سورچرانی از فروش خودروی بی‌کیفیت با قیمت بنز

البتــه جــالی خــالی این شرکت‌ها سریعا با برندهای چینی پر شد و اگرچه در ابتدا دوستان چشم بادامی بر حمایت دائمی تاکید می‌کردند اما با گذشت چند سال و بیشتر شدن فشارها این شرکای خودروسازی نیز به تدریج سطح همکاری‌های خود را کاهش دادند و عملا به یاران پشت پرده مبدل شدند. به‌گونه‌ای‌که بسیاری از محصولاتی که ازسوی خودروسازان ایرانی به صورت CKD مونتاژ می‌شد نیز از چرخه تولید خارج شد اما در این میان تنها شرکایی‌که در بازار ایران باقی ماندند همان دوستان گمنامی بودند که با استفاده از بسته شدن درب‌های واردات و همچنین صدور انواع و اقسام بخشنامه‌هایی که به قصد حمایت از تولیدکنندگان داخلی ابلاغ می‌شد توانستند با ایجاد انحصار در بازار هرگونه محصولی را به‌ویژه برندهای ارزان‌قیمت چینی را با قیمت‌های چندبرابری به خورد مصرف‌کننده ایرانی بدهند. در این رابطه کارشناسان معتقدند اینکه هم‌اکنون نسبت به ورود برندهای اروپایی با بهانه تنها گذاشتن ایران در زمان تحریم مخالفت می‌شود را نمی‌توان به حساب عرق میهن‌پرستی گذاشت چرا که در زمان اوج تحریم حتی هیچ خودروسازی در ایران باقی نمانده بود، بنابراین این مخالفت‌ها بیشتر درراستای نگرانی برای از دست رفتن بازار انحصاری است که سودهای چند میلیون دلاری را برای آنها به ارمغان داشته است.

 تبعات خودروسازی جزیره‌ای

درحال حاضر ریسک سرمایه‌گذاری در کشور بالا رفته، بنابراین بسیاری از شرکت‌های خارجی حاضر به پذیرفتن آن نیستند. آنها به این فکر می‌کنند که دوئل ایران و آمریکا کماکان ادامه دارد، بنابراین نمی‌خواهند این وسط قربانی شوند. هرچند فعلا با توجه به ریاست‌جمهوری جو بایدن در آمریکا، مناقشات سیاسی این کشور با ایران، آرام‌تر از قبل شده و طرفین به‌دنبال احیای برجام هستند، اما خارجی‌ها به پایان دولت بایدن و حضور دوباره «ترامپ و ترامپ‌ها» در کاخ‌سفید نیز می‌اندیشند. تجربه نقض برجام توسط دولت قبلی آمریکا، حسابی چشم خارجی‌ها را برای حضور در ایران ترسانده و هیچ بعید نیست این ترس، به میهمانان قبلی خودروسازی ایران هم سرایت کرده باشد. درواقع ریسک حضور و سرمایه‌گذاری در ایران پس از احیای برجام، همچنان بالاست و شاید از دوران پسابرجام هم فراتر رفته باشد؛ بنابراین انتظار اینکه درنتیجه برجام ۲۰۲۱، با کاندیداهای زیادی برای حضور در صنعت و بازار خودرو ایران مواجه شویم، بیهوده به‌نظر می‌رسد. با این حال، مخالفان و منتقدان حضور خودروسازان خارجی در ایران، با تکیه بر اندک دستاوردهای داخلی در دوران تحریم، همچنان بر طبل خودکفایی کوبیده و معتقدند بدون آن‌ور آبی‌ها هم می‌توان در صنعت خودرو پیش ‌رفت. این در شرایطی است که تجربه تقریبا سه سال گذشته (دوران تحریم) نشان می‌دهد «خودروسازی جزیره‌ای» تبعات سنگینی از جمله افت کیفی، دور ماندن از دانش فنی روز دنیا، ضعف صادرات و البته تضعیف تولید را به‌دنبال دارد. مساله دیگر اینجاست که با مرور تجربه پسابرجام، صنعت و بازار خودرو کشور چندان مشتری دست‌به‌نقدی به خود نمی‌بیند و منهای همان قبلی‌ها، کسی بلیت ایران را برای برجام ۲۰۲۱ رزرو نکرده است.

