سیر نزولی ارزش یارانه‌های نقدی
خبرهای فوری: قریب یک دهه است که سیاست واریز یارانه نقدی به حساب سرپرستان خانوار در ایران اجرایی شده است. در این مدت، چیزی که برای مردم مشهود است این است که با موج‌های تورمی شکل گرفته، یارانه نقدی هر سال کمارزشتر شده است.
به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرهای فوری، در این نوشته از دریچه چشم مردم عادی که جامعه هدف یارانه‌های پرداخت‌شده هستند، سیر بی‌ارزش شدن یارانه‌های نقدی و کاهش جدی تأثیر آن در زندگی آن‌ها را بررسی می‌کنیم. یارانه نقدی یک خانوار چهارنفره در سال ۸۹، معادل ۱۷۲ دلار در ماه بود و با آن می‌شد ۲۶۰ لیتر بنزین آزاد خرید؛ اما هم‌اکنون این یارانه معادل ۲۸ دلار در ماه است و با آن تنها می‌توان ۱۱۸ لیتر بنزین آزاد خریداری کرد.به گزارش مردم سالاری آنلاین، کارشناسان اقتصادی متعددی در حدود ده سال گذشته از این زاویه به نقد سیاست اعطای یارانه نقدی پرداخته‌اند که این سیاست، منابع مالی دولت را تحت فشار می‌گذارد و پس از مدتی باعث کسری بودجه یا مواردی از این دست میشود. در واقع، عمدتاً موضوع یارانه‌های نقدی از زاویه دخل و خرج دولت مورد بررسی قرار گرفته و تبعات این سیاست و طرح‌های اقتصادی همبسته آن، نظیر افزایش قیمت سوخت، برای دخل و خرج خانوارها کمتر مورد بحث قرار گرفته است.مردم عادی، جامعه هدف یارانه‌های نقدی پرداخت شده بوده‌اند و این یارانه‌ها عموماً با این هدف پرداخت شده‌اند که قدرت خرید و وضعیت معیشتی این افراد، به‌واسطه افزایش قیمت‌ها حامل‌های انرژی، تحت تأثیر قرار نگیرد.
با این حال، تجربیات مردم عادی با این هدفِ به‌ظاهر زیبا، تفاوت بسیاری داشته است. در واقع، کسانی که جامعه هدفِ یارانه‌های پرداخت‌شده بوده‌اند تنها سیر بی‌ارزش شدن این یارانه‌ها را تجربه کرده‌اند و پس از مدتی یارانه نقدی اهمیت خود را در منابع درآمدی خانوارها از دست داده
است.
یارانه‌ای که قدرت خرید ندارد
چند مثال ساده نشان می‌دهد که یارانه نقدی چگونه به مرور زمان کم‌ارزش شده است. از پاییز سال ۱۳۸۹ طرح هدفمندی یارانه‌ها اجرا شد و در عوض افزایش شدید قیمت حامل‌های انرژی، یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی به ازای هر نفر به حساب سرپرستان خانوار واریز شد. سیر پرداخت این یارانه هنوز ادامه دارد.بیایید محاسبات را برای یک خانواده چهار نفره انجام دهیم: در سال ۱۳۸۹، یک خانوار چهار نفره ماهانه ۱۸۲ هزار تومان یارانه نقدی دریافت می‌کرد. قیمت بنزین آزاد در همین سال و همزمان با واریز یارانه‌های نقدی به لیتری ۷۰۰ تومان افزایش یافت. این خانواده چهارنفره در سال ۸۹ با یارانه هر ماه خود می‌توانست ۲۶۰ لیتر بنزین آزاد خریداری کند. در حال حاضر و از ۲۴ آبان امسال، قیمت بنزین آزاد به لیتری ۳۰۰۰ تومان رسیده است و در عوض یک یارانه نقدی جدید به قریب ۶۰ میلیون نفر از جمعیت ایران پرداخت میشود. اگر فرض کنیم که به خانواده چهارنفره مورد اشاره ما، در دور جدید افزایش قیمت بنزین هم یارانه تعلق می‌گیرد، این خانواده، طبق طرح دولت، یک کمک معیشتی جدید به مبلغ ۱۷۲ هزار تومان به‌صورت ماهیانه دریافت می‌کند. مجموع این یارانه جدید با یارانه قبلی برای خانوار چهارنفره، درآمد ماهیانه ۳۵۴ هزار تومانی ایجاد می‌کند. با این دو یارانه، این خانواده تنها می‌تواند ۱۱۸ لیتر بنزین آزاد در ماه خریداری کند؛ در حالی که قدرت خرید یارانه قبلی در سال ۸۹، ۲۶۰ لیتر بنزین در ماه بود.
از زاویه دیگری به موضوع نگاه می‌کنیم: در سال ۸۹، حداقل دستمزد در کشور ۳۰۳ هزار تومان در ماه بوده است. در آن سال، یارانه نقدی که خانوار چهارنفره در مثال ما می‌گرفتند، ۶۰ درصد حداقل دستمزد در کشور بوده است. در سال ۹۸، حداقل دستمزد، یک میلیون و ۵۱۶ هزار تومان است و ۳۵۴ هزار تومان یارانه نقدی که در مجموع خانواده چهارنفره می‌گیرد، ۲۳ درصد حداقل دستمزد است. کاهش شدید ارزش یارانه در این مثال نیز واضح است.در سال ۸۹ نرخ دلار در بازار آزاد، ۱۰۶۰ تومان بوده است. یارانه نقدی ماهیانه ۱۸۲ هزار تومانی خانوار چهارنفره در آن سال معادل حدوداً ۱۷۲ دلار بوده است. در حال حاضر نرخ دلار در بازار آزاد در حدود ۱۲۴۰۰ تومان است و یارانه نقدی ۳۵۴ هزار تومانی خانوار چهارنفره تنها معادل ۲۸ دلار است!در واقع، تورم در این مدت ارزش یارانه نقدی را به شدت کاهش داده است و یارانه پس از مدتی در درآمدهای خانوار گم شده و اهمیت آن از بین رفته است. نتیجه این شده که مردم، افزایش قیمت‌ها و افزایش هزینه‌ها را تحمل کرده‌اند اما در عوض از مزایای یارانه نقدی بهره‌مند نشده‌اند. در واقع، سیاست یارانه نقدی نتوانسته از وضعیت معیشتی مردم در برابر تبعات افزایش قیمت‌ها حفاظت کند.این دور از افزایش قیمت بنزین نیز ممکن است تورم جدیدی به همراه داشته باشد. از سایر محل‌ها نظیر افزایش قیمت ارز نیز ممکن است به نوعی در آینده تورم ایجاد شود. هرچه که هست تجربه ثابت کرده که تورم پس از مدتی تأثیر خود را بر کاهش شدید ارزش یارانه نقدی خواهد گذاشت. بنابراین، هیچ بعید نیست در سالیان آینده شاهد این باشیم که یارانه نقدی از چیزی که فعلاً هست نیز کمارزشتر شود. از دریچه چشم جامعه هدف یارانه نقدی، این سیاست به هیچ وجه موفق نبوده است. /
