به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرهای فوری، دولت چقدر از محل اجرای طرح سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین درآمد دارد؟ این پرسشی است که این روزها زیاد شنیده میشود. پرسشی که دیروز در صحن علنی مجلس هم مطرح شد. حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس، در تذکری شفاهی هم رقم درآمد دولت از محل اجرای طرح بنزینی را به چالش کشید. اما محاسبات همشهری نشان می‌دهد با احتساب درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین و درآمدهای احتمالی صادرات مازاد بنزین، دولت می‌تواند سالانه تا ۷۲هزار میلیارد تومان از محل افزایش قیمت و سهمیه‌بندی بنزین درآمد کسب کند.
به گزارش همشهری، حاجی‌دلیگانی دیروز در مجلس گفت: براساس برآوردهای انجام‌شده درآمد دولت از افزایش قیمت بنزین ۷۰هزار میلیارد تومان است که مبالغ پرداختی به مردم ۳۰هزار میلیارد تومان از این درآمدها را شامل میشود. البته او چندی پیش رقم درآمدهای دولت از این محل را ۸۷هزار میلیارد اعلام کرده بود که حالا ۱۷هزار میلیارد تومان از آن را قلم گرفته. رقم جدید همچنان با رقم اعلام‌شده دولت تفاوت فاحشی دارد اما به رقم تخمینی همشهری نزدیک است. دیروز به‌دنبال بالاگرفتن بحث‌ها، سازمان برنامه‌وبودجه اعلام کرد: «درآمد ناشی از افزایش قیمت بنزین همان ۳۰هزار میلیارد تومان برای یک دوره یک‌ساله (۲۴۰۰ تا ۲۵۰۰میلیارد تومان در ماه) است که قبلاً اعلام شده بود. رئیس مجلس دیروز برای رفع اختلافات کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس را به محاسبه درآمد دولت از افزایش قیمت بنزین مکلف کرد.
سازمان برنامه چه می‌گوید؟
طبق تعهد دولت و براساس مصوبه‌ای که اجرای طرح سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین را مجاز دانسته است، باید تمام درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین برای خانوارهای نیازمند هزینه شود. همین موضوع، اهمیت محاسبه درآمدهای دولت از این محل را افزایش می‌دهد. سازمان برنامه و بودجه در اطلاعیه دیروز خود بار دیگر تأکید کرده: «تمام مبالغ ناشی از افزایش قیمت بنزین همانطور که در ابتدا اعلام شده به مردم بازمی‌گردد؛ اما دراین‌بین موضوع صرفه‌جویی بنزین نیز مورد توجه است که هرآنچه ایجاد شود، صادر شده و منابع ناشی از صادرات آن به تبصره۱۴ قانون بودجه (مربوط به هدفمندی یارانه‌ها) اضافه خواهد شد که خود نوعی بازگشت مجدد به مردم است.» پیش‌ازاین محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه نیز اعلام کرده بود: «ما اگر بنزین را ۵۰سنت بفروشیم، درآمد حاصل‌شده را به‌حساب مردم واریز می‌کنیم.» این اظهارنظر باعث شده بود برخی تصور کنند درآمدهای احتمالی و جدید نیز قرار است به حساب سرپرستان خانوار واریز شود، درحالی‌که طبق اعلامیه جدید سازمان برنامه این منابع از طریق مصارفی که دولت در جدول تبصره۱۴ بودجه برای منابع حاصل از هدفمندی یارانه‌ها تعیین کرده، به مردم باز خواهد گشت و لزوما در قالب پرداخت نقدی واریز نخواهد شد.
درآمدهای فروش بنزین از زبان آمار
پیش از اجرای طرح سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین، مصرف روزانه بنزین در کشور ۱۰۵میلیون لیتر اعلام می‌شد و مقام معظم رهبری نیز از این میزان مصرف انتقاد فرمودند. حالا اما، در شرایطی که سهمیه بنزین همه خودروهای شخصی و عمومی مشخص شده و قیمت هر لیتر بنزین آزاد نیز با ۲۰۰درصد افزایش به ۳هزار تومان رسیده، برآورد مصرف روزانه بنزین در اظهارات دولتمردان به ۸۵میلیون لیتر رسیده است. به‌عبارت‌دیگر، در شرایط فعلی مصرف بنزین ۲۰میلیون لیتر کمتر از قبل است. روی دیگر ماجرای بنزین این است که دولت بعد از سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین به ازای هر لیتر بنزین یارانه‌ای ۵۰۰تومان و به ازای هر لیتر بنزین آزاد ۲هزار تومان بیشتر درآمد کسب می‌کند و درمجموع انتظار دارد به‌صورت میانگین هر لیتر بنزین را ۲هزار و ۲۰۰تومان بفروشد. در این حالت هر لیتر بنزین نسبت به قبل از سهمیه‌بندی هزار و ۲۰۰تومان درآمد اضافه خواهد داشت؛ یعنی روزانه ۱۰۰میلیارد تومان و سالانه ۳۶هزار میلیارد تومان. در این شرایط با درنظر گرفتن افت‌وخیز مصرف بنزین و حتی کاهش مصرف، بازهم درآمد دولت، ناشی از افزایش قیمت بنزین، از محدوده ۳۰هزار میلیارد تومان کمتر نمی‌شود. با توجه به اظهارات رئیس سازمان برنامه‌وبودجه مبنی بر واریز ۲هزار و ۴۰۰میلیارد تومان کمک معیشتی به ۱۷میلیون و ۷۰۰هزار خانوار در آبان‌ماه، برآورد میشود در یک‌سال آینده مجموع واریزی دولت به حساب خانوارهای نیازمند به ۲۹هزار میلیارد تومان برسد و تراز درآمد و مصارف طرح بنزینی دولت حفظ شود. از سوی دیگر منابع آگاه می‌گویند دولت برای اضافه کردن یک‌میلیون خانوار دیگر به فهرست یارانه‌بگیران جدید آمادگی دارد که در این صورت مجموع پرداختی‌های دولت می‌تواند به ۳۰هزار و ۵۰۰میلیارد تومان برسد که بازهم با درآمدهای انتظاری مغایرتی ندارد.
