یک کارشناس اقتصادی: ارز چند نرخی باعث رانت می‌شود.

گودرزی، کارشناس اقتصادی: دولت دوازدهم به بهانه قاچاق و تحریم، قیمت‌ها را خیلی بالا برد تا مانع خروج ارز از کشور شود. دولت سیزدهم هم متاسفانه همچنان با کاهش درآمدها و بودجه روبروست و تلاش می‌کند با بالا نگه داشتن قیمت ارز بخشی از کسری بودجه را تامین کند./ دولت‌ها با صادرکنندگان در‌خصوص نرخ ارز و تعیین نرخ ارز تبانی کردند.

به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرمهم، مجید گودرزی، کارشناس اقتصادی به مطهره حیدری، خبرنگار گروه رسانه‌ای خبرهای فوری مهم در پاسخ به این سوال که آیا طبق گزارش سازمان بازرسی، اختصاص مبالغ چند میلیارد دلاری به شرکت‌های خاص که در آخر هم موجب فسادهای مالی می‌شود، در‌شرایط اقتصادی فعلی کشور کار معقولی است و علت این نوع فسادهای مالی چیست، گفت: متاسفانه ارز چند نرخی باعث رانت می‌شود و کسانی هم که خواستار چند نرخی شدن ارز هستند بدون استثنا به دنبال این هستند که از مزایای اختلاف قیمت‌ها استفاده کنند. ما برای چندمین بار است که شاهد فساد بسیار گسترده و بزرگ در بخش تخصیص ارز به برخی از کالاها و خدمات (به اصطلاح برای کنترل) هستیم اما همه می‌دانیم که این ارز پاشی‌ها تاثیری در کاهش قیمت‌ها و فشاری که روی مردم است، نداشته. بلکه همیشه یک منبعی برای فساد بسیار بزرگ چند میلیارد دلاری بوده است. 

گودرزی ادامه داد: در دولت‌‌های قبل به واسطه تحریم‌ها و قاچاق نرخ ارز و به بهانه این دو مقوله، نرخ ارز را به قدری بالا بردند که دیگر قاچاق آن صرفه اقتصادی نداشته باشد و این باعث بالا رفتن قیمت‌ها تا‌حدی شد که تعادل‌های جدید در اقتصاد ایران اتفاق افتاد که خیلی از کالاها و خدمات خارج از دسترس مردم قرار گرفت. این تعادل های جدید، فشار زیادی را به مردم وارد کرد. ولی در عوض یک رانت خیلی بزرگ برای دولت و صادرکنندگان بود. 

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: صادرکنندگان ما بدون یک ریال ارزش افزوده بیشتر، رشد درآمد ریالی چند صد درصدی داشتند. شما تصور کنید یک کیلو پسته در بازارهای جهانی حدودا ۱۰ دلار قیمت دارد. شما اگر این پسته را با دلار ۳۹۰۰ تومانی بفروشید، می‌شود کیلویی ۳۹ هزار تومان. ولی وقتی این دلار به ۵۰ هزار تومان می‌رسد، بدون یک ریال ارزش افزوده بیشتر همان یک کیلو پسته در کیلویی ۱۰ دلار می‌شود ۵۰۰ هزار تومان.

مجید گودرزی اضافه کرد: این در حقیقت همان اتفاقی است که در دستکاری نرخ ارز ما پیش آمده و شاهد بودیم که با ارز نیمایی و جهانگیری یک سری کالاها اصلا وارد کشور نشدند و یا بلافاصله بعد از اینکه خریداری شدند مجددا صادر شدند. بعضی‌ها هم اصلا کالایی نخریدند و آن‌هایی هم که کالا خریداری کردند به قیمت آزاد فروختند. 

