راز آرامش این روزهای اقتصاد ایران چیست؟

به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرهای فوری، محسن جلال پور در تازه ترین یادداشت خود نوشت: فرض کنید در ابتدای امسال «ماشین زمان» در اختیار داشتیم که به وسیله آن می‌توانستیم وقایع سیاسی و دیپلماسی شش ماه آینده را پیش‌بینی کنیم. مثلا می‌توانستیم پیش‌بینی کنیم که ایران یک کشتی انگلیسی را توقیف می‌کند، پهپاد آمریکایی را می‌زند،کشتی‌های تجاری در فجیره منفجر می‌شوند،پالایشگاه نفت آرامکو در عربستان با حمله موشکی حوثی‌ها از کار می‌افتد و …آن وقت از هرکس سؤال می‌کردیم ؛ با وجود این همه تنش فکر می‌کنید وضعیت اقتصادی چگونه خواهد بود و مثلا نرخ ارز چه تغییری خواهد کرد؟ احتمالا  نظرش این بود که چون فضای بین‌المللی بسیار ملتهب است، قطعا نرخ ارز با جهش مواجه خواهد شد. حالا در عالم واقعیت می‌بینیم همه این اتفاقات رخ داده اما اوضاع آرام به نظر می رسد و نرخ ارز به عنوان حساس‌ترین متغیر اقتصادی به تحولات سیاسی نه تنها جهش نکرده که به نوعی با کاهش مواجه شده است. راز آرامش این روزهای اقتصاد ایران چیست؟

وی افزود: برخی معتقدند اقتصاد ایران در یکی دو ماه گذشته به «آرامش» رسیده است. در ادبیات اقتصادی آرامش تعریفی ندارد اما «ثبات اقتصادی» دارای تعریف مشخص است و به وضعیتی گفته می‌شود که درآن متغیرهای اقتصادی نظیر نقدینگی،تورم، نرخ ارز و… دچار نوسان‌های شدید نشوند و قابل پیش‌بینی باشند. همین طور سیاست‌های پولی و مالی دولت هم منجر به اتفاقات نگران کننده در آینده نشود؛ مثل «پولی کردن کسری بودجه» که معنی‌اش بروز تورم در آینده است.

رییس سابق اتاف بازرگانی ایران تصریح کرد: پس آن‌چه این روزها مشاهده می‌کنیم، ثبات اقتصادی به ماهو ثبات نیست. چون یک بررسی ساده نشان می‌دهد جز نرخ ارز که در یکی دو ماه گذشته، نوسان‌های شدید را تجربه نکرده، بقیه متغیرها وضعیتی نگران‌کننده داشته‌اند. مثلا در همین مدت نرخ رشد نقدینگی بیش از ۲۵ درصد بوده و پایه پولی همچنان در حال افزایش است و این مقادیر هنوز به تورم تبدیل نشده است. هرچند مقامات دولتی بارها گفته‌اند کسری بودجه را با برداشت از منابع بانکی جبران نمی‌کنند اما  محتمل است که دولت در ماه‌های آینده کسری ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی‌اش را از محلی جبران کند که تورم بیشتری به اقتصاد تحمیل خواهد کرد. پس واضح است که اقتصادایران به ثبات نرسیده اما قدری از التهاباتش کم شده است.

جلال پور متذکر شد: از آن طرف تجربه جهش ارزی سال گذشته به ما یاد داد که اگر بازار ارز نا آرام شود، نا آرامی به اقتصاد منتقل می‌شود. حال سوال این است که اگر بازار ارز آرام باشد، می‌تواند به اقتصاد سیگنال آرامش بدهد؟ هرچند زود است در این زمینه قضاوت کنیم اما ظاهرا پاسخ مثبت است.به این دلیل که با عدم نوسان نرخ ارز در چند ماه گذشته، دیگر متغیرهای اقتصادی که معمولا اثر پذیری بالایی از آن دارند فعلا آرام گرفته‌اند.

وی عنوان کرد: اکنون می‌شود این سؤال را مطرح کرد که با وجود این همه اتفاقات از جمله تحریم بانک مرکزی،چرا نرخ ارز دچار نوسان شدید نشده است؟ به نظر می‌رسد با وجود تشدید اختلافات ظاهری، رفتار آمریکا در برابر ایران تغییر کرده و از شدت خصومت میان دو کشور کاسته شده است.دکتر بهکیش معتقد است؛ بهبود نسبی در این وضعیت، هیجان را تا حدودی از بازار ارز گرفته و به عرضه و تقاضا و عوامل طبیعی بازار اجازه داده تا کار خود را دنبال کنند.

جلال پو ادامه داد: عده دیگری از اقتصاددانان معتقدند بازار ارز در ماه‌های گذشته به شدت کوچک و کم عمق شده و احتمال شکل ‌گیری موج‌های بزرگ از بازار گرفته شده است. به قول دکتر غنی نژاد؛ محدودیت‌هایی که از جهات مختلف بر بازار ارز تحمیل شده، سیاستگذاری ارزی یا پولی نیست، بلکه سیاست پلیسی است و سیاست پلیسی فقط در کوتاه‌مدت جواب می‌دهد و آرامش ایجاد می‌کند.

وی افزود: برخی دیگر از اقتصاددانان از جمله دکتر نیلی معتقدند؛سقف نرخ ارز در سال ۹۷ نسبت به نرخی که قبل از این بحران وجود داشت، بیش از چهار برابر شده است. این اتفاق برای اولین بار در اقتصاد ایران رخ داده که نرخ ارز نسبت به مقدار متناظر با PPP یا «برابری قدرت خرید» overshoot کرده و به نزدیک  دو برابر آن رسیده و در این فاصله زیاد، نسبتاً ماندگار شده است.

جلال پور خاطرنشان کرد: بعضی دیگر هم معتقدند کیفیت سیاستگذاری در برخی حوزه‌ها به‌خصوص حوزه ارزی، به تدریج بهتر شده ؛ چون سرکوب‌های بازار و جلوگیری از بازگشت ارز صادراتی با قیمتی که در بازار شکل گرفته بود، موانعی ایجاد می‌کرد که به تدریج این سیاست‌ها کنار گذاشته شد. البته اوایل امسال بازار ثانویه هم در بازار ارز شکل گرفت که این هم یکی از دلایل مهم آرام شدن بازار ارز در نیمه اول امسال است و اینجا سؤال مهم دیگری پیش می‌آید؛ این وضع تا کی ادامه خواهد یافت؟