به گزارش بخش اقتصادی سایت خبرمهم، وضعیت اقتصادی که از چند سال گذشته تاکنون بر کشور حاکم شده، زندگی بیشتر مردم ایران را تحت تاثیر قرار داده است. این شرایط اقتصادی باعث شد تا کالاها و خدمات از جمله مواد غذایی و کالاهای اساسی به گونه قابل ملاحظه‌ای با افزایش قیمت رو به رو شود. تورم در این سال‌ها به شدت افزایش یافت به گونه‌ای که تورم سالانه بیش از ۳۵ درصد و تو رم نقطه به نقطه‌ی فروردین ماه نزدیک به ۵۰ درصد اعلام شد. بدیهی است که این تورم و افزایش قیمت‌ها روی زندگی اقشار متوسط و ضعیف تاثیر سوء شدیدی گذاشته است. کاهش قدرت خرید مردم باعث شده تا بسیاری از آن‌ها دیگر قشر متوسط محسوب نشوند. به دیگر سخن این شرایط اقتصادی خانوارهای قشر متوسط را هر روز کوچکتر کرده و آن‌ها را وارد دهک‌های ضعیف‌تر می‌کند.
آتشی به خرمن همگان
اما اگر منصفانه به آنچه که رخ داده بنگریم می‌بینیم که اقشار متوسط و ضعیف تنها گروهی نبودند که از تورم و شرایط اقتصادی بحران‌زده دچار آسیب شدند، بلکه اقشار مرفه نیز با چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اند و به ناچار سبک زندگی خود را تا حدی تغییر داده‌اند. این گزارش قصد ندارد که مشکلات و مصائب اقشار ضعیف و متوسط را که به راستی بیشترین زیان را از اوضاع اقتصادی اخیر دیده‌اند، نادیده بگیرد. اما با توجه به این که در گزارش‌های گذشته و احتمال قریب به یقین گزارش‌های آینده بارها دشواری‌های زندگی رهک‌های پایین و میانی مطرح شده و خواهد شد، این گزارش به گونه‌ی ویژه به تغییرات و احیانا سختی‌هایی که در زندگی اقشار مرفه جامعه رخ داده است، می‌پردازد. از این رو با تنی چند از کسانی که در بازه‌ی مرفه جامعه قرار دارند و همچنین یک کارشناس اقتصادی به گفت‌وگو می‌نشینیم.
برنامه‌ها را به آینده موکول کردم
سپهر ۳۶ساله و مجرد است. او از نوجوانی بدنسازی را به طور حرفه‌ای دنبال کرده و صاحب یک باشگاه بدنسازی در شمال شهر تهران است. سپهر درباره‌ی این که شرایط اقتصادی اخیر چه تاثیری روی کسب و کار و زندگی او گذاشته است این گونه می‌گوید: «قبلا باشگاه ما خیلی شلوغ بود. چون در محله اسم در کردیم مراجع زیاد داشتیم. کرونا و اوضاع اقتصادی هر دو کسب و کار ما را تقریبا تعطیل کردند. حتی دورانی که اعلام کردند که باشگاه‌ها می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند، خیلی از ورزشکاران از ترس بیماری نیامدند. درست است که اقشار ضعیف با مشکلات زیادی رو به رو شده‌اند، اما زندگی برای ما هم چندان آسان نمی‌گذرد. من سرمایه‌گذاری‌هایی داشتم، قسط‌هایی باید می‌پرداختم، به دلیل این شرایط خیلی از برنامه‌ها را به آینده موکول کردم و بسیاری از فعالیت‌ها را هم متوقف کردم. تفریح و سفر و گردش هم که کاملا قطع شده؛ هم به دلیل کرونا و هم به دلیل شرایط اقتصادی. این که می‌گویند طبقات بالا از این شرایط ضربه نخورده‌اند کاملا اشتباه است. ما هم به اندازه‌ی سبک زندگی و خرج و هزینه‌ها و عادات خودمان ضربه خوردیم. هزینه‌های ماهیانه‌ای که قبلا مصرف می‌کردیم الآن به هیچ وجه پاسخ‌گو نیست. باشگاه بدنسازی خرج دارد. هر روز ممکن است یکی از وسایل خراب شود و نیاز به تعمیر داشته باشد. این‌ها همه خرج است. هر کس به اندازه زندگی و کسب و کار خودش خرج و مخارجی دارد.»
هر که بامش بیش، برفش بیشتر!
علی صاحب نمایشگاه فرش در یکی از محلات متوسط است و خودش در شمال تهران زندگی می‌کند. متاهل است و ۴۰سال دارد. او درباره‌ی وضعیت زندگی‌اش در یکی دو سال اخیر می‌گوید: «معلوم است که شرایط روی ما هم اثر گذاشته است. اوضاع که بد باشد برای همه بد میشود. غنی و ضعیف ندارد. آن‌ها که قشر ضعیف هستند زندگی‌شان در این شرایط بسیار می‌گذرد. این را انکار نمی‌کنم. اما به نظرم ما بیشتر ضرر کردیم. هر که بامش بیش، برفش بیشتر. الآن وضعیت کسب و کار من این است. هیچ کس سراغ خرید فرش دستی گران قیمت نمی‌آید. از بس فرش دستی گران شد، زور مردم به خرید فرش ماشینی هم نمی‌رسد. نمایشگاه ما هم که در بالاشهر نیست که مردم کالای گران را راحت‌تر بخرند. ما تقریبا در مرکز شهر هستیم و مردم به اندازه جیبشان خرید می‌کنند. البته این فرش‌ها گران نبودند، گران شدند. خیلی‌ها فکر می‌کنند شرایط اقتصادی بد روی کسانی که شمال شهر زندگی می‌کنند اثری ندارد. واقعا این طور نیست. زندگی برای ما هم راحت نمی‌گذرد. خرج زندگی و بچه کوچک چند برابر قبل شده اما درآمد تغییری نکرده است.»
