نقش کشورهای حاشیه خلیج فارس در تلاطم بازار ارز ایران | چرا دلار گران شد؟

به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرمهم، شنبه هفته جاری قیمت دلار از سوی سایت سنا بانک مرکزی وارد کانال ۲۴ هزار تومانی شد و در روزهای اخیر به حرکت صعوی خود در این کانال ادامه داد. اما همزمان قیمت دلار در بازار آزاد نیز افزایش یافت و دیروز قیمت آن به مرز ۲۵ هزار تومان رسید و در ساعاتی از این مرز نیز عبور کرد.در حال حاضر با حاکم شدن انتظارات افزایش در بازار ارز، دوباره مقابل صرافی‌ها صف‌های طولانی برای دریافت ارز سهمیه ای تشکیل شده و تعداد خریداران افزایش یافته است.
اما به نظر می رسد، دلیل افزایش تعداد خریداران دلار، به تعویق افتادن نشست خبری مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. پیش‌بینی می‌شد که رافائل گروسی در این نشست از تمدید یک ماهه توافقی خبر دهد که سه ماه پیش به صورت موقت میان ایران و آژانس بر سر ادامه همکاری‌ها در خصوص نظارت بر تأسیسات هسته‌ای ایران حاصل شده بود. نتیجه تعلیقی که در حال حاضر در مذاکرات مرتبط با احیای برجام ایجاد شده است، در حال حاضر خود را در بازار ارز نشان داده است.
در واقع بازار ارز این روزها به شدت تحت تاثیر احیای برجام است. مردم هم تحت تاثیر خبرهای جدید مجددا به خرید دلار روی آورده‌اند. دلال‌ها نیز از این بازار بهره برده و  با اجاره کارت ملی را با قیمتی بالاتر از قبل از مردم برای دریافت دلار سهمیه‌ای خریداری می‌کنند. اکنون نرخ اجاره کارت ملی در بازار ارز ۳۰ درصد افزایش یافته و  به قیمت ۴۵۰ هزار تومان رسیده است اما به گفته دلالان بسته به مشتری هر کارت ملی را با قیمت هایی  بین ۲۵۰ تا ۴۵۰ هزار تومان پرداخت می کنند که قبلا سقف این قیمت حدود ۳۰۰ هزارتومان بود.
کرایه کارت ملی در بازار برای خرید دلار سهمیه‌ای دارنده کارت ملی استفاده می‌شود. هر کارت ملی می‌تواند دو هزار یورو در سال یا معادل آن به دلار را با نرخ اعلامی صرافی ها خرید کند. در حالی که  صرافی‌های خصوصی عرضه کننده ارز به طور قانونی می توانند یک درصد بالاتر از نرخی که دلار را از بازار متشکل خریدند، دلار را بفروشند، در بازار سیاه دلال‌ها در بعضی مواقع می توانند با تفاوت قابل توجه دلار را عرضه کنند که این مساله خرید کارت ملی را به صرفه می‌کند. این روزها نیز با افزایش تفاوت قیمتی میان قیمت دلار عرضه شده از سوی صرافی ها با دلار عرضه شده در بازار سیاه با وجود افزایش تعداد خریداران، خرید کارت ملی برای دلالان به صرفه شده است.
در عین حال گفته می شود، بالا رفتن  اختلاف نرخ دلار سلیمانیه و تهران نیز موجب قاچاق ارز از تهران به سلیمانیه می‌شود. در واقع این رزوها ارز دو نرخی تبدیل به پدیده‌ای شده است که در نهایت تبعات زیادی برای بازار ارز به دنبال خواهد داشت. در عین حال، همزمان بازار طلا و سکه نیز متاثر از افزایش قیمت دلار، با افزایش قیمت مواجه شده است.

تاثیر  قیمت دلار  بر تورم یا بالعکس!