درآمدهای صادرات بنزین
دولتمردان انتظار دارند، با سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین روزانه ۲۰میلیون لیتر از مصرف بنزین در داخل کم و به حجم صادرات افزوده شود. در این صورت اگر دولت طبق نظر رئیس سازمان برنامه بتواند هر لیتر بنزین را ۵۰سنت در بازارهای صادراتی بفروشد، به‌طور میانگین می‌تواند روزانه ۱۰میلیون دلار درآمد ارزی کسب کند که حداقل ارزش ریالی آن با نرخ سنا از ۱۰۰میلیارد تومان فراتر می‌رود. یعنی دولت درصورت موفقیت در صادرات می‌تواند به قیمت امروز سالانه ۳۶هزار میلیارد تومان درآمد جدید کسب کند و طبق وعده سازمان برنامه‌وبودجه به هدفمندی یارانه‌ها اختصاص دهد. نکته اینجاست که فعلا منابع و مصارف هدفمندی کاملا مشخص و متوازن است و با وارد شدن این منابع جدید باید مصارفی هم در همین میزان برایش مشخص شود.
نظر یک اقتصاددان
کسب درآمد برای جبران کسری بودجه دولت، یکی از مباحثی است که درباره دلیل اجرای طرح بنزینی اخیر مطرح شده و چنانچه درآمدهای دولت بیش از رقمی که اعلام کرده باشد، این تئوری نیز تقویت خواهد شد اما احسان خاندوزی، عضو هیأت‌علمی دانشگاه اقتصاد علامه طباطبایی در پاسخ به این پرسش که «آیا دولت برای جبران کسری بودجه خود اقدام به افزایش نرخ بنزین کرده» می‌گوید: با اجرای طرح سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین، ۳۳هزار میلیارد تومان در سال از محل فروش بنزین درآمد جدید برای دولت ایجاد میشود. اگر فرض کنیم روزانه ۵ تا ۱۰میلیون لیتر هم مصرف کاهش بنزین پیدا کند تا ۱۵هزار میلیارد تومان نیز از این محل افزایش درآمد برای دولت حاصل خواهد شد که مجموع اینها تا ۴۸هزار میلیارد تومان درآمد خواهد بود. خاندوزی می‌افزاید: با فرض اینکه مصوبه شورای‌عالی سران قوا به‌دقت اجرا شده و نهادهای نظارتی هم گزارش‌های دقیق تهیه خواهند کرد، باید فرض کنیم همین رقم باید برای ۷دهکی که وعده داده‌شده بازتوزیع شود و در این صورت واقعا درآمدهای بنزینی منفعتی برای کسری بودجه دولت نخواهد داشت.
یارانه بنزین؛ خرج‌های پنهان
فارغ از اظهارنظرهایی که درباره رقم درآمدهای دولت از محل سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین میشود، نکاتی هم وجود دارد که حتی می‌تواند رقم درآمدهای بنزینی اعلام‌شده از طرف سازمان برنامه‌وبودجه را زیر سؤال ببرد. به‌عنوان‌مثال براساس قانون بودجه ۱۴.۵درصد از کل درآمدهای حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی به شرکت نفت ایران تعلق دارد و بر این اساس با افزایش قیمت بنزین باید سهم ۱۴.۵درصدی شرکت ملی نفت از محل درآمدهای این طرح نیز کسر شود؛ درحالی‌که فعلا در طرح بنزینی دولت هیچ‌رقمی برای پرداخت به شرکت ملی نفت درنظر گرفته نشده و قانون بودجه نیز اصلاح نشده که الزام پرداخت این ارقام منتفی شود. همچنین براساس قانون، مالیات ارزش‌افزوده و عوارض دریافتی از بنزین مصرفی ۳۰درصد است که ۲۰درصد آن به‌عنوان مالیات و ۱۰درصد از محل عوارض تأمین و به خزانه‌داری واریز خواهد شد؛ اما برای این موضوع نیز در ابلاغیه‌های سازمان برنامه و مصوبه سران قوا رقمی لحاظ نشده و گویا قرار است این ارقام نیز به همان حساب مشخص در خزانه واریز شود و ماهانه به سرپرستان خانوارهای نیازمند تخصیص یابد.
علی لاریجانی، رئیس مجلس: کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس درآمد دولت از افزایش قیمت بنزین را محاسبه و گزارش آن را در صحن علنی مجلس قرائت کند
سازمان برنامه‌وبودجه: درآمد ناشی از افزایش قیمت بنزین همان ۳۰هزار میلیارد تومان برای یک دوره یک‌ساله است
دولت انتظار دارد مصرف بنزین پس از اجرای طرح سهمیه‌بندی ۲۰میلیون لیتر کاهش یابد
با اجرای طرح سهمیه‌بندی هر لیتر بنزین به‌طور میانگین ۲۲۰۰تومان درآمد به‌دنبال خواهد داشت
درآمد روزانه دولت از فروش داخلی بنزین ۱۰۰میلیارد تومان و سالانه ۳۶هزار میلیارد تومان محاسبه شده است
اگر دولت بتواند روزانه ۲۰میلیون لیتر بنزین مازاد کشور را صادر کند، سالانه ۳۶هزار میلیارد تومان درآمد جدید کسب می‌کند. /همشهری
