به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرهای فوری، یکی از مهم ترین وعده‌های دولت دوازدهم در بخش مسکن علاوه بر پس انداز برای خانه‌دار شدن نوسازی و بهسازی بافتهای فرسوده است. این اهمیت در زمانی بیشتر خود را نشان داد که دولت اصرار داشت تا حتی نام سازمان عمران و بهسازی شهری ایران را تغییر داده و نام «شرکت بازآفرینی شهری ایران» را برگزید.
به نظر می‌رسد دولت یازدهم و دوازدهم تلاش زیادی برای اینکه وضعیت بازسازی بافتهای فرسوده را بهبود ببخشد انجام داد، اما بعد از گذشت شش سال هنوز هم دولت در تعجب است که مشکل بازسازی و احیای بافتهای فرسوده در کجاست.
بر اساس تحلیل های صورت گرفته از سوی برخی کارشناسان مسکن بالا بودن هزینه های احیای بافت های ناکارآمد و عدم استقبال ساکنان این مناطق و سرمایه گذاران و انبوه سازان برای ورود به بافت های فرسوده شاید در ظاهر مشکل حرکت آهسته احیای بافت های فرسوده باشد، اما قطعا حل مشکل فنی احیای بافت های فرسوده تنها راه رو به رشد احیای بافتهای فرسوده نخواهد بود. پس دولت باید در کنار حل مشکلات فنی ببیند چه مشکلات سیاسی،حقوقی و فرهنگی در این بافت ها هست که باعث می شود بازآفرینی شهری در احیای بافت های فرسوده موفق عمل نکند.
حال سوال اینجاست که علی رغم وجود تسهیلاتی چون عوارض صفر از سوی شهرداریها برای سازندگان واحدهای مسکونی واقع در بافت های فرسوده یا ارائه وام با سود ۶ درصد از محل صندوق مسکن یکم ویژه ساکنان بافت های ناکارآمد شهری همچنان باز هم بسیاری از سیاست‌گذاران بخش مسکن به دنبال یافتن روش هایی برای تشویق ساکنان بافتهای فرسوده به بهسازی و نوسازی این بافت‌ها به خصوص به صورت تجمیعی و بزرگ مقیاس هستند.
یکی از اصلی ترین معضلات بافت فرسوده، ریزدانگی و کوچک مقیاس بودن اراضی ساختمان های این نوع بافت هاست؛ با این حال از آنجایی که یکی از سیاست های اشتباه گذشته، ورود مستقیم دولت به این بخش و خرید املاک واقع در بافت های فرسوده به منظور تسطیح و ساخت مسکن جدید است، دولت قصد دارد با تشویق مالکان، ساکنان و انبوه سازان به سرمایه گذاری در اجرای پروژه های نوسازی بافت های فرسوده اقدام کند و دیگر به این بخش به صورت یک پیمانکار بزرگ ورود نخواهد کرد.
نمره تک رقمی دولت در احیای بافت های فرسوده
محسن بهرام غفاری عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری در پاسخ به این سئوال که چرا دولت یازدهم و دوازدهم و یا دولت های قبل در احیای بافت فرسوده موفق عمل نکرده اند و مشکل کجاست و چه نمره‌ای باید به دولت داد گفت:ارزیابی بنده از احیای بافتهای فرسوده این است که باید در بازآفرینی و احیای بافتهای فرسوده در زمینه های نرم افزاری و فرآیندسازی به دولت نمره ۱۴ اما در اجرا این نمره تک رقمی خواهد بود.
وی با بیان اینکه ۲۲ میلیون واحد مسکونی در بافت شهری داریم که متجاوز از ۶۰ درصد آنها فرسوده هستند، ادامه داد: این میزان از واحدهای مسکونی نیازمند یک بازسازی کل کشور است و با این برنامه ها نمی شود که به اهداف خود برسیم.پس باید این برنامه ها تجدیدنظر شود.
بهرام غفاری ادامه داد:احیای بافت های فرسوده به جز واحدهایی که دارای ارزشهای تاریخی و فرهنگی هستند باید دید تا چه اندازه بازسازی ها مقرون به صرفه است پس برای انتخاب محله و بلوک و انتخاب ساختمانها برای بازسازی باید مطالعات دقیقی صورت گیرد، اما نکته ای که حائز اهمیت است این است که در کنار موارد فنی باید در جنبه‌های حقوقی،اجتماعی و قضایی نیز مشکلات بررسی شود.
بهرام غفاری تاکید کرد:باید سایر وزارتخانه ها برای احیای بافت های فرسوده در کنار وزارت راه و شهرسازی حضور پیدا کنند پس در یک کلام این برنامه نیازمند تشکیل یک شورای بازسازی بافت فرسوده چابک است و این شورا باید به عنوان یکی از کمیسیون‌های تخصصی دولت معرفی شود تا برنامه ها با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند.
