشاه و بن سلمان الان همه چیز را اداره می‌کند. در امارات تا اندازه‌ای این مناسبت‌ها نسبتا متفاوت است. امارات دیدگاه‌های بازتری دارد کشوری است که وابسته به تجارت و روابط بین‌المللی است. هشتاد درصد جمعیت دوبی مهاجر هستند و بخشی ایرانی هندی و پاکستانی هستند. و این‌ها همه اثرگذار بر سیاست‌گذاری است و امارات نمی‌تواند مثل عربستان یک سیاست یک طرفه دنبال کند. به خاطر اینکه از لحاظ قدرت نظامی سرزمینی ساختار اجتماعی قومی سیاسی و همین طور ارتباطات تجاری که با کشورهای مختلف دارد با عربستان متفاوت است. و نیاز دارد با بازیگرهای مختلف همواره یک مقابله مثبت را رعایت کند تا بتواند در این فضای شکاف‌ها و رقابت‌ها زندگی کند. در مورد کویت هم همین گونه است و همین طور قطر و بحرین قدری مشکلات دارد که نتوانسته این تنظیمات را انجام دهد. بحرین ضعیف‌تر از بقیه در سیاست‌های خارجی است ولی خب قطر از این توانایی استفاده کرد. امارات با توجه به موقعیتی که دارد نمی‌تواند مثل عربستان سیاست‌های یک طرفه داشته باشد.»
محبعلی در پایان می‌گوید:«فارغ از نتیجه، اصل موضوع بسیار مثبت و حائز اهمیت است حتی اگر این یک موضوع کاملا موقتی نیز تلقی شود این پیام را به جهان مخابره می‌کند که همسایگان ایران، قدرت و تاثیرات ژئوپلیتیکی تهران را پذیرفته و درک کرده‌اند که خود این مسئله دست ایران را در دیپلماسی منطقه‌ای بازتر می‌گذارد.»
عمران خان: میانجیگری میان ایران و عربستان ادامه دارد
نخست‌وزیر پاکستان در گفت‌وگو با الجزیره گفت: «بدترین سناریو برای منطقه بروز درگیری مستقیم مسلحانه میان ایران و عربستان است.»به گزارش فارس، «عمران خان» نخست‌وزیر پاکستان در یک گفتوگوی تلویزیونی ادعا کرد که اسلام آباد تمامی تلاش خود را برای ممانعت از بروز درگیری مستقیم میان ایران و عربستان به کار گرفته و موفق نیز شده است.او به شبکه الجزیره گفت که میانجیگری پاکستان میان تهران و ریاض همچنان ادامه دارد و این واسطه‌گری پیشرفت آهسته‌ای دارد.عمران خان در ادامه تاکید کرد: «بدترین سناریو برای منطقه بروز درگیری مستقیم مسلحانه میان ایران و عربستان است.» او در خصوص ترکیه نیز گفت کهاسلام آباد خواهان توسعه همکاری‌های اقتصادی با ترکیه و بهبود روابط دو جانبه است.
عمران خان همچنین در خصوص جنگ یمن نیز گفت که در این کشور یک «فاجعه انسانی» در حال وقوع است و پاکستان برای صلح در یمن تلاش کرده است. او تاکید کرد که یمن در معرض نابودی و تخریب کامل قرار دارد.نخست‌وزیر پاکستان به گفت‌و‌گوهای صلح در افغانستان نیز اشاره کرد و گفت که برخی طرف‌ها برای شکست این گفت‌و‌گوها تلاش می‌کنند؛ چرا که به گفته وی با منافعشان در تعارض است.عمران خان در ادامه به بحران مسلمانان هند پرداخت و گفت: «اتفاقاتی که برای مسلمانان هند می‌افتد، همانند نسل‌کشی یهودیان در دورانآلمان نازی است.»
” گفتوگوی کم سابقه ” وزیران خارجه ایران و امارات از نگاه الجزیره
شبکه الجزیره با مورد توجه قرار دادن محورهای گفتوگوی اخیر وزرای امور خارجه ایران و امارات متحده عربی، این گفت‌وگو را کم سابقه تلقی کرد. به گزارش ایسنا به نقل از شبکه الجزیره، وزرای امور خارجه ایران و امارات متحده عربی گفت‌وگویی کم سابقه درباره موضوعات متعدد دوجانبه و در سطح منطقه از جمله شیوع ویروس کرونای جدید داشته‌اند. در یک کنفرانس ویدیویی که روز یکشنبه میان وزرای خارجه این دو کشور برگزار شد و با تبریک عید قربان نیز همراه بود، شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی به همتای ایرانی‌اش گفت که تقویت همکاری دوجانبه در مقابله با کووید-۱۹ اهمیت دارد. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز در پیامی توییتری درباره این گفتگو نوشت که “گفتگوی ویدیویی مهم، صریح و دوستانه ای” راجع به کووید-۱۹ و “شرایط موجود دوجانبه، منطقه و جهان” انجام شد. ظریف در ادامه نوشت: ما توافق کردیم که مذاکراتی با موضوع امید داشته باشیم به ویژه این که منطقه با چالش‌هایی سخت مواجه بوده و انتخاب‌های سخت‌تری در پیش دارد. ایران مدت زیادی است که با امارات متحده عربی و عربستان سعودی که متحدان آمریکا در منطقه خلیج فارس هستند، اختلافاتی دارد. در حالی که واشنگتن در سال گذشته ایران را مقصر برخی حملات به منافع نفتی در خلیج فارس تلقی کرد، امارات متحده عربی به طور علنی هیچ کشور به خصوصی را مسئول ندانست. ایران هم این اتهامات را رد کرد. وزرای امور خارجه ایران و امارات متحده عربی گفتگویی در ماه مارس نیز داشتند که در شرایط شیوع ویروس جدید کرونا امارات نسبت به ایران ابرازحمایت کرد./آفتاب یزد