 فروش خودروهای چینی با قیمت بنز

در این رابطه فربد زاوه کارشناس خودرو در رابطه با مخالفت با حضور شرکت‌های خودروسازی اروپایی به «آرمان‌ملی» می‌گوید:‌ این ادعا که برندهای اروپایی در تحریم‌ها کنار ایران نماندند بنابراین در صورت احیای برجام نباید اجازه ورود به آنها داد بحثی انحرافی است چرا که اساسا در آن زمان هیچ خودروساز خارجی حتی چینی‌ها هم در ایران باقی نماندند و عملا فعالیت خود را به شرکای پشت پرده‌ای تقلیل دادند. وی در ادامه افزود: هم‌اکنون درصورتی‌که رنو و پژو هم بخواهند به ایران وارد شوند این ما هستیم که امکان مبادله نداریم. چرا که در سال‌های گذشته هم رنو خواستار فروش قطعه به ایران بود اما بخشنامه‌های مختلفی که تحت عنوان بومی‌سازی و حمایت از تولیدات مشابه داخلی ازسوی وزارت صمت ابلاغ شده‌اند و همچنین مشکلات تبادلات بانکی باعث شد که امکان واردات قطعه فراهم نشود. این تحلیلگر صنعت خودرو گفت: باید توجه داشت که در صنعت خودروی ایران آن کسی که حرف اصلی را می‌زند خودروساز نیست بلکه مافیای قدرتی است که توانسته از بسته بودن درهای واردات و انحصار شکل‌گرفته علاوه‌بر قطعات بی‌کیفیت محصولات ارزان‌قیمت چینی را نیز با چند برابر قیمت به مصرف‌کنندگان ایرانی بفروشد. زاوه تاکید کرد: وقتی خودروی چینی که قیمتی کمتر از ۱۲هزار دلار دارد را با قیمت ۴۰هزار دلار در بازار می‌فروشند و این روند در قطعات نیز تکرار می‌شود نمی‌توان انتظار داشت سودجویان تمایلی برای باز شدن در‌های واردات داشته باشند، بنابراین بهانه‌هایی همچون ترک ایران در هنگام برجام را مطرح می‌کنند. وی باعنوان این‌که ایران بهشت خودروسازی جهان است، گفت: بهره‌گیری از انرژی یارانه‌ای و همچنین منطقه استراتژیکی که شاهراه دست‌یابی به منطقه است باعث می‌شود تا هرخودروسازی تمایل داشته باشد در بازار ایران سرمایه‌گذاری کند اما مسئولان باید توجه داشته باشند صنعت خودرو نباید تنها به بازار داخلی محدود شود و ازسوی دیگر تا زمانی که فساد و انحصار از صنعت و بازار خودرو حذف نشود شاهد بازگشت برندهای مطرح نخواهیم بود.

 پژو تا اطلاع ثانوی نخواهد آمد

باید توجه داشت که اوضاع در مقایسه با پسابرجام پیچیده‌تر شده و به دلایل مختلف، خارجی‌ها ریسک آمدن به ایران را بیشتر می‌دانند. آنچه بیش از هر مساله دیگری این ریسک را افزایش داده، عدم حل ریشه‌ای اختلافات سیاسی ایران و آمریکا است که می‌تواند هرزمان سبب بر‌هم خوردن توافقات حتی در سطح برجام شود. درحال‌حاضر با وجود بایدن در کاخ ‌سفید، شرایط برای احیای برجام مناسب است و احتمالا تنش‌ها بین ایران و آمریکا نیز در سه سال و نیم باقی‌مانده از ریاست جمهوری او، کمتر خواهد بود. با این حال هیچ بعید نیست رئیس‌جمهور بعدی آمریکا ترامپ یا کسی از جنس او باشد و بار دیگر برجام نقض و تحریم‌ها برگردند و خارجی‌ها مجبور به رفتن شوند. با توجه به این ریسک بزرگ، احتمالا پس از احیای برجام و لغو تحریم، همچنان بزرگان خودروسازی جهان ریسک حضور در ایران را نخواهند پذیرفت و تازه باید منتظر ماند و دید آیا همان قبلی‌ها نیز بازمی‌گردند یا آنها هم مردد خواهند بود. در حال‌حاضر تنها شرکتی که احتمال حضور دوباره آن در خودروسازی ایران مطرح شده، رنو است و از دیگر شرکت‌ها فعلا خبری نیست. در این بین، پژو نیز که احتمالا اجازه حضور در ایران را به این زودی‌ها نخواهد داشت، زیرا این شرکت، تحت ائتلاف با خودروساز آمریکایی‌ایتالیایی فیات‌کرایسلر قرار دارد. درواقع قوانین داخلی ایران و آمریکا احتمال بازگشت پژو را به ایران پایین آورده، بنابراین از همین حالا خودروسازی کشور بزرگ‌ترین شریک دوران پس از انقلاب خود را از دست داده است، حداقل تا اطلاع ثانوی. در این شرایط به‌نظر می‌رسد فضا برای رویاپردازی و راه ندادن شرکای هرچند بی‌وفای خودروسازی ایران فراهم نیست و دست‌دست کردن در این ماجرا می‌تواند به قیمت محرومیت صنعت خودرو کشور از همکاری‌های خارجی تمام شود./آرمان ملی