پای دلار در کفش بی‌ثباتی

به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرمهم، دلار آمریکا در روز چهارشنبه هفته گذشته از مرز ۲۵ هزار و ۲۰۰ تومان عبور کرد و برمدار صعودی قرار گرفت. نرخ ارز عصر روز شنبه به ۲۵ هزار و ۹۸۰ تومان رسید، آن‌هم در شرایطی که از اواسط فروردین این رقم را تجربه نکرده بود، اما در شروع معاملات با کاهش نسبت به‌روز گذشته روی ۲۵ هزار و ۵۶۰ تومان قرار گرفت.با ادامه نرخ رشد دلار در بازار ایران، قیمت سکه بهار آزادی هم در معاملات افزایش یافت و هر سکه بهار آزادی به ۱۱ میلیون و ۳۰۰ هزار  تومان رسید که نسبت به‌روز قبل افزایش ۷۵ درصدی پیدا کرد. نیم‌سکه هم دیروز به ۵ میلیون و ۸۷۰ هزار تومان رسید که نسبت به‌روز قبل افزایش ۳۴ درصدی داشت. ربع‌سکه هم با کاهش ۱/۵۹ درصدی، از ۳ میلیون و ۸۲۰ هزار تومان به ۳ میلیون و ۷۶۰ هزار تومان رسید.
همچنین هر سکه گرمی در بازار داخلی هم
۲ میلیون و ۳۵۳ هزار تومان قیمت خورد. هر گرم طلای ۱۸ عیار دیروز با کاهش ۰/۲۸ درصدی، از یک‌میلیون و ۱۰۱ هزار تومان به یک‌میلیون و ۹۸ هزار تومان رسید.

تعادل شکننده نرخ ارز در کشور

شرایط دلار و نرخ ارز در کشور تعادل بسیار شکننده‌ای دارد و ثبات فعلی با یک تلنگر می‌تواند دچار نوسان شود. به‌طورکلی ارز تابع عرضه و تقاضاست و دولت از اواسط سال ۹۷ تقاضای دلار را کاهش داد و با مدیریت تخصیص ارز، قسمتی از تقاضای بخش واقعی اقتصاد را کاهش داد و از سوی دیگر عرضه دلار هم کم شد.
تقاضای ارز به چند بخش تقسیم می‌شود: اول تقاضای واقعی مانند واردکننده‌ای که کالایی را وارد می‌کند و تا میزان زیادی کنترل شده است. تقاضای دیگر شامل تقاضای اسکناس نقدی برای سفرهای خارجی است. تقاضای سوم هم شامل حفظ ارزش دارایی یا سفته‌بازی است مانند تبدیل ریال به دلار.
تبدیل ریال به دلار عامل مهمی برای تحلیل این روزهای بازار ارز است زیرا تحت تأثیر شرایط روانی قرار دارد. تحلیل‌هایی مبنی بر متوقف ماندن مذاکرات و احتمال به وجود آمدن فضای پرتنش در روابط بین‌المللی که از سوی عده‌ای در آن دمیده می‌شود، باعث شده تقاضای سفته‌بازی یا تبدیل دارایی به ارز افزایش پیدا کند.
بخش واقعی اقتصاد نیازی به ارز ندارد و تقاضا هم سرکوب شده است، به همین علت اکنون جهش زیادی در قیمت دلار به وجود نیامده است.
تحلیل تکنیکالی که منجر به طرح مقاومت برای نرخ دلار می‌شود در مواقعی می‌تواند سیگنال‌هایی را ارائه دهد، اما به صرف تحلیل تکنیکال و نموداری نمی‌توان آینده بازار را پیش‌بینی کرد.

معضل رشد نقدینگی

نکته مهمی که رئیس‌جمهور جدید باید چاره‌ای برای آن بیندیشد، موضوع نقدینگی است. وقتی روزانه حجم بالایی از ریال در حال چاپ و انتشار باشد، مانند آبی در پشت سد قرار می‌گیرد و می‌تواند به بازارهای مختلفی مانند خودرو یا مسکن سرک بکشد.
اکنون حجم بالایی از نقدینگی ایجاد شده و قیمت ارز به نسبت مابقی بازارها رشد نکرده ولی آماده جهش است. اگر سدی که نقدینگی در پشت آن جمع شده راهی به سمت بازار ارز باز کند، در آن صورت نوسان ۲ تا ۳ هزارتومانی نوسان قیمت محسوب نمی‌شود، بلکه باید منتظر نوسانات بیشتری باشیم.
رشد نقدینگی که در ماه‌های اخیر سرعت گرفته دیر یا زود آسیب خود را به اقتصاد می‌زند و رئیس‌جمهور جدید باید فکری برای آن داشته باشد. سیستم بانکی، ناترازی بانک‌ها و کسری بودجه عامل اصلی ایجاد نقدینگی بالا هستند.
بانک مرکزی هم در شرایط فعلی به نظر می‌رسد مدیریت فعالی در بخش ارز نداشته باشد زیرا مدیران هم می‌دانند چند ماه در این سمت باقی نمی‌مانند.
اظهارنظر مقامات آمریکایی در خروج این کشور از برجام تجربه ثابت شده‌ای است که شاید در هر دوره ریاست جمهوری این کشور رخ دهد، اما نمی‌توان این گفته اخیر مقامات آمریکایی را در نوسان اخیر دلار مرتبط دانست. اکنون از نظر روانی به نتیجه نرسیدن مذاکرات برجامی در بازار شکل‌گرفته و شوکی را در بازار وارد کرده است که خیلی هم جدی نبود.
دولت جدید هنوز سیاست‌های خود را در حوزه‌های اقتصاد، سیاست خارجی و تجارت اعلام نکرده است و از این جهت تا حدودی نااطمینانی در بازار ایجاد کرده و فعالان بازار نمی‌دانند سمت‌وسوی دولت چیست. با استقرار دولت جدید باید آرامش بیشتری در بازار حاکم شود.

لزوم هماهنگی کامل تیم اقتصادی دولت جدید

کاهش نرخ دلار بیماری نیست که فقط یک دارو داشته باشد بلکه مجموعه‌ای از تصمیمات و اقدامات است که باید برای بهبود این وضعیت انجام بگیرد. اگر رئیسی تیم منسجمی نتواند مستقر کند، هیچ توفیقی درزمینهٔ بهبود وضعیت نرخ دلار نخواهد داشت چون باید هماهنگی کامل میان بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و وزارت صمت شکل بگیرد و سیاست خارجی هم به این مجموعه کمک کند.
باید در ابتدا جهت گذاری و ریل‌گذاری اقتصادی درنظر گرفته شود. در صورت اجرای این سیاست می‌توان انتظار کاهش نرخ دلار را داشت اما اگر شرایط طبق روال سابق پیش برود و بانک مرکزی حرف خود را بزند و وزارتخانه‌ها هم هر کدام کار خود را انجام دهند، این مسئله به پاشنه آشیل اقتصاد تبدیل می‌شود.
فارغ از موضوع تحریم‌ها و مذاکرات باید سیاست‌هایی که منجر به کنترل ریال می‌شود تعیین تکلیف شوند. نقدینگی زیاد در کشور باید به یک سمت و سویی حرکت کند. اینکه اکنون نقدینگی به سمت تولید حرکت کند انتظار دور از واقعی است، ولی می‌توان از بورس و بازارهای دیگر برای هدایت نقدینگی استفاده کرد. /رسالت