وی با بیان اینکه در این کمیسیون تخصصی باید نمایندگانی از میراث فرهنگی و قوه قضائیه حضور داشته باشند، تاکید کرد: اینکه به تنهایی از وزارت راه و شهرسازی انتظار داشته باشیم تا بازسازی بافت فرسوده را پیش ببرد اشتباه است بلکه باید سایر وزارتخانه‌ها نیز به کمک این وزارتخانه آمده و مشکلات را مرتفع کنند، چرا که بازسازی بافت فرسوده فراتر از توان یک وزارتخانه است.
*سایر وزارتخانه‌ها به کمک وزارت راه و شهرسازی بیایند
عضو هیات مدیره انجمن انبوه سازان معتقد است که قطعا یک وزارتخانه به تنهایی نمی‌تواند ایحای بافتهای فرسوده را پیش ببرد.
حسن محتشم عضو هیات مدیره انجمن انبوه سازان با تاکید بر اینکه برای بازسازی بافت های فرسوده اگر چه قانون تاکید کرده است که وزارت راه و شهرسازی و شهرداریها باید در بافت های فرسوده عملیات اجرایی را انجام دهند، گفت:باید در کنار وزارت راه و شهرسازی سایر وزارتخانه ها نه به صرف تنها عنوان همکاری بلکه باید با تزریق سرمایه و ذینفع شدن احیای بافت فرسوده را پیش ببرند.
وی افزود: در مورد بافت فرسوده نمی‌توان نمره قابل قبولی به دولت داد، چرا که اگر بر اساس قانون که تاکید کرده بود سالانه ۱۰ درصد بافت فرسوده باید بازسازی شود احیا صورت می‌گرفت، الان شاهد این میزان بافت فرسوده نبودیم.
وی خاطر نشان می‌کند که عملا آن مقداری که نوسازی شده، بافت فرسوده در طی این سالها ایجاد شده است، پس بنابراین عمده مشکلات به نبوده اراده کافی برای تحقق این عمل در دولت است.
عضو هیات مدیره انجمن انبوه سازان تاکید کرد:سازندگان در بافت فرسوده می ترسند که شاید بعد از تملک یک بلوک نتوانند بلوک‌های دیگر را تحت تملک خود دربیاورند.
شهرداری از منافع خود در بافت فرسوده کوتاه نمی‌آید
سعید آسویار عضو هیات مدیره انجمن انبوه سازان نیز در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با اشاره به اینکه مشکل اصلی احیای بافت های فرسوده مشخص نبودن متولی بافت های فرسوده است، گفت: متاسفانه در احیای بافت های فرسوده هم شهرداری ورود کرده و هم وزارت راه و شهرسازی، بنابراین هیج متولی مشخصی که بتوانیم مشکلات را با آنها در میان بگذاریم وجود ندارد.
وی ادامه داد: دومین مشکل، نبود بودجه لازم در اختیار وزارت راه و شهرسازی و سومین مشکل نگذشتن شهرداری از منافع خود در بافت های فرسوده است.
آسویار خاطر نشان می‌کند که متاسفانه حرکت آرام و آهسته احیا و بازسازی بافت های فرسوده به این دلیل است که شهرداری به دنبال کسب درآمد در بافت فرسوده است.
وی تاکید کرد:در صورتی که اگر بافت های فرسوده نوسازی و بازسازی شود، تمام هزینه های شهری مثل ترافیک،نگهداری و حتی مشکلات امنیتی و فرهنگی به شدت کاهش می یابد پس بنابراین دادن یارانه به این بخش می‌تواند در نهایت برای کل کشور مفید باشد.
آسویار با این مثال که ترکیه برای بافتهای فرسوده خود خوب عمل کرده و می توانیم از آن ها نمونه برداری کنیم، گفت: در ترکیه دولت این کشور قطعات کوچک را تجمیع کرده و بخشودگی بزرگی در عوارض ایجاد کرد و سازنده‌های بزرگ را نیز در اختیار گرفت تا آنها با بازسازی بافت های فرسوده به دولت کمک کنند.
وی ادامه داد:دولت کنونی و دولت های گذشته می توانستند به جای ساخت مسکن در خارج از شهرها ساخت مسکن و نوسازی در بافتهای فرسوده را رونق دهند.
در حال حاضر در شهرهای کشور حدود ۱۳۵۰ هزار هکتار بافت فرسوده و سکونت‌گاه غیر رسمی وجود دارد که این آمار نشان می‌دهد حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور در این محدوده‌ها ساکن هستند.پس ضرورت احیای بافت های فرسوده در این آمار به خوبی خود را نشان می‌دهد.
با این تفاسیر از آنجا که در ماده ۵۹ قانون برنامه ششم تاکید شده سالانه حداقل ۱۰ درصد از بافت فرسوده شهری باید مرمت و احیا شود، به نظر می رسد که این اقدام بزرگ ملی که می تواند کشور را در برابر آسیب هایی مثل زلزله و سیل واکسینه کند از عهده یک وزارتخانه خارج است، اما سوال این است که اگر وزارت راه و شهرسازی در توان خود نمی بیند، چرا درخواست کمک از سایر وزارتخانه‌ها نمی‌کند.