گودرزی با اشاره به بازگشت نرخ ارز به قیمت واقعی گفت: بنابراین من معتقدم دستکاری نرخ ارز که در دولت قبل به بهانه‌های واهی اتفاق افتاد، پس از بهبود روابط ایران با کشورهایی که اقدام به خریداری گسترده ارزی در بازار ایران می کردند مثل بازار سلیمانیه و بازار هرات، این قیمت ارز باید به نرخ واقعی برمی‌گشت. در‌حال حاضر طبق محاسباتی که انجام شده قدرت خرید ریال خیلی بیشتر از قیمت‌های فعلی است و میشود گفت یکی از راه‌هایی که می‌توانیم به قیمت واقعی نرخ ارز برسیم، مقایسه قدرت خرید در دو بازار مختلف است. 

وی تاکید کرد: به هر‌حال این یک رانت بسیار بسیار بزرگ برای دولت و صنایع صادرات محور و صادر کنندگان و واردکنندگان است و از طرفی هم باعث فساد‌های بسیار بزرگ این چنین در اقتصاد یارانه‌ایی شده که باید کم کم با توجه به کاهش تنش‌ها در بحث‌های منطقه‌ای و روابط حسنه با کشورهای منطقه، این بحث‌های ارز دو نرخی جمع شود. چون هم اختلاف فاحشی بین قدرت خرید واقعی ریال با قیمت بازار آن وجود دارد و هم باعث این رانت‌های تاریخی می‌شود.

گودرزی در ادامه گفت: من معتقدم آن چیزی که در دولت قبل اتفاق افتاد یک رانت تاریخی بود و هم اکنون نیز ادامه دارد و باید تا جایی که امکان دارد قیمت ارز به سمت واقعی شدن حرکت کند و الان هم به خاطر این دستکاری نرخ ارز ما شاهد هستیم که اتفاقات ناگواری از جمله قاچاق بسیار گسترده و روزافزون در اقتصاد ما اتفاقا افتاده و از طرف دیگر هم صادرات تبدیل به غارت شده است.

 یعنی من معتقدم به خاطر غیر‌واقعی بودن نرخ ارز، قیمت‌ها در داخل به قدری بالا رفته که صادرکنندگان ما در خارج از کشور به خصوص در بحث صنایع سنگین مثل فولاد و پتروشیمی ، قادرند دامپینگی راه بیندازند که تقریبا هیچ کشوری قادر به رقابت با آن‌ها نباشد. از طرفی درآمد ریالی آن‌ها هم افزایش پیدا می‌کند چون هم از منابع تقریبا مفت و زیر‌بهای تمام شده استفاده می‌کنند که این به اقتصاد ما آسیب می‌زند. هر چند باعث افزایش صادرات می‌شود اما در عوض بخش بزرگی از جامعه ما توان همراهی با این تعادل های جدید را ندارند و حتی در ارزاق عمومی و اولیه هم با چالش مواجه می‌شوند. از طرفی بحث رشد و گسترش بسیار بالای قاچاق و صرفه اقتصادی بسیار بالای قاچاق و خام فروشی نیز است.  

مجید گودرزی، کارشناس اقتصادی در پایان افزود: دولت‌ها با صادرکنندگان در‌ خصوص نرخ ارز و تعیین نرخ ارز، تبانی کردند. دولت دوازدهم به بهانه قاچاق و تحریم، قیمت‌ها را خیلی بالا برد تا مانع خروج ارز از کشور شود. ولی از طرفی هم پرداخت‌های انتقالی و ترمیم قدرت خرید مردم عملا اتفاق نیفتاد و مردم متاسفانه در خرید نیازهای ضروری هم با چالش روبرو شدند. دولت سیزدهم هم متاسفانه همچنان با کاهش درآمدها و بودجه روبروست و تلاش می‌کند با بالا نگه داشتن قیمت ارز بخشی از کسری بودجه را تامین کند از طرفی دیگر هم یک راه ساده برای درآمدزایی است. اما متاسفانه فشار بیش از حدی با این کار به مردم وارد می‌شود. این دستکاری نرخ ارز هزینه و تبعات سنگینی برای کشور دارد. الان هم می‌بینم که در قبال دستکاری نرخ ارز رانت‌های تاریخی در بین دریافت کنندگان ارز رد و بدل می‌شود.