اما علی اصغر سمیعی در گفت و گو با خبرنگار همشهری آنلاین درباره گرانی نرخ ارز افزود: قبل از اینکه پرسیده شود چرا دلار گران شد، باید گفت چرا ارزان شده است؟  اول سال ۱۴۰۰ قیمت دلار حدود ۲۵ هزار تومان بود، که بعد از آن قیمت پایین آمد. بهتر است بپرسیم که به چه علت از ۲۵ هزار تومان پایین تر آمد یا اینکه چرا به ۲۵ هزار تومان رسید، که بعد دوباره ارزان تر شود.
وی اضافه کرد: بالار رفتن قیمت ارز دلایل مشخصی دارد در واقع نرخ تورم در کشور ما بالای ۳۰ تا ۴۰ درصد است. در صورتی که نرخ تورم در کشورهای حوزه دلار زیر ۴ درصد است و این تفاضل نرخ تورم، خود را در کشور ما با افزایش نرخ دلار نشان می‌دهد. وقتی نرخ تورم بالا باشد حجم نقدینگی نیز در حال افزایش است، که منجر به تضعیف پول ملی و گرانی دلار می‌شود.
سمیعی ادامه داد: بعد از عید دلار به دو دلیل شروع به پایین آمدن کرد یکی عرضه زیاد ارز و دیگر کنترل شدید تقاضا. دلیل عرضه زیاد یکی خوش بینی مردم به بازار، به دلیل اخبار وین  و اینکه شاید در  برجام به توافقاتی برسیم زیاد شد. از طرفی به نتیجه رسیدن برجام برای مردم به این معنی است که پول ملی ما بلافاصله قوت می‌گیرد و ارز ارزان می‌شود. این تصور باعث شد افراد بسیاری که دلار پس انداز کرده بودند، قسمتی از آن را  به بازار عرضه کنند.
این کارشناس بازار ارز ادامه داد: در این زمینه بانک مرکزی باید در شرایطی که مردم عرضه را زیاد می‌کنند، عرضه معمول خود را محدود و حتی مقداری هم تزریق منفی داشته باشد، تا بتواند مقداری ارز از بازار جمع کند. در این صورت قیمت بدون دلیل پایین نمی‌آمد. اما این کار را نکرد. حدسی دیگر در این زمینه نیز وجود دارد که شاید بدبینانه تصور شود و آن این است که کشورهای حاشیه خلیج فارس به سرکردگی عربستان سعودی گاهی در بازار ارز ایران دخالت می کنند و دلار را توسط کارگزاران خود در اربیل، دبی و افغانستان تزریق می‌کنند، یا گاهی برعکس خریدار می‌شوند و همین باعث تلاطم در بازار ارز در کشور ما می‌شود. البته بانک مرکزی همواره وظیفه دارد جلوی این قبیل تلاطم‌ها را بگیرد.
سمیعی اظهار کرد: اگر بازار ارز تحت تاثیر بالا بودن نرخ تورم رو به بالا برود، نمی‌توان از بانک مرکزی ایراد گرفت. این اشکال به دولت برمی‌گردد و به سیاست گذاران اقتصاد کلان که این سیاست‌ها را اتخاذ کرده‌اند. اما مدیریت بازار ارز به عهده بانک مرکزی است و وظیفه اصلی بانک مرکزی جلوگیری از نوسانات و تلاطم‌های مخرب در بازار ارز است.
وی با اشاره به مساله برجام و تاثیر آن بر بازار ارز گفت:  توافق وین یا هر توافق دیگری با دنیا می‌تواند در دراز مدت بر اقتصاد کشور کمک کند اما تاثیر آن زودهنگام نیست. وتی تحریم‌ها به ما تحمیل می‌شود اثرش را ۵ تا ۱۰ سال دیگر متوجه می‌شویم. همین طور اگر تحریم‌ها برداشته شود تاثیر آن به زودی خود را نشان نمی‌دهد. اما نکته ای که در این زمینه وجود دارد، ذهنیت مردم نسبت به این قبیل مسائل است که بلافاصله با بحث پیش آمدن مذاکرات خوش بین می‌شوند و اگر این اتفاق به زودی نیفتد، بلافاصله سرخورده می شوند و برعکس عمل می‌کنند.
در این زمینه مسئولان اقتصادی باید فکر مردم را روشن کنند. در حال حاضر مشکل اصلی که در اقتصاد ما وجود دارد بالا بودن نرخ تورم و چند نرخی بودن ارز است.
سمیعی بیان کرد: برخی پیش بینی های  علمی که در مورد بازار ارز انجام  و اوایل سال ۱۴۰۰ مطرح شد این بود که ابتدای سال، قیمت دلار ۲۵ هزارتومان شود و با توجه به نرخ تورم افزایشی تا آخر سال به ۳۵ هزار تومان می رسد. که بهترین حالت افزایشی آن با این نرخ تورم با شیب ملایم تری رخ دهد. اما اگر مسئولان مربوطه همت کنند و نرخ تورم را کاهش دهند، آن‌گاه شاید شیب کاهش ارزش پول ملی کمتر شود.
وی اظهار کرد: اگر این مساله رخ دهد افزایش نرخ ارز با شیب کمتری انجام خواهد شد و مثلا به جای این که از نرخ دلار ۲۵ هزار تومانی به ۳۵ هزار تومان برسیم؛ از ۲۵ هزار تومان به ۲۷ هزار تومان خواهیم رسید. با همه این توضیحات نمی‌توان گفت که قیمت دلار به زیر ۲۵ هزارتومانی که در اوایل امسال شاهد آن بودیم، برسد به این علت که نرخ تورم ما بالاتر از نرخ ۴ درصدی در کشورهای حوزه دلار است. /همشهری