آن‌ها که نتیجه را به نفع خود رقم می‌زنند
این که شرایط اقتصادی همه‌ی مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد نکته‌ای کاملا درست است. بسیاری از دهک‌های بالا نیز همچون دهک‌های پایین از وضعیت اقتصادی پیش آمده نالانند و خود را متضرر می‌دانند. اما آن چه که گاهی مطرح میشود این است که کسانی که ثروتمند بودند در این شرایط نه‌تنها ضرر نکردند بلکه منفعت نیز کسب کردند. فردین یزدانی کارشناس اقتصادی در این باره به آفتاب یزد می‌گوید: «در واقع باید ثروتمندان را به دو دسته تقسیم کنیم. عده‌ای اقلیت بسیار کوچکی هستند که از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند و به صورت مشهودی در تحریم‌ها که واردات با مشکل مواجه شد، کالاهای لوکس مانند آخرین مدل‌های خودروهای لوکس و سوپرلوکس را وارد کشور کردند. بازار این‌ها نه‌تنها کساد نشده، بلکه رونق گرفته است. خریداران این خودروها چه کسانی هستند؟ شاید فقط یکی دو درصد بالای جامعه! این افراد به معنای واقعی واژه از نوسانات ارز و بازار سرمایه بهره می‌گیرند و ثروتمندتر می‌شوند. از سویی به دلیل قدرت سیاسی و اقتصادی که دارند، می‌توانند نتیجه را نیز به سود خودشان رقم بزنند. اگر منظور شما از ثروتمندان، این گروه است بله باید بگویم که این افراد پولدارتر شده‌اند.»
انباشت پول مازاد
این کارشناس اقتصادی در ادامه می‌افزاید: «شما تشریف ببرید عباس‌آباد و ببینید که بازار خودرو در همین دو سال اخیر چه رونقی گرفته است. حتی تعداد زیادی نمایشگاه جدید خودرو راه‌اندازی شده است. این‌ها همه نشانه است. به هر حال وقتی تورم اتفاق می‌افتد پول از جیب عده‌ای به جیب عده‌ی دیگری سرازیر میشود. در واقع وقتی انباشت مولد اقتصادی وجود نداشته باشد، انباشت به صورت پول مازاد صورت می‌گیرد و دسته‌ای برنده و دسته‌ای دیگر بازنده می‌شوند. این مرفهان که از وضعیت اقتصادی بد سود می‌برند، درصد کمی از افراد جامعه را تشکیل می‌دهند ولی وجود آن‌ها بسیار محسوس است.»
تغییر سبک زندگی
یزدانی در ادامه در مورد آن دسته از اقشار مرفه که در این شرایط اقتصادی متحمل ضرر شده‌اند، توضیح می‌دهد: «اگر مقصور شما افراد اقشار بالاتر از قشر متوسط هستند که حدود ۲۰ درصد جامعه را تشکیل می‌دهند، باید بگویم بله، این افراد نیز متحمل زیان شده‌اند. این گروه سبک زندگی خاصی داشتند، از نظر اقتصادی تامین بودند، سفر خارجی می‌رفتند و پوشاک خوب می‌پوشیدند و به طور کلی الگوی مصرفی خاصی داشتند که دستخوش تغییر قرار گرفت. موج تورمی پایین‌دست‌ها را ویران می‌کند و به اقشار بالا می‌رسد و سبک زندگی این گروه را دچار تغییر می‌کند. این گروه با مشکل ادامه‌ی حیات رو به رو نیستند اما سبک زندگی قبلی را نیز نمی‌توانند ادامه دهند. نرخ پس‌انداز این افراد پایین آمد و حتی در مورد بعضی از آن‌ها شاید به صفر رسیده باشد. سفرها و تفریحاتی را که قبلا داشتند دیگر نمی‌توانند داشته باشند. البته مسائل و مشکلات این گروه با مسائل و مشکلات اقشار ضعیف که اعم از دشواری ادامه‌ی حیات، سوء تغذیه، نبود سرپناه وعدم استطاعت خدمات بهداشتی است، فرق دارد. بالادست‌ها ناچار به تغییر الگوی مصرف خود شدند و سبد کالاهای مصرفی آن‌ها کوچکتر شد. پس باید بین مرفهان تفکیک قائل شویم.»
بر پایه این گزارش، تورم و شرایط اقتصادی ویژه‌ای که در دو سال اخیر بر ایران فرمان می‌راند، شرایط زندگی را برای همه‌ی مردم به گونه‌ای تغییر داده است. دسته‌ای را به دست و پنجه نرم کردن با مشکلات بین مرگ و زندگی کشانده و دسته‌ای دیگر را به قناعت و از سرمایه خوردن بیشتر. اما در این میان عده‌ای نیز وجود دارند ادامه‌ی وضع موجود آرزوی هر روز و شبشان است. /آفتاب یزد
