٢- پوتین، جواب تحریم خط لوله صادرات گاز به آلمان موسوم به «نورداستریم» را اینجا به امریکا داد. کاهش قیمت نفت به کمتر از ۴٠ دلار در یک دوره طولانی، در برخی چاه‌های نفت شیل امریکا را خواهد بست. جدا از ایجاد بیکاری در صنعت شیل امریکا، هدف ترامپ برای استقلال انرژی امریکا را خدشه‌دار می‌کند. و این، چند ماه مانده به انتخابات امریکا برای ترامپ خوش‌آیند نیست. اما این سکه برای امریکا، روی دیگری هم دارد. نفت ارزان‌تر وارد می‌کند. قیمت بنزین پایین‌تر می‌آید و ترامپ اعتبارش را نزد رای‌دهنده‌های امریکایی به جیب می‌زند. کمااین‌که دیروز در توییتی، خبر کاهش قیمت بنزین را به مصرف‌کنندگانش داد.

٣- توجیه روس‌ها در نپذیرفتن کاهش تولید مجدد صرفا سیاسی نبود. آنها استدلال کرده‌اند که در این سال‌ها هر چقدر اوپک و غیراوپک از تولیدشان کم کرده‌اند، امریکا جایش را گرفته است. حداقل در سال‌های ٢٠١۴، ٢٠١٨ و ٢٠١٩ رشد تولید نفت امریکا، رشد تقاضای جهانی نفت را پوشش داده و سهمی برای اوپک و غیر اوپک نگذاشته است. روس‌ها نگرانند در شرایط رکود تقاضا، رشد تولید نفت امریکا بیش از گذشته سهم بازار آنها را محدود کند. کمااین‌که امریکا در بازار گاز اروپا، با صادرات ال.ان.جی به‌ دنبال کاهش سهم روس‌هاست. سهم روس‌ها در بازار انرژی که محدود شود بر قدرت‌شان تاثیر خواهد گذاشت. وزارت دارایی روسیه اعلام کرده است که روس‌ها ۶ تا ١٠ سال می‌توانند با نفت ٢۵ تا ٣٠ دلاری سر کنند. بودجه امسال‌شان اما به نفت حدود ۴٠ دلاری نیازمند است.

۴- در این جنگ اقتصادی عربستان، دو چیز را می‌بازد. به نظر می‌رسد بودجه ٢٠٢٠ عربستان با نفت حدود ۶٣ دلار و صادرات ٩ میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه‌ای بسته شده باشد. پس نفت ٣٠دلاری می‌تواند کسری بودجه بزرگی به کسری‌های قبلی عربستان تحمیل کند. گلدمن ساکس، پیش‌بینی کرده که قیمت نفت ممکن است تا سطح ٢٠ دلار هم پایین بیاید. عربستان ذخایر ارزی دارد و احتمالا بتواند برای مدتی شرایط را مدیریت کند. از این مهم‌تر کاهش ارزش سهام آرامکوست که دیروز ١٠ درصد پایین آمد و به کمتر از زمان عرضه‌اش رسید. این موضوع برای عربستانی که می‌خواهد سهام بیشتری از آرامکو را بفروشد تا هزینه‌های توسعه‌اش را تامین کند، حیثیتی است. باید دید عربستان چه منافعی در چنین جنگ قیمتی داشته، که آن را به راه انداخته است.

۵- سعودی پس از چند سال کاهش تولید و عدم همراهی عملی برخی اعضای اوپک و غیر اوپک در رعایت تعهدات‌شان، احساس کرد که رهبری‌اش در بازار نفت خدشه‌دار شده و حتی روسیه هم کاملا به تعهدات پذیرفته‌اش در جلسات عمل نمی‌کند. پس ممکن است بخواهد به دیگران نشان دهد که هنوز بازیگر عمده بازار نفت است و اگر از تولیدش کم می‌کند، دیگران هم باید به تعهدشان عمل کنند. دو این که، عربستان می‌داند امسال سال سختی است و تقاضا کم است. رشد شیل امریکا هم می‌تواند سهم بازارش را محدود کند. پس با کاهش قیمت نفت، هم سهم بازارش را افزایش می‌دهد و هم با کند کردن رشد شیل، ممکن است بتواند تقاضای امریکا را بیشتر به سمت خود کشانده و در نتیجه نفوذش را در سیاست‌های ایالات متحده افزایش دهد. از آن طرف هم بنزین ارزان را در آستانه انتخابات، به ترامپ هدیه کند. سوم آن که برخی ادعا دارند عربستان با کاهش قیمت نفت و خالی کردن خزانه کشورها در پایان دوره جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و همچنین فروپاشی شوروی نقش‌آفرینی کرده است. هر چند برای این ادعا مستند قابل توجهی در دست نیست اما تحلیلگران نباید نیت‌های چند لایه بعد را از نظر دور بدارند.

۶- ایران از جنگ قیمت‌ها، چه ضررهایی می‌کند؟ تفصیلش بماند اما کوتاهش این‌است که:

الف) همان مقدار کمی که ایران نفت صادر می‌کند باید با قیمت بسیار ناچیزی بفروشد؛ چرا که تحریم خودش قیمت فروش را طبیعتا پایین‌تر از بازار کرده است. پس درآمد زیادی از فروش نفت، امسال وارد بودجه نمی‌شود.

ب) با شیوع ویروس کرونا، تقاضای جهانی فرآورده به‌شدت پایین آمده و با کاهش قیمت نفت، قیمت فرآورده هم کاهش یافته است. بخشی از درآمد ایران که با فروش فرآورده تامین می‌شد هم محدود خواهد شد. ج) رکود اقتصادی جهان، طبیعتا بر وضعیت فروش پتروشیمی‌ها هم تاثیر خواهد گذاشت که اگر کرونا طولانی شود، درآمد این بخش هم متاثر خواهد شد. خیلی صریح باید به مسئولان کشور گفت که سریع و صحیح باید درباره تامین منابع درآمدی و هزینه‌ای کشور فکر و تمهید کنید.

٧- کشورهایی که صادرات نفت بزرگی دارند طبعا در این جنگ صدمات جدی‌تری خواهند دید. چه اوپکی باشند چه غیر اوپکی. و بدانیم کهاین جنگ‌ها، برنده مطلق ندارد. باید دید توان بازیگران تا کجاست و کی به میز مذاکره باز‌می‌گردند. احتمال می‌رود که رایزنی‌ها دوباره آغاز شود. این کاهش قیمت شوخی ندارد./ایسنا